Για τη σωτηρία των καστανοδασών

Βιολογική καταπολέμηση της σφήκας της καστανιάς

Υποβολή σχεδίου προγράμματος στην Περιφέρεια Ηπείρου

SOS εκπέμπουν τα πλατάνια στον κάτω Άραχθο

Τα σημαντικά προβλήματα τόσο στη λειτουργία και δομή των καστανοδασών όσο και στην ίδια την καλλιέργεια της καστανιάς, που αποτελεί μια σημαντική πηγή εισοδήματος για τους ορεινούς παραδασόβιους και δασόβιους πληθυσμούς, από το έντομο Dryocosmus kuriphilus Yasumatsu που είναι γνωστό ως σφήκα της καστανιάς και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εχθρούς της καστανιάς, έρχεται να καταπολεμήσει πρόγραμμα για τη βιολογική καταπολέμηση του.

Η πρόταση κατατέθηκε από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, τμήμα εντομολογίας και γεωργικής ζωολογίας, και από τον Δρ. Δ. Παπαχρήστο, προς την Περιφέρεια Ηπείρου Γραφείο και τον Περιφερειάρχη, κ. Α. Καχριμάνη και με τίτλο « σχέδιο προγράμματος για τη βιολογική καταπολέμηση της σφήκας της καστανιάς Dryocosmus kuriphilus (Yasumatsu) στην Περιφέρεια Ηπείρου».
Πιο συγκεκριμένα το σχέδιο ερευνητικού προγράμματος για τη βιολογική καταπολέμηση της σφήκας της καστανιάς Dryocosmus kuriphilus (Yasumatsu) στην Περιφέρειας Ηπείρου θα υλοποιηθεί με την εξαπόλυση του παρασιτοειδούς εντόμου Torymus sinensis.

Στοιχεία του Έργου
Το έντομο Dryocosmus kuriphilus Yasumatsu (Hymenoptera: Cynipidae) αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εχθρούς της καστανιάς [Castanea spp. (Fagaceae)] και είναι ιθαγενές της Κίνας. Η εισβολή του σε γειτονικές χώρες (Ιαπωνία και Κορέα) έχει προκαλέσει σημαντική μείωση της παραγωγής σε διάφορα είδη καστανιάς [C. mollissima Blume, C. henryi Skan και C. crenata Siebold and Zuccarini]. To 1974 το είδος D. kuriphilus καταγράφηκε για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής πάνω σε είδος κινέζικης καστανιάς. Στην Ευρώπη εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2002 σε καστανεώνες της Ιταλίας, όπου και προκάλεσε σημαντικές ζημίες στα δένδρα.

Στη χώρα μας η παρουσία του εντόμου καταγράφηκε για πρώτη φορά το 2014 στην περιοχή της Πιερίας και έκτοτε έχει διαπιστωθεί η παρουσία του σε όλες σχεδόν τις περιοχές της χώρας εκτός της Κρήτης. Στην περιφέρεια Ηπείρου, βρέθηκε για πρώτη φόρα το 2018 σε καστανεώνες στις τοπικές κοινότητες του Αθαμανίου και της Μεσούντας και επεκτάθηκε σε όλες σχεδόν τις περιοχές παρουσίας της καστανιάς της ΠΕ Αρτας και Ιωαννίνων.

Η εγκατάσταση και εξάπλωσή του στη χώρα μας έχει αρχίσει να δημιουργεί σημαντικά προβλήματα τόσο στη λειτουργία και δομή των καστανοδασών (δασικά οικοσυστήματα που αποτελούνται από καστανιές) όσο και στην ίδια την καλλιέργεια της καστανιάς, που αποτελεί μια σημαντική πηγή εισοδήματος για τους ορεινούς παραδασόβιους και δασόβιους πληθυσμούς. Επιπροσθέτως, σημαντικές αναμένεται να είναι και οι επιπτώσεις στην μελισσοκομία δεδομένου ότι η καστανιά αποτελεί ένα σημαντικό μελισσοκομικό δένδρο.

Αν και έχει πραγματοποιηθεί αρκετή έρευνα με στόχο την εξεύρεση αποτελεσματικών λύσεων στη διαχείριση του D. kuriphilus με την εφαρμογή εντομοκτόνων και την επιλογή ανθεκτικών ποικιλιών, φαίνεται ότι η κλασική βιολογική καταπολέμηση με τη χρήση παρασιτοειδών εντόμων αποτελεί την πλέον κατάλληλη επιλογή. Ανάμεσα στα διάφορα είδη παρασιτοειδών εντόμων, το Torymus sinensis Kamijo (Hymenoptera, Torymidae), ένας φυσικός εχθρός του D. kuriphilus στην Κίνα (την περιοχή της προέλευσης του), διαφαίνεται ως το επικρατέστερο είδος για εκτεταμένη εφαρμογή. Η χρήση του Τ. sinensis ως παράγοντα βιολογικής καταπολέμησης ξεκίνησε στην Ιαπωνία τη δεκαετία του 1980 και έχει εφαρμοστεί με επιτυχία τόσο σε άλλες χώρες της Ασίας όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερική . Στην Ευρώπη η βιολογική καταπολέμηση του εντόμου με την εξαπόλυση του Τ. sinensis ξεκίνησε το 2005 στην Ιταλία και έχει υιοθετηθεί από πολλές χώρες με μεγάλη επιτυχία. Στη χώρας η βιολογική καταπολέμηση του εντόμου ξεκίνησε το 2018 με εξαπολύσεις του Τ. sinensis σε αρκετές περιοχές της χώρας και συνεχίστηκε κατά το 2019.

Στην Ήπειρο πραγματοποιήθηκε εξαπόλυση του εντόμου για πρώτη φορά το 2019 σε περιοχές της ΠΕ Αρτας (Πιστιανά, Ροδαυγή, Μεσούντα, Αθαμάνιο και Τετράκωμο). Η αξιολόγηση του επιπέδου εγκατάστασης του εντόμου θα πραγματοποιηθεί με δειγματοληψίες που θα πραγματοποιηθούν κατά την περίοδο Φεβρουαρίου-Μαρτίου 2020. Για άλλες περιοχές της χώρας, όπου είχαν πραγματοποιηθεί δειγματοληψίες κατά την περίοδο του 2018, τα πρώτα στοιχεία δείχνουν την επιτυχή εγκατάσταση του παρασιτοειδούς.

Οφέλη του Προγράμματος
Η εγκατάσταση και εξάπλωση της σφήκας της καστανιάς στη χώρα μας έχει αρχίσει να δημιουργεί σημαντικά προβλήματα τόσο στη λειτουργία και δομή των καστανοδασών (δασικά οικοσυστήματα που αποτελούνται από καστανιές) όσο και στην ίδια την καλλιέργεια της καστανιάς, που αποτελεί μια σημαντική πηγή εισοδήματος για τους ορεινούς παραδασόβιους και δασόβιους πληθυσμούς. Επιπροσθέτως, σημαντικές αναμένεται να είναι και οι επιπτώσεις στην μελισσοκομία δεδομένου ότι η καστανιά αποτελεί ένα σημαντικό μελισσοκομικό δένδρο. Με την εφαρμογή του συγκεκριμένου προγράμματος θα επιτευχθεί η εισαγωγή του παρασιτοειδούς εντόμου που θα έχει ως αποτέλεσμα την αποτελεσματική και μακροχρόνια αντιμετώπιση της σφήκας της καστανιάς.

Η χρονική διάρκεια που προτείνεται είναι για Είκοσι τέσσερις μήνες: Οι εξαπολύσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο συγκεκριμένη περίοδο του έτους (Απρίλιος – αρχές Μαίου), αλλά για να είναι αυτό εφικτό η παραγγελία των ωφέλιμων εντόμων θα πρέπει να γίνει έγκαιρα (το αργότερο μέσα Ιανουαρίου). Η εκτίμηση του παρασιτισμού γίνεται με δειγματοληψία κηκίδων αρχές του επόμενου έτους που ακολουθεί την εξαπόλυση.

Προϋπολογισμός
Ο προϋπολογισμός του προγράμματος θα καλυφθεί 100% Από την Περιφέρεια Ηπείρου και αναλύεται ως εξής:
Προμήθεια του Torymus sinensis 1 7.500
Αναλώσιμα 1.000
Μετακινήσεις 4.000
Γενικά έξοδα (overheads) 2.500
Σύνολο: 15.000C
Στο παραπάνω ποσό θα προστεθεί ΦΠΑ 24%, που αντιστοιχεί σε ποσό τρεις χιλιάδες ευρώ (3.600,006) και επομένως το σύνολο της δαπάνης με ΦΠΑ ανέρχεται σε δεκαοκτώ χιλιάδες εξακόσια ευρώ (18.600,00€).

Η παρούσα πρόταση ισχύει με την προϋπόθεση ότι θα είναι εφικτή η έναρξη του έργου το αργότερο έως τις αρχές Ιανουαρίου του 2020, διότι σε διαφορετική περίπτωση δεν είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί η παραγγελία και προμήθεια του ωφέλιμου εντόμου καθώς και όλες οι προπαρασκευαστικές ενέργειας που απαιτούνται ώστε να είναι δυνατή η πραγματοποίηση των εξαπολύσεων στον κατάλληλο χρόνο.

Αφανίζονται από το Γλυκόριζο και κάτω 
SOS για τα πλατάνια στον Άραχθο 

Συναγερμός θα πρέπει να σημάνει στη ΠΕ Άρτας και στους Δήμους Αρταίων και Ν. Σκουφά, αφού όπως δείχνουν τα σημάδια, το παραποτάμιο πλατανοδάσος από το Γλυκόριζο και προς το Νεοχώρι, έχει προσβληθεί από την ασθένεια του «μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου», που προκαλείται από το μύκητα Ceratocystis fimbriata f.sp. platani, προκαλώντας νέκρωση των δένδρων, κάτι που είναι εμφανές για όποιον διασχίζει το δρόμο Άρτα-Κομμένο, από την πλευρά του Λόφου της Περάνθης. Ειδικά στο τμήμα της διαδρομής, από την εκκλησία Αγία Παρασκευή έως και τον Άγιο Γεώργιο, μια θαυμάσια παραποτάμια διαδρομή, που τη γνωρίζουν καλά πέραν των κατοίκων των χωριών και περιπατητές, αθλητές και ποδηλάτες, τα πλατάνια σιγά, αλλά εξόφθαλμα πλέον φθίνουν και νεκρώνονται μέρα με τη μέρα.

Το πλέον εμφανές σύμπτωμα είναι ο ξαφνικός μαρασμός ενός τμήματος της κόμης. Αυτό εμφανίζεται συνήθως την άνοιξη και το καλοκαίρι, που οι ανάγκες του φυτού σε νερό είναι αυξημένες. Τα φύλλα κιτρινίζουν πρόωρα και μαραίνονται• έτσι μπορούν να διακριθούν από τα γειτονικά υγιή φύλλα. Πολύ συχνά την άνοιξη, ένας κλάδος ή ολόκληρο το δένδρο μπορεί να μην αναβλαστήσει καθόλου, ή οι νέοι οφθαλμοί ξαφνικά μαραίνονται και νεκρώνονται πριν ακόμη αναπτυχθούν. Σε μεγάλα δένδρα με προσβολή στον κορμό, πριν εμφανιστούν νεκρώσεις κλάδων, παρατηρείται μια γενική αραίωση της κόμης και συμπτώματα μικροφυλλίας.