Από το χωράφι στο πιάτο και όχι στη… χωματερή

Του Χρήστου Μέγα*

Σήμερα πηγαίνοντας στο Σούπερ Μάρκετ της γειτονιάς σπάνια βρίσκεις τοπικά-ελληνικά προϊόντα. Οι περισσότερες αλυσίδες τροφίμων ελέγχονται από μεγάλες πολυεθνικές και πωλούν στην Ελλάδα εισαγόμενα προϊόντα (κυρίως γιατί είναι πιο φτηνά και, συνήθως, χαμηλότερης διατροφικής αξίας).

Η προσπάθεια της πολιτείας, οι προσπάθειες όλων μας θα έπρεπε να κατατείνουν ώστε να… ελληνοποιηθεί το διατροφικό καλάθι (της νοικοκυράς). Αν δεν μπορείς να ιδιοκαλλιεργείς (πράγμα δύσκολο με τις συνθήκες ζωής στις πόλεις, τις σύγχρονες συνθήκες ζωής, το κόστος και την αξία της γης), ώστε να ιδιοκαταναλώνεις υγιεινά και φρέσκα, τότε χρειάζονται κανόνες, πρότυπα και, κυρίως, ετικέτες. Πού παράχθηκε το κάθε προϊόν, ποια τα συστατικά του, ποιος είναι ο παραγωγός. Μέσω αυτών κερδίζει σε ποιότητα ο καταναλωτής, μεγαλώνουν σωστά τα παιδιά μας, αποτρέπονται ασθένειες, αντιμετωπίζεται η σωματική καχεξία, ενώ λαμβάνει δίκαιη αμοιβή και νοιώθει αξιοπρέπεια ο αγρότης-παραγωγός.

Όλα θα ήταν πιο οργανωμένα εάν και η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε γερές βάσεις και δεν εμφιλοχωρούσαν και εδώ, διά της… light εκδοχής, οι μεγάλες πολυεθνικές…
Εξηγούμαστε: Στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε εξέλιξη μια κίνηση προώθησης της υποτιθέμενης υγιεινής διατροφής με σύνθημα: «Από το Χωράφι στο Πιρούνι». Αυτή η προσπάθεια εάν δεν αντιστραφεί και επικρατήσει με όρους πολυεθνικών, θα σημάνει από το «Χωράφι στη Χωματερή» για τα υπέροχα ελληνικά (και ηπειρώτικα) προϊόντα…
Για να το παρουσιάσουμε πιο εκτενώς: Με την κίνηση «Farm to Fork» (από τη φάρμα στο πιρούνι) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προτείνονται δράσεις για την ενδυνάμωση των καταναλωτών ώστε να κάνουν πιο υγιεινές επιλογές διατροφής, συμπεριλαμβανομένης της καθιέρωσης μιας υποχρεωτικής ετικέτας διατροφής στις συσκευασίας των μπακάλικων και Σούπερ Μάρκετ. Αυτή η ετικέτα θα τοποθετείται με βάσει μια βαθμολογία. Μέχρι στιγμής το σύστημα «Nutri – Score» φαίνεται να είναι το επικρατέστερο από όλες τις άλλες προτάσεις. Αυτό όμως το σύστημα κατατάσσει τα προϊόντα διατροφής σε πέντε κατηγορίες, αξιολογώντας εν μέρει το διατροφικό τους προφίλ και τις απεικονίζει στην εμπρόσθια ετικέτα με αντίστοιχα χρώματα (A, B, C, D, E), όπου η Α θεωρείται πιο υγιεινή κατηγορία (πράσινο χρώμα) και Ε η λιγότερο υγιεινή (κόκκινο χρώμα).

Δυστυχώς, το σύστημα αξιολόγησης του Nutri – Score έρχεται σε αντίθεση με την κατεύθυνση της στρατηγικής “from farm to fork “ της Ε.Ε., λόγω των επιλεκτικών κριτηρίων αξιολόγησης που έχει υιοθετήσει, υποβαθμίζοντας πολλά προϊόντα της Μεσογειακής και κατ’ επέκταση της Ελληνικής και Ηπειρώτικης Διατροφής, όπως το εξαιρετικό Παρθένο ελαιόλαδο, τις επιτραπέζιες ελιές, την φέτα, και εν γένει τα τυριά μας, το αρνί, την προβατίνα, το αγνό βούτυρο κ.α.
Αυτό συμβαίνει διότι δεν αξιολογείται το σύνολο του ποιοτικού προφίλ και της διατροφικής τους αξίας, αλλά μόνο τα λιπαρά, τα σάκχαρα, οι πρωτεΐνες, το αλάτι και οι φυτικές ίνες.
Με βάση λοιπόν αυτή την «αξιολόγηση»:
-Το λαδάκι μας, αν και παρθένο, είναι… λιπαρό (ας βάλουν λιγότερο στο φαγητό).
-Τα τυριά είναι … αλμυρά και λιπαρά (ενώ τα Δυτικοευρωπαϊκά είναι… light).
-Οι ελιές είναι… αλμυρές (ας την συντηρούμε στο ψυγείο).
-Το κρέας έχει χοληστερίνη και είναι… παχύ (ενώ τα ακινητοποιημένα ζώα στην Αγγλία και αλλού έχουν μόνο… πρωτεΐνες).
Πολλά ελληνικά προϊόντα τα κατατάσσουν στην ίδια κατηγορία με την… κέτσαπ, το λαρδί, τα χάμπουργκερ…

Και σε αντιπαράθεση με τα αγνά και διατροφικά ανώτερα προϊόντα της αγνός ελληνικής γης, αντιπροτείνουν light εκδοχές. Αυτά παίρνουν το Α ή το Β. Η Coca-Cola zero, εν προκειμένω, είναι ανώτερης ποιότητας από το παρθένο ελαιόλαδο!!! Η αλχημεία στο πιάτο μας με… πράσινη (και Ευρωπαϊκή ) βούλα…
Το σύστημα Nutri – Score είχε πάρει ήδη έγκριση από τις υπηρεσίες της Ε.Ε (Regulation (EU) No 1169/2011) για προαιρετική χρήση και αρκετές είναι οι χώρες που το έχουν υιοθετήσει (Γαλλία, Βέλγιο, Ηνωμένο Βασίλειο, Ελβετία, Γερμανία, Ολλανδία).
Πρόσφατα όμως έχουν εμφανιστεί περιπτώσεις όπου επιβάλλεται η χρήση του Nutri – Score από αλυσίδες του εξωτερικού.
Φαίνεται ότι οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών, αφού εξόντωσαν το αγαπητό κοκορέτσι, που καταναλώναμε άπαξ του έτους (Πάσχα), προχωρούν ακάθεκτοι εφορμώντας στο ελληνικό τραπέζι, με υπόδειξη των μεγάλων εταιρειών βιομηχανικά επεξεργασμένης τροφή. Και οι οποίες στοχεύουν τώρα σε υπερκέρδη από την, δειλή είναι αλήθεια, στροφή των καταναλωτών (επιτέλους, έστω κι έτσι) στην υγιεινή διατροφή!

Τώρα είναι η ώρα που θα πρέπει η ελληνική κυβέρνηση να αντιδράσει. Και οι τοπικοί-παραγωγικοί φορείς με την υποστήριξη της πολιτείας να αντιπροτείνουν. Να φτιάξουμε το ελληνικό υγιεινό καλάθι, θα τροποποιήσουμε την συσκευασία των αγνών προϊόντων μας, να πάμε σε ελιές ψυγείου με ελάχιστο αλάτι, να τροποποιηθεί ο αλγόριθμος αξιολόγησης του Nutri–Score και να επαναξιολογηθεί η κατάταξη των προϊόντων που θίγονται, προτού η χρήση του συστήματος υιοθετηθεί επίσημα από την Ε.Ε. και τις χώρες–μέλη κ.α.
Γιατί, διαφορετικά, η δική μας γενιά θα αναγκαστεί να τρώει κρυφά αρνί και φέτα σε «γιάφκες», θα έχει κρυμμένες στο υπόγειο τις ελιές. Και τα παιδιά μας δεν θα γνωρίσουν τη σημαίνει αγνή και υψηλής αξίας διατροφή.

*Ο Χρήστος Μέγας είναι Δημοσιογράφος, Γραμματέας του Τομέα Εργασίας του ΚΙΝΑΛ