Έγνων εν Άρτη άνθρωπον του Θεού

(Ένα μικρό  αφιέρωμα στον μακαριστό  π. Αθανάσιο Φακίνο 1935-2013)
(Απόσπασμα)

Toυ Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου,
εκπαιδευτικού (χημικού)

Εισαγωγικά
Την Πέμπτη 28 Φεβρουαρίου 2013 η τοπική Εκκλησία της Άρτας απώλεσε ένα εκλεκτό της μέλος και την Παρασκευή 1 Μαρτίου 2013 προέπεμψε στο αιώνιο ταξίδι τον π. Αθανάσιο Φακίνο. Τον σοφό και συνετό γέροντα με την γλυκύτητα της απλότητας και την θερμότητα της οικειότητας, τον πνευματικό πατέρα με την συγκινητική μειλιχιότητα.

Πτυχές της πνευματικής του προσωπογραφίας
«Ιδού τούτο έγνωκα, ότι συ άνθρωπος ει του Θεού, και ρήμα Κυρίου εν τω στόματί σου αληθινόν (Γ Βας. ιζ , 24).
Το χωρίο αυτό αποτυπώνει ανάγλυφα, κατά τον καλύτερο τρόπον το κυρίαρχο στοιχείοτης προσωπικότητας του μακαριστού γέροντα Αθανάσιου.Γιατί τι άλλο μαρτυρούν όσοι τον γνώρισαν; Τι άλλο παρά το ότι ο αοίδιμος υπήρξε άνθρωπος του Θεού «πορευόμενος εν αληθεία και κηρύττων ου λόγοιςμόνοις, αλλά και έργοις και πράξεσι »το Ευαγγέλιον της σωτηρίας.
Ο μακαριστός Γέροντας Αθανάσιος, «λευκανθείς ἐντῇτοῦΧριστοῦδιακονίᾳ», διήλθε την ζωή του, σύμφωνα με τον Αποστολικό λόγο, κατάλληλα προσαρμοζόμενο“ἐνὑπομονῇπολλῇ, ἐνθλίψεσιν, ἐνἀνάγκαις, ἐνστενοχωρίαις, ἐνπληγαῖς, ἐνφυλακαῖς, ἐνἀκαταστασίαις, ἐνκόποις, ἐνἀγρυπνίαις, ἐννηστείαις, ἐνἁγνότητι, ἐν γνώσει, ἐνμακροθυμίᾳ, ἐνχρηστότητι, ἐν ΠνεύματιἉγίῳ, ἐνἀγάπῃἀνυποκρίτῳ, ἐνλόγῳἀληθείας, ἐν δυνάμειΘεοῦ, διά τῶνὅπλωντῆς δικαιοσύνης τῶνδεξιῶνκαίἀριστερῶν, διά δόξης καίἀτιμίας, διά δυσφημίαςκαίεὐφημίας, ὡς πλάνος καίἀληθής, ὡςἀγνοούμενοςκαίἐπιγινωσκόμενος, ὡςἀποθνήσκων καί ἰδούζῶν, ὡςπαιδευόμενοςκαίμήθανατούμενος” (Πρβλ. Β´ Κορ. 6, 4-9),.
Η ζωή του ήταν γεμάτη από διακυμάνσεις, πολύ αγώνα και διαρκείς θυσίες.Από τα 77 χρόνια της επίγειας πορείας του , οι 40 ήταν χρόνοι εκκλησιαστικής διακονίας. Μιας διακονίας σταυροαναστάσιμης, πλήρους χαρμολύπης , όπως είναι η διακονία των γνήσιων εργατών του Ευαγγελίου, των πιστών οικονόμων της Χάριτος.

Ο χαρακτήρας του Γέροντα
Ο μακαριστός Γέροντας Αθανάσιος ήταν αρχοντικός, ευγενής, μειλίχιος, πράος « και ταπεινὸςτῇκαρδίᾳ», σώφρων και συνετός, φίλεργος, υπομονετικός, καρτερικός, φιλόστοργος, ανεξίκακος, συνεπὴς στα ιερὰ καθήκοντα, που του εμπιστεύτηκε η Εκκλησία και πλήρως αφοσιωμένος σε Αυτὴ «ἕως θανάτου» .
Διακρινόταν για την κατά Χριστό ταπείνωση και για τις συναφείς προς αυτή αρετές της σεμνότητας, της προσήνειας, της ειλικρινείας και της γνησιότητας.
Με την πρωτόγνωρη προσήνεια, την χριστιανική διάκριση, την δυσεύρετη στις μέρες μας ευαισθησία, την ευαγγελική ταπείνωση και απλότητα, με την καθαρότητα της ζωής, το ορθόδοξο ήθος, το πατερικό και διδακτικό ύφος, την βαθιά και ακλόνητη πίστη και την πανθομολογούμενη αγάπη πρoς τον Θεάνθρωπο και τον συνάνθρωπο κατέκτησε τις καρδιές όλων όσων τον γνώρισαν.
Αγαπήθηκε από τον κλήρο και τον λαό διότι και ο ίδιος αγάπησε πολύ. Τιμήθηκε, γιατί γνώριζε να τιμά. Έτυχε σεβασμού, επειδή σεβόταν τους πάντες, μικρούς και μεγάλους, ανεξαρτήτως βαθμού και θέσης. Ανάπαυσε Μητροπολίτες σαν συνεργάτης τους και συνδιοικητής της τοπικής Εκκλησίας.
Τα χαρίσματα του Γέροντα
Γνωρίσαμε τον μακαριστό Γέροντα «ως πεπλησμένον σοφίας, πείρας εκκλησιαστικής και εκκλησιαστικού φρονήματος», που αγαπούσε την τάξη και ευπρέπεια της Εκκλησίας και «τηρούντα τα κεκανονισμένα θέσμια» και σεβόμενο τους αιωνίους εκκλησιαστικούς θεσμούς «τους υπό των Αγίων Θεοφόρων Πατέρων καταρτισθέντας και ευλογηθέντας».
Ευτυχήσαμε να απολαύσουμε την τίμια και εκκλησιαστική γνωριμία, καθοδήγηση και συνεργασία σε πολλά και δύσκολα θέματα, άγνωστα σε πολλούς, που η Πρόνοια του Αγίου Θεού παρουσίασε στην πορεία της ιερατικής μου διακονίας. Και στα θέματα αυτά μάς αποκαλύφθηκε το πνευματικό μέγεθος του Γέροντα ο οποίος «εν διακρίσει και αγάπη», δίνοντας σωστές οδηγίες και κατευθύνσεις τακτοποίησε ψυχές και αναύπασε συνειδήσεις.
Επί πλέον γνωρίσαμε αυτόν σαν υποδειγματικό Λειτουργό και «ως Αγαθόν Πατέρα διακατεχόμενο εξ ειλικρινούς αγάπης» προς όλα τα μέλη του ποιμνίου του.Τέλος δε, γνωρίσαμε αυτόν όχι μόνο «εν ημέραις χαράς και ευφροσύνης», αλλά και εν «ημέραις θλίψεων και στεναγμών» και θαυμάσαμε την πλεονάζουσα στην καρδία του υπομονή και
καρτερικότητα.

Η θεία λατρεία ήταν για τον Γέροντα το μοναδικό και αιώνιο δώρο του Θεού προς την Εκκλησία Του. Είναι « η οδός προς τα πνευματικά αθλήματα, η εναγώνια προσδοκία της ελεύσεως και της οράσεως του Ηγαπημένου. Γι ’ αυτό και η πλήρωση του μυστηρίου της λατρείας συντελείται «εν σιωπή», η οποία ταυτόχρονα είναι μια αιώνια κραυγή της ψυχής που παραπέμπει στο μυστήριο της ογδόης ημέρας και στην καινή λατρεία του μέλλοντος αιώνος»(Γέροντος Αιμιλιανού-Κατηχήσεις).
Επίκεντρο των μυσταγωγικών εμπειριών του πατρός ήταν ο ναός της Παναγίας της Φανερωμένης, όπου συχνότατα λειτουργούσε, καθώς και ο μικρός ναός του Αγίου Φιλίππου που ο ίδιος έκτισε και φρόντιζε στον ιδιόκτητο χώρο του στην Γραμμενίτσα Άρτας. (Μάλιστα, πριν από μερικά χρόνια, έκτισε δίπλα μικρό παρεκκλήσιο προς τιμή του Αγίου Λουκά του Ιατρού, Αρχιεπισκόπου Συμφερουπόλεως και Κριμαίας).
Ο Γέροντας ως εξομολόγος και Πνευματικός
Θα χρειαζόμασταν πολλές ώρες, αν θα θέλαμε να περιγράψουμε το πρόσωπο του γέροντα Αθανάσιου ως πνευματικού πατέρα, όπως αυτό αναδύεται μέσα από την πολύχρονη διακονία του στο μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως.

Aκόμη και όταν τα προβλήματα υγείας επιδεινώθηκαν, αυτός συνέχιζε να εξομολογεί και δεν έδιωχνε κανένα από αυτούς που προσερχόταν στο μυστήριο.«Στήριξε επί χρόνια εκατοντάδες ψυχές εκτάκτως αλλά και μόνιμα, κάτω από το ιερό του πετραχήλι. Άριστος πνευματικός, κανένα δεν έδιωχνε, όλους τους οικονομούσε, όλους τους βοηθούσε, με μικρά ή μεγάλα προβλήματα, ατομικά, οικογενειακά, εκεί νύκτα –μέρα αγωνιζόταν. Ίσως όλα αυτά, ήταν η αιτία της αρρώστιας του Πάρκινσον που ιδίως τα τελευταία χρόνια τον δοκίμασε πάρα πολύ….Εξομολογούνταν συνέχεια. Δεν άφηνε μέσα του ποτέ πικρία ή αγανάκτηση, δυσπιστία, ολιγοπιστία…ήθελε να εξομολογηθεί και τους τελευταίους λογισμούς του. (Από την εξόδιο προσλαλιά του Μητροπολίτη Άρτας Ιγνατίου Δ΄)
Πολύ επιγραμματικά, λοιπόν, θα αναφερθούμε σε δύο από τα πιο βασικά χαρίσματά του, ως πνευματικός πατέρας.

Το πρώτο είναι η διορατικότητα και η διάκριση, η ικανότητα δηλαδή να διεισδύει διαισθητικά στα μυστικά της καρδιάς του άλλου, να καταλαβαίνει τα κρυφά βάθη που δεν γνωρίζει ο άλλος.
Το διορατικό χάρισμα του Γέροντα Αθανάσιου, αποκαλυπτόταν κατ’ εξοχήν ως διάκριση των λογισμών. Έτσι μπορούσε και προέβαινε κάθε φορά σε σωστή διάγνωση και επέβαλλε την πρέπουσα θεραπεία. Η διάκριση κατά τον άγιο Συμεών είναι «λυχνία» και «οφθαλμός» πνευματικός, με τον οποίο ο πνευματικός πατέρας βλέπει τόσο μέσα στη δική του καρδιά, όσο και των πνευματικών του παιδιών. Η διάκριση, που προϋποθέτει την καθαρότητα της καρδιάς είναι χάρισμα, δωρεά του Αγίου Πνεύματος. Και αυτό αποτελούσε άλλο ένα χάρισμα του Γέροντα.

Το δεύτερο χάρισμα του ήταν η αγάπη. Η ικανότητα να αγαπά τους άλλους και να αναδέχεται σαν δικά του τα βάσανα και τους πειρασμούς των άλλων.
Άλλωστε ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του Γέροντα ήταν η βαθύτατα και πλουσιότατα ελεήμων καρδιά του.Ήθελε να δίνει, να δίνει, να δίνει!
Γνώριζε ο γέροντας ότι χωρίς την αγάπη δεν μπορεί να υπάρξει πνευματική πατρότητα και ότι δεν είναι απλώς το κυριότερο προσόν του πνευματικού πατέρα, αλλά το θεμέλιο και η ουσία της πνευματικής πατρότητας. Η αγάπη για τους άλλους προϋποθέτει το «συμπάσχειν» με αυτούς. Αυτή είναι η κυριολεκτική σημασία της λέξεως συμπάθεια. «αλλήλων τα βάρη βαστάζετε, και ούτως αναπληρώσατε τον νόμον του Χριστού» (Γαλ. 6,

2). Πάρα πολλές είναι οι περιπτώσεις ανθρώπων που βοηθήθηκαν με πολλούς και ποικίλους τρόπους (είδη,χρήματα κ.λ.π)
Ως πνευματικός ο γέροντας ήταν πάντα επιεικής και ευγενικός, χωρίς όμως να κάνει υποχωρήσεις. Ποτέ δεν απογοήτευε, πάντα ενθάρρυνε. Τα επιτίμια τα έβαζε με πολλή φιλοστοργία και όταν έβλεπε βαθύτερη και σταθερότερη μετάνοια προέβαινε σε περισσότερη οικονομία. Επιθυμούσε να συνδέονται οι εξομολογούμενοι με το Ποτήριο της ζωής το συντομότερο δυνατόν, χωρίς βεβαίως να καταργούνται οι κανόνες της Εκκλησίας. Ήταν μεγάλος παρηγορητής. Συνδύαζε την αυστηρότητα, για να ξυπνήσουμε πνευματικά, αλλά με την αγάπη που παρηγορούσε. Οι άνθρωποι κοντά του δεν έπεφταν στην απελπισία.

Ο Γέροντας ως μοναχός και ως Πνευματικός Ιερών Μονών
Ηδύ εντρύφημα του Γέροντα ήταν η μοναχική ζωή. Παρόλο που ο ίδιος έζησε ιερομόναχος στον κόσμο, δεν ξέχασε ποτέ ότι είναι μοναχός. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, όταν τα σοβαρά προβλήματα υγείας δεν του επέτρεπαν να εκτελεί τα μοναχικά του καθήκοντα, έδωσε εντολή σε πνευματικά του παιδιά να κάνουν αυτά τον μοναχικό του κανόνα (μετάνοιες-κομποσχοίνια) μέχρις ότου φύγει από αυτή την ζωή. Ακόμα και όταν βρισκόταν καθηλωμένος στο κρεββάτι είχε δώσει εντολή στους ανθρώπους που βρίσκονταν γύρω του να του διαβάζουν καθημερινά τους Χαιρετισμούς της Παναγίας, το Απόδειπνο, καθίσματα από το αγαπημένο του Ψαλτήριο τους Παρακλητικούς κανόνες στην Θεοτόκο και στον νεοφανή Άγιο Λουκά τον ιατρό, που ιδιαίτερα ευλαβούνταν καθώς και αποσπάσματα από το Γεροντικό.
Ο γέροντας ήταν για πολλά χρόνια και πνευματικός σε γυναικείες μονές.
Αυστηρός και διακριτικός με τις μοναχές, όταν χρειάστηκε, πήρε τολμηρές και γενναίες αποφάσεις προκειμένου να τακτοποιήσει ψυχές και να αναπαύσει συνειδήσεις. Σε μια τέτοια προσπάθεια -μοναδική εμπειρία- παρών ήταν και ο γράφων.

Ο Γέροντας «εν μέσω πειρασμών και θλίψεων»
«Δια τους λόγους των χειλέων σου
εγώ εβάδισα οδούς σκληράς»
Με τον ψαλμικό αυτό στίχο ο γέροντας περιέγραφε το πλήθος των πειρασμών και των θλίψεων που αντιμετώπισε στην πορεία της ζωής του.

Ο ίδιος κληρικός «παλαιάς κοπής» και άλλης κουλτούρας ( όσον αφορά την καταγωγή του, τις σπουδές του και τα ενδιαφέροντά του) βρέθηκε στον «ξερό» πνευματικά ηπειρώτικο χώρο και ανέχθηκε την «χοντροκομμένη» ηπειρώτικη συμπεριφορά μας .
Με εύστοχους και επιγραμματικούς, κάποτε και καυστικούς σχολιασμούς των συνεπειών και των αποτελεσμάτων, περιέγραφε τα γεγονότα και τις πράξεις που τον πλήγωσαν.Όμως έκαμπτε και ξεπερνούσε τις δοκιμασίες και τους πειρασμούς, τονίζοντας ότι όλα αυτά είναι απότοκα των ανθρωπίνων παθών και αδυναμιών, που θα επαναλαμβάνονται εις τους αιώνας των αιώνων και έως της συντελείας του κόσμου.
Το διαυγέστατο μυαλό του, η χαλύβδινη θέλησή του, την οποία πολλές φορές προσωπικά θαύμασα, το θάρρος, η καρτερικότητα και η υπομονή του, η οποία μας εξέπληξε όλους κατά την περίοδο της ασθένειάς του, ήταν από τα χαρίσματα της προσωπικότητάς του. Ήταν η καρποφορία της ακλόνητης πίστης του στον Θεό, της μεγάλης αγάπης και προσευχής του προς την Παναγία μητέρα μας.

Τελείωσις εν ασθενεία
Ο κύκλος των ποικίλλων δοκιμασιών του Γέροντα όλο και στένευε και έκλεινε με την απερίγραπτα οδυνηρή περιπέτεια της υγείας του. Δεν ήρθε βέβαια ξαφνικά η ασθένειά του. Είχε ζήσει την κάμψη της υγείας του αρκετά χρόνια πριν, αλλά αυτά που πέρασε τα τρία τουλάχιστον τελευταία χρόνια ξεπερνούν κάθε περιγραφή ως προς το μέγεθος της σωματικής οδύνης και του συνεχούς άλγους που τον έκαιγε σαν σε καμίνι φοβερό.

Το πρωί της Πέμπτης 28ης Φεβρουαρίου 2013 μετά από σύντομη επιδείνωση της υγείας του ο Γέροντας «εκοιμήθηοσιακώς».
Σεβάσμιε Γέροντα,
Κλίνουμε γόνυ ευλαβείας μπροστά στην μνήμη σου και σε ικετεύουμε
όπως παλιότερα ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος έπραξε προς τον αδελφό του ουρανοφάντορα Βασίλειο στον επιτάφιο λόγο του.:
“Συ δε ημάς εποπτεύεις άνωθεν, ω θεία και ιερά κεφαλή, και τον δεδομένον ημίν παρά Θεού σκόλοπα της σαρκός διά την ημετέραν παιδαγωγίαν ή στήσαις ταις σε αυτού πρεσβείαις, ή πείσαις καρτερώςφέρειν• και τον πάντα βίον ημίν διεξάγοις προς το λυσιτελέστατον”.
Eίη η μνήμη σου αιωνία και άληστος. Αμήν.