«Ανδρέας Παπανδρέου-Το αίνιγμα » Μ.Στερνς

Γράφει  Ο Κώστας Α. Τραχανάς

Το βιβλίο αυτό συνθέτει ένα αυστηρό αλλά δίκαιο πορτρέτο του πρώην πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, έναν από τους σημαντικότερους και πλέον αμφιλεγόμενους Έλληνες πολιτικούς.
Το βιβλίο αυτό έχει γραφτεί από τον ΜόντυΣτερνς, πεπειραμένο Αμερικανό διπλωμάτη που υπηρέτησε στην Αθήνα και έγινε από τους πλέον οξυδερκείς και αντικειμενικούς παρατηρητές της ελληνικής πολιτικής σκηνής.
Το βιβλίο ελάχιστα αγγίζει τη θυελλώδη προσωπική ζωή του Ανδρέα. Είναι κυρίως μια μελέτη χαρακτήρα για τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ. Η ιδανική απόσταση ενός Αμερικανού, η διεισδυτικότητα ενός βετεράνου διπλωμάτη και η ευαισθησία ενός φίλου έδωσαν στον Στερνς μια μοναδική οπτική γωνία για να αποκρυπτογραφήσει το «αίνιγμα» της προσωπικότητας του Ανδρέα Παπανδρέου.

Μέσα από τις σελίδες του ο Στερνς ξεδιπλώνει την προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου, του πρωθυπουργού της «Αλλαγής» από τα μαθητικά του χρόνια στο Κολλέγιο Αθηνών τη δεκαετία του ’30 έως την εποχή της Εκάλης της δεκαετίας του ’90.
Το βιβλίο είναι αναμνήσεις και προσωπογραφική μελέτη του πρώτου Έλληνα σοσιαλιστή πρωθυπουργού, του οποίου τη μεταμόρφωση, από προσηνή Αμερικανό οικονομολόγο σε παθιασμένο αντι-Αμερικανό πολιτικό , ο Μόντυ Στερνς παρακολούθησε από κοντά κατά τις τρεις του θητείες στην Αθήνα-την τελευταία ως Αμερικανός πρέσβης.
Η αμφιθυμική προσωπικότητα του Έλληνα πολιτικού παρουσιάζεται από τον Αμερικανό διπλωμάτη ΜοντήγκλΣτερνς σε ένα πορτρέτο με ψυχαναλυτική ποιότητα.

Το βιβλίο αντικατοπτρίζει επίσης την εποχή του Ψυχρού Πολέμου ,τον αντίκτυπό του στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις και ιδιαίτερα ζωντανεύει την περιπετειώδη και βαθιά διχασμένη προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου .
Διαβάζοντας το βιβλίο, είναι προφανές ότι ο Στερνς θαυμάζει τον Ανδρέα. Τον θαυμάζει όμως ως μυθιστορηματικό ήρωα, αμφιθυμικό, με διχασμένη προσωπικότητα, ικανό και για το καλό και για το κακό. Ο Μοντήγκλ Στερνς δεν κρύβει τη συγγραφική πρόθεσή του:

«Εκείνο που με τράβηξε να γράψω για τον Ανδρέα ήταν αυτή η περίεργα δυαδική του φύση. Δεν ήταν μόνο το ότι ήταν διαφορετικός χαρακτήρας σε διαφορετικές ώρες, αλλά το ότι οι δύο χαρακτήρες ήταν τόσο αντιφατικοί. Διαπνέονταν και οι δύο από ωμή φιλοδοξία αλλά και από μύχιες συγκρούσεις ανάμεσα στην ελληνική και αμερικανική του νοοτροπία».
Ως αναγνωρισμένος Αμερικανός οικονομολόγος ο Ανδρέας Παπανδρέου επέβαλε καταστροφική οικονομική πολιτική στην Ελλάδα, ως Έλληνας πολιτικός υποστήριξε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις , αλλά ασπάστηκε το ευνοιοκρατικό σύστημα που κάποτε καταδίκαζε και διατήρησε την ισχύ του με το πελατειακό σύστημα, τη δημοσιονομική απατεωνία και την προσωπολατρία.

Σήμερα για πολλούς νέους ,τα λαϊκά κινήματα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα και στην Αμερική του 1960 έχουν ξεθωριάσει στον χρόνο μαζί με τον ίδιο τον Παπανδρέου. Τελικά αποδείχτηκε μάλλον ένας κυνικός πολιτικός παρά ένας ηθικός πολεμιστής, φιλόδοξος παρά ιδεαλιστής. Αλλά ποιος θα τον έλεγε περισσότερο Έλληνα παρά Αμερικανό ;
Ο Μοντήγκλ Στερνς (1924-2016) ήταν Αμερικανός διπλωμάτης και πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα. Έχει γράψει το EntangledAllies: USPolicytowardGreece,TurkeyandCyprus (Περίπλοκες συμμαχίες : Η αμερικανική πολιτική στην Ελλάδα ,την Τουρκία και την Κύπρο) και το TalkingtoStrangers:AmericanDiplomacyatHomeandAbroad.
Εκδόσεις Εστία 2021 σελ.230