Η προσφορά της Μονής Βατοπαιδίου στην Άρτα

Ψηφίδες μνήμης στη θάλασσα της λήθης

Επιμέλεια έρευνας: πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αθανασίου

Η συμπλήρωση είκοσι πέντε ετών από την ημέρα της μετακομιδής των ιερών λειψάνων του Οσίου Μαξίμου του Γραικού στην Άρτα(12-10-1997) μας δίνει την αφορμή να παρουσιάσουμε μερικά γεγονότα που σχετίζονται με τη μεγάλη προσφορά της Αγιορείτικης Μονής Βατοπαιδίου στην τοπική εκκλησία, ώστε η ιστορία να γράφεται σωστά.

Η ιστορική αλήθεια
Στις 12 Οκτωβρίου 1997 αντιπροσωπία της Μονής Βατοπαιδίου μετέφερε τεμάχιο λειψάνου του Οσίου Μαξίμου του Γραικού από την ομώνυμη Αγιορείτικη Μονή,το οποίο τοποθετήθηκε στον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου της πόλης για αρκετά χρόνια. Στη συνέχεια το λείψανο μεταφέρθηκε στο ναό των Αγίων Αποστόλων και όταν δημιουργήθηκε ο πρώτος υπόγειος ναός του Αγίου (ο οποίος θεμελιώθηκε το 2006), το ιερό λείψανο μεταφέρθηκε εκεί και παρέμεινε για περίπου μια δεκαετία.
{Ο υπόγειος ναός (σημερινός πολυχώρος εκδηλώσεων) ήταν ο πρώτος ιστορικός ναός του Οσίου Μαξίμου του Γραικού στην Άρτα και στον Ελλαδικό χώρο}.
Τέλος δε τον Ιούνιο του 2016, μετά τα εγκαίνια του σημερινού ενοριακού ναού του Αγίου, το λείψανο μεταφέρθηκε εκεί.
Οι κυριότεροι σταθμοί της ιστορίας των λειψάνων του Οσίου Μαξίμου του Γραικού

Η ιστορία της ανακομιδής και της μετακομιδής των χαριτόβρυτων λειψάνων του Οσίου Μαξίμου του Γραικού έχει πολλούς ιστορικούς σταθμούς. Οι κυριότεροι είναι οι παρακάτω.

Α. Η εύρεση του τάφου του Αγίου στα δυτικά του παρεκκλησίου του Αγίου Πνεύματος στη Λαύρα του Αγίου Σεργίου

Β. Η ανακομιδή των λειψάνων του Οσίου από τις 24 Ιουνίου έως στις 2 Ιουλίου 1996.

Γ. Η μεταφορά των λειψάνων του Οσίου Γραικού στο καθολικό του καθεδρικού ναού της Αναλήψεως της Λαύρας της Αγίας Τριάδος στο Ζαγκόρσκ, όπου τοποθετήθηκαν σε χρυσοποίκιλτη λάρνακα μπροστά στο ιερό, για να τα προσκυνούν ευλαβικά οι πιστοί εις τους αιώνας.

Δ. Η παραλαβή από ελληνική αντιπροσωπία και η μεταφορά μέρος του λειψάνου του Οσίου στην Ι.Μ.Βατοπαιδίου στις 19 Ιουλίου 1997.

Ε. Η Μετακομιδή μέρος του λειψάνου στην Άρτα στις 12 Οκτωβρίου 1997.

Σε όλα τα παραπάνω γεγονότα ιδιαίτερο ρόλο διαδραμάτισαν η
Ι.Μ.Μ.Βατοπαιδίου, ο μακαριστός Μητροπολίτης Άρτας κυρός Ιγνάτιος Γ, ο μακαριστός Μητροπολίτης Αργολίδος κυρός Ιάκωβος, ο Ρώσος αρχαιολόγος ιστορικός Σ.Μπελάγιεφ καθώς και ο μακαριστός Αρτινός ιστορικός ερευνητής Κ.Τσιλιγιάννης, του οποίου είναι ανεκτίμητη η προσφορά στην ανάδειξη του Οσίου Μαξίμου του Γραικού.

Η δωρεά των αντιγράφων των εικόνων Παναγίας της Παραμυθίας και Παναγίας της Εσφαγμένης και τα παρεπόμενα

Στις 20 Ιανουαρίου 2014 ο ηγούμενος της Μονής Βατοπαιδίου Γέροντας Εφραίμ, με τη συνοδεία Βατοπαιδινής μοναστικής αντιπροσωπίας, μετέφερε στην Άρτα και δώρησε στον ομώνυμο ιερό ναό του Αγίου Μαξίμου αντίγραφο της περίπυστης εικόνας της Παναγίας της Παραμυθίας, που αποτελεί εφέστια εικόνα της Μονής. Και για την ιστορική καταγραφή υπενθυμίζουμε ότι το αντίγραφο της εικόνας της Παναγίας της Παραμυθίας, είναι δωρεά της οικογένειας του Κύπριου ιατρού Νεάρχου Παναγή «δια της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου», πατέρες της οποίας αγιογράφησαν τη Θεομητορική εικόνα.
Αξιομνημόνευτο είναι ότι Βατοπαιδινή αντιπροσωπία είχε να έλθει στην Άρτα από τον Οκτώβριο του 1997, όταν μεταφέρθηκε στην πόλη τεμάχιο λειψάνου του Αγίου Μαξίμου του Γραικού. Αξιοσημείωτη η απουσία της Ι.Μ.Μ. Βατοπεδίου και στη θεμελίωση του Ναού του Αγίου στο Τρίγωνο και στα θυρανοίξια του υπόγειου ναού.
Επίσης την Κυριακή 17 Φεβρουαρίου 2019, το απόγευμα, η Τοπική Εκκλησία της Άρτας και ιδιαιτέρως η ενορία Αγίου Θεράποντος Αγίων Αναργύρων Άρτης, υποδέχθηκαν την, εκ της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου του Αγίου Όρους, Ιερά και Θαυματουργό Εικόνα (πιστό αντίγραφο) της Παναγίας Εσφαγμένης.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η συνεχώς αυξανόμενη τάση μεταφοράς αντιγράφων έχει προκαλέσει σοβαρό προβληματισμό. Από τη μια πλευρά υπάρχουν οι υποστηρικτές της τάσης αυτής, οι οποίοι επιχειρηματολογούν πως σε εποχές δύσκολες όπως αυτή που διανύουμε τα τελευταία χρόνια, οτιδήποτε μπορεί να ενισχύσει την πίστη του λαού και να τον φέρει πιο κοντά στον Θεό και την Εκκλησία δεν μπορεί να θεωρείται κατακριτέο.
Υποστηρίζουν δε, πως με την κίνηση αυτή Μητροπόλεις, Ναοί και Μονές σε ολόκληρη την επικράτεια δημιουργούν ισχυρούς δεσμούς με ιστορικές Μονές του Άθωνα βοηθώντας στη διατήρηση μακραίωνων παραδόσεων του τόπου.
Στα παραπάνω επιχειρήματα έρχονται να απαντήσουν όσοι παρακολουθούν με σκεπτικισμό την όλη δραστηριότητα κάνοντας λόγο για ευτελισμό των κειμηλίων.

«Είναι άλλο να δημιουργούνται μικρά αντίγραφα των ιστορικών εικόνων, ώστε ο κάθε πιστός να έχει τη δυνατότητα να τις προσκυνά στο σπίτι του και άλλο να δημιουργούνται ακριβή αντίγραφα στα οποία να τους αποδίδονται τιμές σαν να είναι το πρωτότυπο» σημειώνουν.
Μήπως, χωρίς να συνειδητοποιείται, αυτή η νέα πρακτική, υποδηλώνει εκκοσμικευμένο ή και ευθέως καταναλωτικό πνεύμα, το οποίο θέλει άμεσα και γρήγορα να προσεγγίζει το σπάνιο και πολυτίμητο; Μήπως, τελικώς, αντί να καλλιεργείται η ευσέβεια, με αυτή την πρακτική ευτελίζεται ή χάνει το μυστικό βάθος της; Μήπως τελικώς καλλιεργείται και προβάλλεται ή υποστηρίζεται με αυτή την πρακτική μία έστω και έμμεση “ειδωλοποίηση” των θαυματουργών εικονισμάτων, προκαλώντας μάλλον δικαιολογημένα τον προβληματισμό κάποιων πιστών και τον σκανδαλισμό κάποιων απίστων;

Η έκδοση των Απάντων του Οσίου Μαξίμου του Γραικού από την Ι.Μ.Βατοπαιδίου.

Η Μονή Βατοπαιδίου έχει εκδώσειτέσσερις τόμους από τα Άπαντα του Οσίου Μαξίμου του Γραικού. Σε σχετική εκδήλωση στο Πνευματικό Κέντρο της Μητρόπολης Άρτας στις 21 Ιανουαρίου 2014 έγινε η παρουσίαση του Β και Γ τόμου των Απάντων.
Για την ιστορική καταγραφή σημειώνονται τα εξής: Οικονομικός χορηγός του Β Τόμου των Απάντων του Αγίου Μαξίμου είναι Αρτινή ιερατική οικογένεια. Η απόφαση της οικογένειας γνωστοποιήθηκε στον ηγούμενο της Μονής Βατοπεδίου τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή του 2010 σε συνάντηση που είχε μαζί του στην Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης στην Μεσοποταμία Καστοριάς. Ήταν η εποχή κατά την οποία είχε ξεσπάσει το λεγόμενο «σκάνδαλο Βατοπαιδίου» και ο Γέροντας και η Μονή ήταν στο επίκεντρο των γεγονότων και ήταν δέκτες ποικίλων συκοφαντιών .
Επιθυμία των δωρητών ήταν να διατηρηθεί επίσημα η ανωνυμία τους, να προλογίσει τον Τόμο ο Μητροπολίτης Άρτας κ.κ.Ιγνάτιος Δ΄ και η παρουσίαση του Τόμου να γίνει στην Άρτα. Τα γεγονότα όμως που μεσολάβησαν με την «υπόθεση- Βατοπαιδίου» καθυστέρησαν την παρουσίαση. Η επιθυμία των χορηγών για την παρουσίαση του Β τόμου των απάντων του Αγίου Μαξίμου στην Άρτα στάθηκε αφορμή να ανοίξει εκ νέου για τη Μονή Βατοπαιδίου ο δρόμος προς τη γενέτειρα του Αγίου.

Ο νέος ενοριακός ναός του Οσίου Μαξίμου και η Ι.Μ.Βατοπαιδίου

Για την κατασκευή του νέου ενοριακού ναού του Οσίου Μαξίμου σημαντικότατη είναι η οικονομική προσφορά της Μονής. Και ήταν τέτοια η συμβολή της Μονής, που, αν δεν υπήρχε αυτή, θα ήταν πολύ δύσκολο, λόγω και της οικονομικής κρίσης, να είχε ανοικοδομηθεί ο κεντρικός ενοριακός ναός με τη σημερινή του μορφή. Αυτή η μεγάλη προσφορά της Μονής στον Αρτινό λαό καταγράφεται σε σχετικό κείμενο που υπάρχει μέσα στο ναό σε μαρμάρινη πλάκα.

«….Η ΕΝ ΜΟΝΑΙΣ ΜΕΓΙΣΤΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ ΜΑΝΔΡΑ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕΝ ΥΠΕΡ ΔΥΝΑΜΙΝ ΔΟΜΟΝ ΟΣ ΚΟΣΜΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥ ΝΥΝ ΤΗΝ ΑΡΤΑΝ..» (απόσπασμα).

Ολόκληρο το κείμενο, που υπάρχει στην αφιερωματική μαρμάρινη πλάκα είναι το παρακάτω.

«ΤΟΝΔΕ ΣΗΚΟΝ ΟΝΠΕΡ ΟΡΑΣ, ΤΟΥ ΒΙΟΥ ΠΑΡΟΔΙΤΑ
ΗΓΕΙΡΕΝ Η ΕΥΣΕΒΗΣ ΧΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΤΑΙΩΝ ΤΩΝ ΑΓΑΠΩΝΤΩΝ ΕΥΠΡΕΠΕΙΑΝ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΚΑΙ ΤΙΜΗΝ
ΟΙΚΕΙΑΣ ΧΘΟΝΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΟΥ ΚΑΙ ΜΟΝΑΣΤΟΥ ΤΟΥ ΓΕΡΑΡΟΥ
ΜΟΝΗΣ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕΓΑΛΩΝΥΜΟΥ ΟΝΤΩΣ ΠΑΤΡΟΣ

ΜΑΞΙΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΛΗΣΙΝ ΜΕΝ ΓΡΑΙΚΟΥ

ΚΑΙ ΦΩΤΙΣΤΟΥ ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ.

ΣΥΝ ΤΑΙΣ ΕΥΧΑΙΣ ΤΟΝ ΛΙΘΟΝ ΕΘΗΚΕΝ ΕΙΚΑΔΕ ΚΑΙ ΟΚΤΩ ΜΗΝΟΣ ΜΑΙΟΥ ΤΩ ΚΣΤ(2006) ΕΝ ΕΤΕΙ ΣΩΤΗΡΙΩ ΣΕΠΤΟΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ Ο ΑΡΧΙΠΟΙΜΗΝ Ο ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΕΝ ΤΗ ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥΤΟ ΦΕΡΩΝ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΟΜΩΣ ΠΥΡΓΩΤΗΣ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΣΕΜΝΕΙΟΥ

ΣΥΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΑ ΤΗ ΑΤΡΥΤΩ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΟΥ ΘΥΤΟΥ

ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΥΛΑΒΟΥΣ ΠΕΡΙ ΑΥΤΩ ΕΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΩΣ ΔΕ ΚΑΛΛΙΤΕΚΝΟΣ ΤΡΟΦΟΣ ΤΗΝ ΓΗΝ ΕΞ ΗΣ ΑΝΕΘΑΛΕ

ΒΛΑΣΤΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ ΕΡΓΩ ΕΥΓΝΩΜΟΝΟΎΣΑ

ΚΑΙ ΧΑΡΙΝ ΗΝ ΓΡΑΦΑΙΣ Ο ΘΕΙΟΣ ΠΑΤΗΡ ΕΚΗΡΥΞΕΝ

ΙΚΕΤΕΥΤΙΚΩΣ ΝΥΝ ΕΚΖΗΤΟΥΣΑ

Η ΕΝ ΜΟΝΑΙΣ ΜΕΓΙΣΤΗ

ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ ΜΑΝΔΡΑ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕΝ ΥΠΕΡ ΔΥΝΑΜΙΝ

ΔΟΜΟΝ ΟΣ ΚΟΣΜΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥ ΝΥΝ ΤΗΝ ΑΡΤΑΝ.

ΕΓΕΝΕΤΟ ΔΕ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΠΕΜΠΤΗ ΜΗΝΟΣ ΙΟΥΝΙΟΥ

ΤΟΥ 2016 ΑΠΟ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΚΥΡΙΟΥ.

Επίλογος

Ευχόμαστε η ανεκτίμητη προσφορά της Ι.Μ.Μ. Βατοπεδίου στον Αρτινό λαό να γίνει αφορμή πνευματικής καλλιέργειας και ομολογιακής αφύπνισης. Και αν λάβουμε υπόψη, ότι «τιμή Αγίου = Μίμησις Αγίου», οφείλουμε να κατηχηθούμε και να παραδειγματιστούμε από τους διωγμούς και τα μαρτύρια του Αγίου. Να συνειδητοποιήσουμε ότι η παραμονή μας στην ακαινοτόμητη Ανατολική Εκκλησία δεν είναι εύκολη, ούτε πάντοτε – από την ανθρώπινη πλευρά – γεμάτη χαρές και δαφνοστέφανα, αλλά είναι οπωσδήποτε υπόθεση υπακοής προς τον Χριστό ο οποίος καλεί στο Σώμα Του τους αληθείς και αμερόληπτους αναζητητές της αληθείας.