Νέος κώδικας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση
Δημιουργούνται νέες διατάξεις για το Δημοτικό Συμβούλιο
Υποχρεωτική η μετάδοση των συνεδριάσεων στην ιστοσελίδα δήμου-περιφέρειας
Και υποκατηγορίες δήμων με ποσοτικά και γεωγραφικά κριτήρια
Ο νέος Κώδικας Δήμων & Περιφερειών φέρνει μια ολόκληρη «δέσμη» αλλαγών στον τρόπο που λειτουργούν τα συμβούλια, οι παρατάξεις και οι επιτροπές, με κεντρικούς άξονες: στήριξη των παρατάξεων, ενίσχυση της μειοψηφίας, πλήρη δημοσιότητα των συνεδριάσεων, ψηφιακή λειτουργία και πιο θεσμοθετημένη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών.
Οι διατάξεις για την λειτουργία του Δημοτικού Συμβουλίου περιλαμβάνουν:
1. Θεσμική στήριξη των παρατάξεων: Οι υπηρεσίες του δήμου/περιφέρειας χορηγούν στις παρατάξεις υπηρεσιακές ηλεκτρονικές διευθύνσεις, οι οποίες αναρτώνται στην ιστοσελίδα του δήμου/περιφέρειας, ώστε να είναι σαφής και δημόσια η δυνατότητα επικοινωνίας των πολιτών με κάθε παράταξη.
2. Δημιουργία νέας παράταξης μειοψηφίας από ανεξαρτητοποιηθέντες
Ο κώδικας ρυθμίζει λεπτομερώς το τι γίνεται όταν σύμβουλοι διαγράφονται ή ανεξαρτητοποιούνται:
-Δημοτικοί/περιφερειακοί σύμβουλοι που διαγράφηκαν ή ανεξαρτητοποιήθηκαν (με ορισμένες εξαιρέσεις), καθώς και ο πρώην δήμαρχος ή περιφερειάρχης που παραμένει σύμβουλος, μπορούν να συγκροτήσουν νέα παράταξη μειοψηφίας.
-Η νέα αυτή παράταξη δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να καταστεί παράταξη πλειοψηφίας, ακόμη κι αν αριθμητικά ξεπεράσει την παράταξη του δημάρχου/περιφερειάρχη.
Παράλληλα, ο κώδικας προβλέπει ότι η νέα παράταξη της μειοψηφίας:
-Μπορεί να συμμετέχει στο προεδρείο του συμβουλίου (σε περίπτωση κένωσης θέσης ή ανασυγκρότησης στη δεύτερη θητεία), εφόσον καταστεί δεύτερη ή τρίτη σε εκλογική δύναμη.
-Μπορεί να εκπροσωπείται σε δημοτική/περιφερειακή επιτροπή ή άλλες αποφασιστικές επιτροπές, όταν εξαντληθούν τα αναπληρωματικά μέλη των λοιπών παρατάξεων της μειοψηφίας.
Στην πράξη, δημιουργείται ένας «θεσμικός διάδρομος» για οργανωμένη, σταθερή μειοψηφία, ακόμη και όταν το πολιτικό σκηνικό στο συμβούλιο μεταβληθεί μέσα στη θητεία.
3. Ψηφιακή δημοσιότητα & ζωντανή μετάδοση των συνεδριάσεων
Ο νέος κώδικας ενισχύει τη διαφάνεια των συνεδριάσεων δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων:
Ο «δημόσιος χαρακτήρας» της συνεδρίασης πρέπει να διασφαλίζεται ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ τόσο στη δια ζώσης, όσο και στην ηλεκτρονική συνεδρίαση. Είναι υποχρεωτική η ταυτόχρονη μετάδοση της συνεδρίασης (όταν είναι δημόσια) μέσω:
-συνδέσμου στην ιστοσελίδα του δήμου/περιφέρειας ή
-σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εφόσον υπάρχουν.
-Επιτρέπεται η ραδιοφωνική και τηλεοπτική κάλυψη με απόφαση του προέδρου.
Αντίστοιχες διατάξεις ισχύουν πια και για τις δημοτικές & περιφερειακές επιτροπές, με υποχρεωτική livestreamμετάδοση, δυνατότητα προσέλευσης πολιτών και ειδική ρύθμιση για τη ραδιοτηλεοπτική κάλυψη.
4. Πιο ισχυρά δικαιώματα στη μειοψηφία
Ο κώδικας ενισχύει τη δυνατότητα της μειοψηφίας να φέρνει θέματα και να ακούγεται:
*** Ημερήσια διάταξη συμβουλίου:
-Ο πρόεδρος καταρτίζει την ΗΔ, αλλά μπορεί να εντάξει θέματα που προτείνει ο επικεφαλής κάθε παράταξης της μειοψηφίας έως μία μέρα πριν την πρόσκληση.
Υποχρεούται να εντάξει θέμα: έως τρεις (3) φορές ανά έτος όταν το ζητά η μείζων μειοψηφία και μία (1) φορά ανά έτος για κάθε άλλη παράταξη της μειοψηφίας.
-Σειρά λόγου στη συνεδρίαση:
*Ο δήμαρχος/περιφερειάρχης έχει δικαίωμα να εκφράζει τις απόψεις του κατά προτεραιότητα.
*Ακολουθούν ο αρμόδιος αντιδήμαρχος/αντιπεριφερειάρχης.
*Στη συνέχεια, με προτεραιότητα, μιλούν οι επικεφαλής των παρατάξεων της μειοψηφίας, με βάση τη δύναμη της κάθε παράταξης.
Για να μην «φορτώνεται» όλη η ύλη στο συμβούλιο, ο κώδικας προβλέπει:
*Δυνατότητα σύστασης μέχρι δύο (2) επιτροπών στις περιφέρειες (ανεξαρτήτως πληθυσμού) και μίας (1) επιτροπής στους μεγάλους δήμους άνω των 200.000 κατοίκων, με απόφαση του συμβουλίου.
*Σε αυτές μπορεί να μεταβιβάζεται αποφασιστική αρμοδιότητα για συγκεκριμένους τομείς πολιτικής, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της περιοχής. Γνωμοδοτικές επιτροπές & συμμετοχή κοινωνίας των πολιτών
Υποκατηγορίες δήμων
Μια από τις σημαντικότερες αλλαγές που φέρνει ο νέος κώδικας που παρέδωσε το Υπουργείο Εσωτερικών στην ΚΕΔΕ και συγκεκριμένα στο Κεφάλαιο Γ’ «Κατηγορίες, διοικητικές μεταβολές και όρια Δήμων» στο Άρθρο 8 – Κατηγορίες Δήμων του πρώτου Βιβλίου, είναι οι υποκατηγορίες δήμων.
Η νέα αυτή κατηγοριοποίηση αναμένεται να επηρεάσει ευθέως της κατανομές των επιχορηγήσεων, ίσως και την μοριοδότηση στις προσλήψεις αλλά και την προτεραιότητα της Τεχνικής Βοήθειας.
Πρόκειται για μια ριζική αναδιαμόρφωση του τρόπου με τον οποίο το κράτος ταξινομεί τους Δήμους για διοικητικούς, αναπτυξιακούς και χρηματοδοτικούς λόγους.
Ποιες είναι οι κατηγορίες Δήμων
Το άρθρο 8 προβλέπει 10 βασικές κατηγορίες Δήμων, με αυστηρά ποσοτικά και γεωγραφικά κριτήρια:
1) Ορεινοί Δήμοι
Δήμος θεωρείται ορεινός αν ισχύει ένα από τα παρακάτω:
• ≥50% των κοινοτήτων είναι ορεινές (ΕΛΣΤΑΤ)
• ή ≤15.000 κάτοικοι και ≥35% ορεινές κοινότητες
• ή ≥40% πληθυσμού σε ορεινές κοινότητες
• ή ≤35.000 κάτοικοι και ≥70% ορεινή έκταση
Οι ορεινοί δήμοι χωρίζονται σε:
• Μικρούς (≤10.000 κάτοικοι)
• Μεγάλους (>10.000 κάτοικοι)
2) Παραμεθόριοι Δήμοι
Δήμοι που ανήκουν σε Περιφερειακές Ενότητες που συνορεύουν με ξένη χώρα.
Στην ίδια κατηγορία εντάσσονται:
• όλα τα νησιά Β. Αιγαίου,
• η Π.Ε. Κέρκυρας,
• Ρόδος, Κως, Κάρπαθος, Κάλυμνος.
3) Νησιωτικοί Δήμοι
Δήμοι σε Ιόνιο, Β. Αιγαίο, Ν. Αιγαίο και νησιά Αττικής.
Υποκατηγορίες:
• Μικροί έως 3.500 κατ.
• Μεσαίοι έως 10.000 κατ.
• Μεγάλοι >10.000 κατ.
4) Μεγάλοι Ηπειρωτικοί Δήμοι
Πληθυσμός άνω των 25.000 κατοίκων (συμπεριλαμβανομένης Κρήτης & Ευβοίας).
5) Δήμοι πρωτεύουσες νομών
Ανεξαρτήτως πληθυσμού.
6) Μεσαίοι Ηπειρωτικοί
Πληθυσμός 10.001–25.000.
7) Μικροί Ηπειρωτικοί
Πληθυσμός έως 10.000.
8) Αστικοί Δήμοι
Δήμοι που έχουν οικισμό >20.000 κατοίκων.
9 και 10) Δήμοι Μητροπολιτικών Συγκροτημάτων
Για πρώτη φορά θεσμικά αναγνωρίζονται:
▪ Μητροπολιτικό Συγκρότημα Αθηνών
(όλοι οι Δήμοι των Τομέων Αθηνών + Πειραιά)
▪ Μητροπολιτικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης
(Δήμοι Π.Ε. Θεσσαλονίκης)
Σύμφωνα με τον νέο κώδικα ο Υπουργός Εσωτερικών μπορεί να δημιουργεί υποκατηγορίες εντός κάθε κατηγορίας δήμων.
Κριτήρια:
• λειτουργικά
• οικονομικά
• αναπτυξιακά