Η οργανωμένη φροντιστηριακή εκπαίδευση στην σύγχρονη Ελλάδα: όψεις των εκπαιδευτικών ανισοτήτων

Η φροντιστηριακή εκπαίδευση αποτελεί ένα διαχρονικό δεδομένο το οποίο δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς στην σύγχρονη Ελλάδα. Πέρα από περιγραφικές και επιδερμικές αποτυπώσεις δεν διαθέτουμε έρευνες μακράς κλίμακας με ποσοτικές και ποιοτικές διαστάσεις ώστε να κατανοηθεί αλλά και να ερμηνευθεί συντεταγμένα το εν λόγω φαινόμενο. Ένα φαινόμενο που διαπερνά το σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος αλλά και ολόκληρο το φάσμα της ελληνικής κοινωνίας με χαρακτηριστικά διαγενεακά, διαταξικά, γεωγραφικά, περιφερειακά κ.α

Είναι σαφές πως η φροντιστηριακή εκπαίδευση στην Ελλάδα συνδέεται με το φαινόμενο της «σκιώδους εκπαίδευσης» όπως αυτό αποτυπώνεται στη διεθνή βιβλιογραφία. Παρόλο που ο όρος «σκιώδης εκπαίδευση» περιλαμβάνει τις δαπάνες για φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα, στη συγκεκριμένη περίπτωση η εστίαση – για λόγους που συνδέονται με την πρόσβαση σε επίσημα στοιχεία – γίνεται στις μορφές φροντιστηρίου που είναι οργανωμένες και λειτουργούν βάσει του υπάρχοντος συγκεκριμένου θεσμικού πλαισίου στο πεδίο της μη τυπικής εκπαίδευσης.

Με βάση το προαναφερθέν σκεπτικό το ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ πριν μερικούς μήνες, ολοκλήρωσε ένα σημαντικό τμήμα μιας πανελλαδικής έρευνας με ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά για την οργανωμένη φροντιστηριακή εκπαίδευση.

Η έρευνα ωστόσο συνεχίζεται και μετά την ολοκλήρωσή της θα δημοσιευθεί σε μελλοντικές εκδόσεις του φορέα όταν θα έχουν αναλυθεί και σταθμισθεί πλήρως όλα τα δεδομένα και οι επεξεργασίες.

Με αφορμή το εν λόγω ερευνητικό εγχείρημα, την Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου 2025 πραγματοποιήθηκε συνάντηση Εργασίας Εμπειρογνωμόνων με θέμα την παρουσίαση έρευνας του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ με τίτλο «Οργανωμένη φροντιστηριακή εκπαίδευση στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: ερευνητικά ευρήματα μιας πρώτης ποσοτικής και ποιοτικής προσέγγισης».

Στη συνάντηση συμμετείχαν Ερευνητές & Επιστημονικοί Συνεργάτες από το ΙΝΕ- ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ, Πανεπιστημιακοί Καθηγητές, Εκπαιδευτικοί/Φροντιστές καθώς και εκπρόσωποι Κοινωνικών Εταίρων (ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕΕ, ΟΙΕΛΕ, ΔΟΕ, ΟΕΦΕ κ.α.).

Στη συνάντηση παρουσιάστηκαν τα πιο πρόσφατα στοιχεία για τις δαπάνες των ελληνικών νοικοκυριών για φροντιστήρια γενικής παιδείας την τελευταία δεκαετία, καθώς και ορισμένα πρώτα ευρήματα πανελλαδικής έρευνας με ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά για την οργανωμένη φροντιστηριακή εκπαίδευση.
Τα ευρήματα αυτής της εν λόγω έρευνας παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για τις στάσεις, τις αντιλήψεις αλλά και τις πρακτικές των οικογενειών αναφορικά με την εξωσχολική οργανωμένη φροντιστηριακή εκπαίδευση, ενισχύοντας την κατανόηση των δαπανών αλλά και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές οικογένειες αναδεικνύοντας τις τάσεις αλλά και τις εξελίξεις στο πεδίο των εκπαιδευτικών ανισοτήτων.

Τα πορίσματα της έρευνας είναι σημαντικό να μη διαβαστούν αποσπασματικά, αλλά στην ολότητα και τη συνέχεια ενός διαχρονικού φαινομένου που αναδεικνύει δομικές αδυναμίες, κοινωνικές αντιφάσεις, παθογένειες, ανορθολογισμούς αλλά και «παραδοξότητες» που συνδέονται με το ευρύτερο φάσμα των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων στη νεοελληνική κοινωνία.

Είναι επίσης σημαντικό να ιδωθούν κριτικά και αναστοχαστικά και το κυριότερο να συνδεθούν με τη επιβεβλημένη και σθεναρή ενίσχυση:
• των πολιτικών για τη δημόσια εκπαίδευση (πόροι, ανθρώπινο δυναμικό, υποδομές, προγράμματα σπουδών, διδακτικές μεθοδολογίες, ποιότητα μαθησιακών αποτελεσμάτων, πιστοποίηση προσόντων, σύνδεση με την απασχόληση κ.α.)
• των παρεμβάσεων υπέρ των κοινωνικά και οικονομικά ασθενέστερων,
• των στρατηγικών άμβλυνσης των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων.

Τα πρακτικά της συνάντησης εργασίας θα αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας από το ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ και θα συσχετισθούν με τα ευρήματα της έρευνας η οποία είναι σε εξέλιξη. Να σημειωθεί επίσης πως η έρευνα του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ ενισχύθηκε από τη συνδρομή της εταιρίας ερευνών ΜΕΤΡΟΝ ANALYSIS, η οποία για λογαριασμό του φορέα διενήργησε ποσοτική και ποιοτική έρευνα (συνεντεύξεις και ομάδες εστίασης) με σκοπό την ερευνητική πλαισίωση και υποστήριξη του εγχειρήματος.