Γράφει ο Χρήστος Α. Τούμπουρος
Τους νικητές των Βραβείων Ευρωπαϊκής Κληρονομιάς (EuropeanHeritageAwards) ανακοίνωσαν χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η EuropaNostra, συμπεριλαμβάνοντας και τρία ελληνικά –ή με ελληνική συμμετοχή– έργα στα 24 που τιμήθηκαν συνολικά. Πρώτο και σημαντικότερο ανάμεσά τους, το πέτρινο γεφύρι της Πλάκας, το οποίο διακρίθηκε στην κατηγορία της συντήρησης, με την αποκατάστασή του να ολοκληρώνεται φέτος έπειτα από την καταστροφή που υπέστη στη διάρκεια σφοδρής καταιγίδας τον Φεβρουάριο του 2015.
Σκέψεις μετά τη βράβευση
«Μιὰ πίκρα εἶν᾿ἀμίλητη, μιὰ πίκρα εἶν᾿ἀξήγητη,
μιὰ πίκρα μεγάλη,
ἡ πίκρα ποὺεἶν᾿ἄσβηστη»
Κ. Παλαμάς
Θρήνησαν οι Τζουμερκιώτες, οι Ηπειρώτες, οι Έλληνες…
Το ιστορικό γεφύρι της Πλάκας (επί του Αράχθου), το σημείο κάθε Τζουμερκιώτικης αναφοράς.
Το καμάρι των Τζουμέρκων.…
Έπεσε θύμα της σφοδρής και παρατεταμένης νεροποντής που έπληξε την Ήπειρο και ενταφιάστηκε(1 Φεβρουαρίου 2015) στον υγρό του τάφο, στον Άραχθο…
Το ιστορικό γεφύρι, έμφορτο ηρωικής ιστορίας, θρύλων και παραδόσεων, αλλά και θαυμαστής τοπικής αρχιτεκτονικής, κτισμένο το 1866 από τοπικούς μαστόρους με πρωτομάστορα τον Πραμαντιώτη Κώστα Μπέκα και τοπικά υλικά μέχρι το 1913 ήταν το σύνορο μεταξύ της ελεύθερης με τη σκλαβωμένη Ήπειρο.
Επρόκειτο για το μεγαλύτερο μονότοξο, (άνοιγμα τόξου 40,20 μέτρα και ύψος στο κέντρο 21 μέτρα), γεφύρι στα Βαλκάνια. Εκεί λειτουργούσε το τελωνείο της Ελεύθερης Ελλάδας με τη σκλαβωμένη Ήπειρο και εκεί έγινε, στις 29 Φεβρουαρίου 1944, η συμφωνία της Πλάκας – Μυρόφυλλου ανάμεσα στον ΕΔΕΣ, τον ΕΛΑΣ, την ΕΚΚΑ και των εκπροσώπων του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής και της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοίκησης, του Αμερικανού ταγματάρχη Ουάινς και του Βρετανού συνταγματάρχη Γουντχάους.
Η βροχή που έπεσε ασταμάτητα από το πρωί του Σαββάτου (31/1/2015) και στους τέσσερις Νομούς της Ηπείρου δημιούργησε σοβαρά προβλήματα σε ολόκληρη την Ήπειρο στις υποδομές, καταστροφές σε καλλιέργειες σε κτηνοτροφικές μονάδες. Η αποκορύφωση ήταν η καταστροφή του γεφυριού.
Μέγιστη και ανείπωτη η συμφορά!
Εμείς, που μεγαλώσαμε, εκεί στο ποτάμι, και που το νιώθουμε ως το μόνιμο σύντροφό μας, που ταξιδεύει στους αιώνες και στις εποχές σιγομουρμουρίζοντας στο ήρεμο διάβα του.
Που παίξαμε και μπλατσιαρίσαμε στα βάθρα της γέφυρας και μας νανούρισε ο δυνατός απόηχος κάποιας κατεβασιάς του Αράχθου.
Εκεί, όπου, στο γεφύρι, κάτω από τα βαθύσκιωτα πλατάνια, όχι μόνο ονειρευτήκαμε, αλλά και πλάσαμε φυλλωσιές ονείρων!
Αυτό μόνο νιώσαμε.
Γύρισα στὰξανθὰ παιδιάτικα λημέρια,
γύρισα στὸ λευκό της νιότης μονοπάτι,
γύρισα γιὰνὰἰδῶτὸθαυμαστὸ παλάτι,
γιὰμὲ χτισμένο ἀπ᾿τῶνἘρώτωντ᾿ἅγια χέρια.
Τὸ μονοπάτι τὸ᾿πνιξανοἱἀρκουδοβάτοι,
καὶτὰ λημέρια τὰ᾿καψαντὰ μεσημέρια,
κ᾿ἕναςσεισμὸςτὸ᾿ρριξεκάτουτὸ παλάτι,
καὶμέσ᾿στὰἐρείπια τώρα(…)
ἀπομένω παράλυτος
Κ. Παλαμάς
Από εδώ και πέρα…
Κι αυτό μόνο μπορούμε να πούμε:
Ο Άραχθος, το γεφύρι και η «εθνική μας δόξα»
«Ολίγον κατωτέρω εκ της φάλαγγοςΡαφταναίων βιαίας, ως και από εξακοντιζούσηςποταμώδους πηγής, εξόδου του Αράχθου διασκελίζει αυτόν υπερήφανος μονότοξοςλιθίνη γέφυρα, θαυμάσιον έργον εμπείρου και αρχιτεκτονικής εμπνεύσεως, εντοπίου -εκ Πραμάντων- Αρχιμάστορα.
Το υπέροχον τούτο έργον φέρον το όνομα της ιστορικής « Πλάκας» υπενθυμίζει εθνικήν μας δόξαν, παλαιοτέραν μεν την Μάρκου Μπότσαρη, Γώγου και Κουτελίδα, κατόπιν δε και των Θεοδ. Γρίβα και Κωνστ. Κωττίκα». Νικ. Χ. Παπακώστα, Ηπειρωτικά, Αθήνα 1967, σελ. 257.
Πίστευε ο μέγας αυτός Τζουμερκιώτης και διαλαλούσε την εθνική μας δόξα. Πού να φανταστεί ότι θα άλλαζαν άρδην τα πράγματα. Η εθνική δόξα απαιτεί καταρχάς έθνος. Το έθνος, εθνική συνείδηση. Τη συνείδηση δηλαδή που «συνέταξαν» οι πρόγονοί μας με αγώνες, θυσίες και ποταμούς αίματος.
Την «εθνική συνείδηση» θα την προσδιόριζε ο μπάρμα Γιάννης ο Σκαρίμπας-αν ζούσε-, ως ευρώ.
Τα πράγματα είναι χειρότερα. Εθνική συνείδηση δεν υπάρχει. Ποτάμια, γεφύρια και συνειδήσεις θα τα πνίξει, όχι η φύση -αυτή τη δουλειά της κάνει- αλλά η ανυπαρξία οικολογικής, πολιτιστικής και ιστορικής συνείδησης.
Ό,τι δημιούργησαν οι πρόγονοί μας με κόπο, πόνο, αίμα και θυσίες όλα αυτά γίνονται θυσία στον βωμό της αλλοπρόσαλλης «ουδετερότητας» και αδιαφορίας για τον εθνικό μας πλούτο.
Και εθνικός πλούτος είναι οι άνθρωποι, τα μνημεία της ιστορίας μας, η πολιτιστική μας κληρονομιά και η εθνική μας συνείδηση.
Θα το κατανοήσουμε κάποτε; ….
Μπορεί και να δούμε και καμιά πασαρέλα εκεί. Τέλειωσε η πασαρέλα των πολιτικών σίγουρα θα αρχίσει η άλλη… Τι, μόνο η Ακρόπολη θα έχει τα πρωτεία;
Σημείωση: Οι φωτογραφίες είναι όλες του Κώστα Μαυροπάνου