Διαχείριση Άγχους
Γράφει η Μηλιώνη Ιππολύτη (*)
Δεν υπάρχει προς το παρόν ένας απολύτως αποδεκτός ορισμός, που να ορίζει με σαφήνεια το άγχος και το στρες και στην καθημερινότητα συναντούμε και τους δυο όρους ως ταυτόσημους. Η ελληνική γλώσσα έχει μια πλειάδα από λέξεις που αποδίδουν ένα μέρος συναισθημάτων που σχετίζονται με το άγχος όπως αναστάτωση, ανησυχία, αγωνία, νευρικότητα, ταραχή, πανικός, πίεση, αδημονία, δυσφορία, στεναχώρια. Γενικά θα λέγαμε ότι το άγχος είναι το δυσάρεστο συναίσθημα που απορρέει από την αίσθηση κάποιας απειλής της προσωπικής μας ακεραιότητας, είτε φυσικής είτε ηθικής. Μια στεναχώρια της ψυχοσύνθεσής μας, που προέρχεται από την βασανιστική προσμονή ενός κινδύνου, μιας επικείμενης ζημιάς, που δεν γνωρίζουμε, όμως από που θα προέλθει, πότε θα μας χτυπήσει και εάν θα μπορέσουμε να τον αντιμετωπίσουμε μπαίνοντας σε κατάσταση μάχης ενάντια στον κίνδυνο αυτό ή βάζοντάς το στα πόδια αποφεύγοντας τον.
Η σύγχρονη κοινωνία έχει δώσει μεγάλη προτεραιότητα στην ατομική ανεξαρτησία. Αυτό έχει ως επακόλουθο την απομόνωση του ανθρώπου. Μέσα στην μοναξιά του ο άνθρωπος έχει να διαχειριστεί την ζωή του, για την οποία αισθάνεται συνεχώς ότι βρίσκεται εκτός ελέγχου. Όχι ότι παλιότερα δεν υπήρχαν στιγμές τεράστιας αγωνίας και άγχους με το χαμό της σοδειάς ή ενός παιδιού, όμως ο ρυθμός της καθημερινότητας κυλούσε πιο ήρεμα. Έλειπε όλη αυτή η φρενίτιδα. Υπήρχε μια σοφία που χάθηκε.
Αν όμως το στρες και το άγχος είναι αναπόφευκτα συστατικά της σύγχρονης ζωής, πως να γίνεται να αντιμετωπίσουμε όλους αυτούς τους εκνευρισμούς που είναι πανταχού παρόντες; Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας; Πως θα μειώσουμε τις ανησυχίες μας;
Ως επί το πλείστον, το στρες και το άγχος οφείλονται στις υπέρμετρες προσδοκίες και τις φιλοδοξίες μας. Όταν δεν καταφέρουμε να εκπληρώσουμε μια προσδοκία ή μια φιλοδοξία μας, απογοητευόμαστε. Είναι δεδομένο ότι η στάση μας είναι εγωκεντρική. Λέμε ‘‘ θέλω τούτο, θέλω εκείνο’’ αλλά τις περισσότερες φορές δεν είμαστε αντικειμενικοί με τον εαυτό μας και τις ικανότητες μας.
Όταν συνειδητοποιήσουμε τις αντοχές μας, θα γίνουμε πιο ρεαλιστικοί στην προσπάθεια που καταβάλλουμε και θα πετύχουμε πολλά περισσότερα.
Μπορεί να είναι και θέμα προτεραιοτήτων. Τι αξίζει και τι χρειαζόμαστε στα αλήθεια; Όταν καταλάβουμε πόσα λίγα πράγματα χρειαζόμαστε – την αγάπη και την επαφή με τους άλλους- τότε παύουμε να είμαστε τυφλά προσηλωμένοι στην πλεονεξία και απληστία, τις οποίες συνήθως θέτουμε ως επίκεντρο της ευημερίας μας.
Ανάμεσα στα συμπτώματα του χρόνιου στρες συμπεριλαμβάνεται η αίσθηση του κατακερματισμού και το ανελέητο κυνήγι του χρόνου, που μοιάζει σαν να μην μπορούμε να ζήσουμε στο παρόν. Αυτό όμως τελικά που αναζητούμε είναι μια ζωή πιο ήρεμη και πιο χαρούμενη, και οφείλουμε να δώσουμε χώρο σε αυτήν.
Καθώς το χρόνιο στρες λαμβάνει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας, η αντίδρασή μας στο άγχος μελετάται εντατικά για να δούμε αν μπορούμε να αποδικωποιήσουμε τα μυστήρια του. Τελικά φαίνεται πως η νοητική μας αντίληψη επιδρά καθοριστικά στα σωματικά ερεθίσματα που ενεργοποιούν τον μηχανισμό του στρες. Έτσι, αν αντιμετωπίσουμε μια απειλή ως πρόκληση το σώμα μας θα αντιδράσει πολύ διαφορετικά.
Η ψυχολόγος και ερευνήτρια Ελίσα Έπελ εξηγεί τον μηχανισμό του στρες. Η απόκρισή μας στο στρες εξελίχθηκε προκειμένου να προφυλαχθούμε από μια επίθεση ή έναν κίνδυνο, για παράδειγμα, από ένα πεινασμένο λιοντάρι ή μια χιονοστιβάδα σε κατολίσθηση. Η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη που ρέουν στο αίμα μας προκαλούν τη διαστολή της ίριδας, για να βλέπουμε καλύτερα, οι καρδιακοί παλμοί και η αναπνοή μας επιταχύνονται, για να αντιδράσουμε γρηγορότερα, και το αίμα συγκεντρώνεται από τα όργανα στους μεγάλους μυς, για να είμαστε σε θέση είτε να παλέψουμε είτε να τραπούμε σε φυγή. Ενώ ο μηχανισμός του στρες παλιότερα ήταν μια κατάσταση περιορισμένης συχνότητας και διάρκειας, στις μέρες μας οι περισσότεροι το βιώνουμε ως μια σχεδόν μόνιμη κατάσταση. Η Έπε και η βραβευμένη με Νόμπελ μοριακή βιολόγος Ελίζαμπεθ Μπλακμπερναν ανακάλυψαν ότι το χρόνιο στρες φθείρει τα τελομερή μας, δηλαδή τα προστατευτικά άκρα που δένουν την διπλή έλικα του DNA και έχουν την ευθύνη να προφυλάσσουν τα κύτταρα μας από την καταστροφή που προκαλούν οι ασθένειες, και η γήρανση. Σύμφωνα με την Έπελ και τη Μπλάκμπερν, όχι μόνο το στρες, αλλά και κάποια μοτίβα σκέψης φαίνεται να φθείρουν τα τελομερή. Με άλλα λόγια τα κύτταρά μας ακούν τις σκέψεις μας. Το πρόβλημα δεν είναι ο παράγοντας του στρες αλλά ο τρόπος που ανταποκρινόμαστε.
Τελικά, όμως, τι καθορίζει αν αυτό ή αυτός που αντιμετωπίζουμε είναι αλήθεια μια απειλή; Το στρες οφείλεται, στο ότι βλέπουμε τον εαυτό μας ξέχωρα από τους άλλους, οφείλεται δηλαδή στην απώλεια της ενότητας. Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι υπόλοιποι όπως και εμείς αναζητούν την ευτυχία και θέλουν να ελαττώσουν τα προβλήματα και τις δυσκολίες της ζωής. Και αν όντως νιώσουμε βαθιά συνδεδεμένοι με άλλα επτά δισεκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη, δεν θα ήταν υπέροχο;
Και τι μπορεί να μας φοβίσει αν έχουμε με το μέρος μας επτά δισεκατομμύρια ανθρώπους;
Συνεχίζεται…
Πηγές: Σημειώσεις από το εκπαιδευτικό σεμινάριο “Mindfulness, Συναισθηματική Νοημοσύνη”
Το βιβλίο της χαράς, Η αυτού Αγιότης Δαλάι Λάμα, ο Αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου μαζί με τον Ντάγκλας Έιμπραμς.
(*) Υoga instructor, επιμορφούμενη Πανεπιστημίου Αιγαίου : Ενσυνειδητότητα/ Mindfulness. Ανάπτυξη και διαχείριση Συναίσθηματων.
* Insta: akasha_place
Facebook: akasha place
Στούντιο Γιόγκα,
Περ/κη Οδός Άρτα
Τηλ.6972676341