Η Άγναντα στην Επανάσταση του ‘21. Το κάψιμο του χωριού

(Από το βιβλίο του Στέφανου Φίλου, «ΑΓΝΑΝΤΑ ΑΡΤΑΣ»)

Γράφει ο Χρήστος Α. Τούμπουρος

«Ο Αλή Τοπάλ Πασάς φτάνοντας στα Κατσανοχώρια επικοινωνεί με το Χουρσίτ, ο οποίος τον διατάσσει να επιτεθεί ξανά κατά της Πλάκας. Και του στέλνει νέες δυνάμεις και πολεμοφόδια. Αφού ανασυντάσσεται τη χαραυγή της 29-7-1821 επιτίθεται κατά της Πλάκας με 4000 άνδρες.

Η ολιγάριθμη ελληνική φρουρά της Πλάκας αιφνιδιάζεται και διασκορπίζεται. Μερικοί απ’ αυτούς τρέχουν να ειδοποιήσουν στα δυτικομεσημβρινά χωριά των Τζουμέρκων τους Έλληνας οπλαρχηγούς. Ο Τοπάλ Πασάς καταλαμβάνει την Πλάκα, χωρίς να συναντήσει αντίσταση, και προχωρεί για την Άγναντα.

Ο Γώγος Μπακόλας, μόλις πήρε την πρόσκληση του Μάρκου Μπότσαρη, τακτοποίησε τα του στρατοπέδου του στο Πέτα και αναχώρησε βιαστικά για τα Δυτικά Τζουμέρκα, έχοντας μαζί του 300 Τζουμερκιώτες και Ραδοβιζινούς. Κατά τις βραδινές ώρες της 29-7-1821 έφτασε στην Άγναντα, χωρίς να έλθει σε επαφή με τον εχθρό. Τις πρωινές ώρες της επόμενης ημέρας τα τμήματα του Γώγου Μπακόλα οχυρώθηκαν στα υψώματα Α. της Άγναντας (Ανάληψη, Κανάτες Κοντρί τ’ Διαμάντ’ Διάσελο και πιάσαν τις διαβάσεις που οδηγούν στο βουνό.

Τα τούρκικα στρατεύματα εισήλθαν στην Άγναντα την 30-7-1821 και άρχισαν να προβαίνουν σε λεηλασίες. Οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και πήραν το δρόμο για το βουνό. Οι Τούρκοι τους ακολούθησαν, αλλά το τμήμα του Μπακόλα τους εμπόδισε και έδωσε την ευκαιρία στους 200 Αγναντίτικες οικογένειες; Να βρουν καταφύγιο στο βουνό.
Την επομένη 31-7-1827 τμήματα του Τοπάλ Πασά επιχείρησαν ν’ ανέβουν στο βουνό αλλά συνάντησαν αντίσταση από τα τμήματα του Γώγου Μπακόλα. Κάποιος απ’ τα παλικάρια του, που λεγόταν Διαμάντης στο όνομα ή στο επώνυμο απέκρουσε κατ’ επανάληψης τις επιθέσεις του τούρκου Πρεμέτη, ταμπουρωμένος πίσω απ’ το Κοντρί. Γι’ αυτό σήμερα λέμε στο «Κοντρί τ’ Διαμάντ’» και το ορμητήριο του Πρεμέτη, κατέληξε σε τοπωνύμιο «Τα Προυμέτια» και του Μπαχμέτη «Μπαχμέτια».
Αφού δεν κατόρθωσαν τα τουρκικά στρατε΄λυματα να σκαρφαλώσουνστο βουνό, γιατ΄λι συνάντησαν την ηρωική αντίσταση των μαχητών του Γώγου Μπακόλα, έβαλαν φωτιά και έκαψαν τα σπίτια του χωριού (31-7-1821). Οι ιδιοκτήτες των σπιτιών αγνάντευαν ναπό το βουνό πώς καίγονταν τα σπίτια τους, όπψωςαγνάνετυαν 122 χρόνια αργότερα οι απόγονοί τους, την 25 και 27/10-1943 από την ίδια περίπου θέση, όπως έκαιγαν οι Γερμανοί τα σπίτια τους και σκότωναν τον κόσμο.
Τα μόνα σπίτια που δεν κάηκαν ήταν δύο (2) στη συνοικία Τσακμά. Το ένα ανήκε στον Τσακαγιάννη και το άλλο στον Χρισταγγέλη. Επίσης δεν κάηκε και το Τσακμακέικο, που το χρησιμοποίησαν οι Τούρκοι ως διοικητήριο».

Τοπογραφική αποτύπωση των μαχών Θανάσης Νικολός