της Παναγιώτας Π. Λάμπρη,
πεζογράφου – ποιήτριας
Όταν φοιτούσα στο πανεπιστήμιο, ανοίχτηκαν μπροστά μου, όπως καισ’ άλλους, πρωτόγνωροι και ενδιαφέροντες δρόμοι που οδηγούσαν στη γνώση, με μέρος των σπουδών μου να με φέρνει σε επαφή με κοινωνικά, πολιτικά, λογοτεχνικά, φιλοσοφικά και καλλιτεχνικά ρεύματα, για τα οποία πριν δεν γνώριζα, πλην εξαιρέσεων, κάτι.
Εκείνη την εποχή, μεταξύ άλλων, ήταν του συρμού να γνωρίζεις για τον φεμινισμό, να μιλάς γι’ αυτόν κι αν μπορείς να υιοθετείς τις αρχές του και ν’ αγωνίζεσαι για την επικράτησή τους. Προερχόμενη από την επαρχία,αρκετά που αφορούσαν σ’ αυτόν τα έβλεπα υπερβολικά -για κάποια και σήμερα διατηρώ την ίδια άποψη-, καθώς μερικές γυναίκες θεωρούσαν πως, εκτός που πρέπει να είμαστε ισότιμες με τους άνδρες, οφείλαμε να υιοθετήσουμε ανδρικά πρότυπα ζωής, ακόμα και ναυπερφαλαγγίσουμε το«ισχυρό» φύλο σε διάφορους τομείς, με τη φεμινίστρια, Μαίρη Γουόλστονκραφτ, να διατείνεται πως θεωρεί τους άνδρες το ιδανικό, στο οποίο θα έπρεπε να ανέλθουν οι γυναίκες!
Έτσι, δεν μπορούσες να μην διαβάσεις το βιβλίο της Σιμόν ντε Μποβουάρ, «Τοδεύτεροφύλο», αν ήθελες να λες και συ πως δεν είσαι παντελώς εκτός εποχής. Το τι θα καταλάβαινες και το πόσο σε αφορούσαν όσα έγραφε λίγη σημασία είχε. Υπαρξίστρια και φεμινίστρια η ίδια, ανάμεσα σ’ άλλα αποδεχόταν πως οι γυναίκες, διαχρονικά, έχουν θεωρηθεί ως παρέκκλιση από το κανονικό, ότι είναι παρείσακτες που προσπαθούν να εξομοιωθούν με την «κανονικότητα» και πως, αν ο φεμινισμός θέλει να προχωρήσει, πρέπει αυτό να καταρριφθεί.
Από τότε έχουν περάσει πολλά χρόνια και δεν γνωρίζω αν οι νέες γυναίκες, οι οποίες απολαμβάνουν εν πολλοίς την ισοτιμία με τους άνδρες, έχουν ακούσει κάτι για την Μποβουάρ και τις απόψεις τηςή έχουν μελετήσει κάποιο από τα βιβλία της.Όπως και να ’χει, ο χρόνος φέρνει καινούργιους τρόπους αντίληψης της ζωής και τα φύλα προσαρμόζονται, ή όχι, αναλόγως.
Όσον αφορά στις γυναίκες, είναι προφανές πως δικαιώματα, τα οποία στο παρελθόν ήταν ζητούμενα, πλέον είναι νομικά κατοχυρωμένα, μολονότι κοινωνικά υπάρχουν αρκετές αμφισβητήσεις τους, όπως συμβαίνει και γι’ άλλα θέματα σε περιόδους μετάβασης. Για να είμαστε δίκαιοι, ενίοτε παρατηρείται κατάχρηση και εκ μέρους γυναικών, οι οποίες υιοθετούν αρνητικέςανδρικές συμπεριφορές, οι οποίες άλλοτε κατηγορούντο ως φαλλοκρατικές και εξουσιαστικές, κάτι που διαπίστωνα να εκδηλώνεται από νεαρές εφήβους και στον χώρο του σχολείου, γεγονός που με προβλημάτιζε και μου έδινε μια επιπλέον αφορμή να τους μιλώ σχετικά. Μόνο που η επιρροή κάθε διδάσκοντος πλέον, ειδικά σε τέτοια θέματα, είναι αδύναμη μπροστά στην καταιγιστική επιρροή των μέσων μαζικής ενημέρωσης, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και γενικότερα των κοινωνικών προτύπων, των οποίωναρκετές γυναίκες γίνονται θύματα.
Γράφοντάς τα ετούτα, δεν θεωρώ πως το θήλυ φύλο πρέπει να μη ζει την εποχή του. Αντιθέτως! Άλλο το να προσαρμόζεσαι στην εποχή σου κι άλλο να το κάνεις αυτό άκριτα, υποτιμώντας ή μειώνοντας τη φύση σου, διότι φαίνεται πως στο όνομα του φεμινισμού συμβαίνει, όχι σπάνια, με συνέπειες. Επίσης, δεν είναι λίγες οι φορές που οι γυναίκες γίνονται αντικείμενο σεξιστικών συμπεριφορών και σχολίων ή προβάλλονται ως είδος προς εμπορία, με τις διάφορες οργανώσεις γυναικών, άλλοτε κατά κόρον δραστήριες, να μοιάζουν αόρατες από λογικές αντιδράσεις, παρεμβάσεις και διεκδικήσεις.
Επιπρόσθετα, όλο και πιο συχνά παρατηρούνται λεκτικές επιθέσεις ή και σώμα με σώμα μεταξύ εφήβων γυναικών, χωρίς να υπολείπονται στις πρώτεςκαι οι πιο ώριμης ηλικίας. Και είναι απογοητευτικό ν’ ακούει ή να διαβάζει κανείς πως ορισμένεςγυναίκες, συχνά της δημόσιας ζωής,επιτίθενται σ’ άλλεςμε στόχο να τις προσβάλουν και να τις υποτιμήσουν, αμφισβητώντας ακόμα και την αποδεδειγμένη αξία τους στον επαγγελματικό τομέα, ενώ δεν διστάζουν να εμπλέξουν σ’ αυτό και ζητήματα που αφορούν στην εξωτερική εμφάνιση ήστην προσωπική ζωή. Ας σημειωθεί ακόμα πως υπάρχουν άλλες,που, ενώ προβάλλουν τον εαυτό τους στον δημόσιο βίο ως ισότιμο ή και ανώτερο σε σχέση με τους άνδρες, στους οποίους με κάθε ευκαιρίαασκούν ανενδοίαστα ψυχολογική και συναισθηματική βία (bullying), άλλες στιγμές χαϊδεύονται ζητώντας ειδική αντιμετώπιση, επειδή είναι γυναίκες!
Αλλόκοτο, στ’ αλήθεια, φέρσιμο!
Συμπερασματικά, αν το «ασθενές» φύλο θεωρεί ότι, υιοθετώντας τέτοιες προβολές του εαυτού του, τιμά τη γυναικεία υπόσταση και τα πολυσυζητημένα δικαιώματά της, θαρρώ απατάται. Πολύ περισσότερο που τα ήθη, οι ηθικές αντιλήψεις και η συμπεριφορά που από τις γυναίκες απορρέουν στα πλαίσια μιας κοινωνίας και μιας εποχήςαποτυπώνουν και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της κοινωνικής ζωής καιοι ίδιες ως βασικοί φορείς της οφείλουν να τα λαμβάνουν σοβαρά υπόψιν. Τούτο εννοείται πως ισχύει και για τους άνδρες, αλλά στο παρόν κείμενο οι γυναίκες είναι το θέμα.