Κίνητρα για την οικογενειακή γεωργία: Κάν’ το όπως οι Ισπανοί
* Χαράλαμπος Κασίμης, oμότιμος καθηγητής Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας , Αγροτικής
Ανάπτυξης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Τα πράγματα είναι απλά: Όταν θέλεις να εφαρμόσεις αξιόπιστη πολιτική για το δημόσιο
συμφέρον, σχεδιάζεις -αξιοποιώντας την γνώση και την εμπειρία-, διαβουλεύεσαι,
εξασφαλίζεις τα απαραίτητα εργαλεία υποστήριξης (νομοθετικής, οικονομικής, διοικητικής),
υλοποιείς και αξιολογείς.
Το υπουργείο Γεωργίας, Αλιείας και Τροφίμων της Ισπανίας έδωσε στην δημοσιότητα για
διαβούλευση το νομοσχέδιο για την οικογενειακή γεωργία, με στόχο την ενίσχυση του
μοντέλου της οικογενειακής εκμετάλλευσης, στο οποίο αποδίδει έναν στρατηγικό ρόλο για
το μέλλον του αγροδιατροφικού τομέα και την κοινωνικοοικονομική και περιβαλλοντική
ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών, αλλά και στη μάχη για την αντιμετώπιση της αγροτικής
εξόδου και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής στις αγροτικές περιοχές.
Μάλιστα, επισημαίνεται από τον υπουργό Λουίς Πλάνας, ότι αυτό αποτελούσε μια από τις
νομοθετικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης Σάντσεθ, με στόχο την επικαιροποίηση του
εμβληματικού Νόμου 19/1995, για τον Εκσυγχρονισμό των Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων,
που σημάδεψε την 30χρονη πορεία εκσυγχρονισμού του αγροτικού τομέα της χώρας και την
προσαρμογή του στο νέο κοινωνικό, οικονομικό και κανονιστικό περιβάλλον της χώρας και
της ΕΕ.
Με τον καινούργιο κανονισμό, η κυβέρνηση Σάντσεθ, με μια σειρά μέτρα πολιτικής,
στοχεύει να ορίσει και δώσει προτεραιότητα στο οικογενειακό μοντέλο γεωργίας,
εξασφαλίζοντας τις αναγκαίες παρεμβάσεις για πρόσβαση στην ιδιοκτησία της γης, την
χρηματοδότηση, τις νέες τεχνολογίες, την δημογραφική ανανέωση και την ενίσχυση της
θέσης της γυναίκας. Μάλιστα επισημαίνει τις αναγκαίες παρεμβάσεις στο νομοθετικό
πλαίσιο και άλλων πολιτικών που εφάπτονται/συμπληρώνουν αυτές της αγροτικής.
Η ανακοίνωση του υπουργείου αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι ενώ η καινοτομία, η
ψηφιοποίηση και οι νέες διαθέσιμες γνώσεις και τεχνικές επιτρέπουν μια πιο
αποτελεσματική, κερδοφόρα και βιώσιμη παραγωγή, οι οικογενειακές εκμεταλλεύσεις, λόγω
του μικρότερου μεγέθους τους και της δυσκολίας πρόσβασης σε χρηματοδότηση, έχουν
συχνά μεγαλύτερη δυσκολία να πραγματοποιήσουν τις απαραίτητες επενδύσεις ή να
επωφεληθούν από τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι οικονομίες κλίμακας.
Γι’ αυτό και η νομοθετική πρωτοβουλία, για την παροχή ειδικής στήριξης στις οικογενειακές
εκμεταλλεύσεις, θα λαμβάνει υπόψη αφενός την νέα πραγματικότητα αφετέρου θα
επικαιροποιεί το κανονιστικό πλαίσιο για τον εκσυγχρονισμό της οικογενειακής γεωργίας.
Ο Λ. Πλάνας αναφέρεται μάλιστα στην σημασία του δημόσιου διαλόγου για την βελτίωση
του σχεδίου και επιμένει στην συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων στον αγροδιατροφικό
τομέα, φορέων και πολιτών.
Ας κρατήσουμε ορισμένα βασικά σημεία:
Πρώτον, οι Ισπανοί έχουν καταθέσει και υλοποιούν το Στρατηγικό τους Σχέδιο στο πλαίσιο
της νέας ΚΑΠ, αλλά επικαιροποιούν και αναπροσαρμόζουν την νομοθεσία τους, με βάση τον
στρατηγικό τους στόχο, για την ενίσχυση του οικογενειακού μοντέλου γεωργίας. Στην
Ελλάδα, αντίθετα, η οικογενειακή γεωργία συρρικνώνεται και οδηγούμαστε ταχύτατα προς
μία διπολική γεωργία, χωρίς σχέδιο για την επόμενη μέρα, χωρίς να ιδρώνει το αυτί κανενός.
Δεύτερον, η πολιτική αυτή συμπληρώνεται από άλλες πολιτικές, όπως αυτή του υπουργείου
«Οικολογικής Μετάβασης και Δημογραφικών Προκλήσεων» που συμβάλλουν στην
αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, προστασίας της βιοποικιλότητας, του φυσικού
περιβάλλοντος, της ενίσχυσης του οικολογικού και κοινωνικού παραγωγικού μοντέλου
καθώς και της αντιμετώπισης της δημογραφικής γήρανσης, της περιφερειακής ερημοποίησης
και των επιπτώσεων της υψηλής κινητικότητας από τις αγροτικές περιοχές. Στην Ελλάδα,
αντίθετα, όχι μόνο δεν «συνομιλούν» οι πολιτικές αλλά αντίθετα συγκρούονται.
Τρίτον, καταθέτουν το νομοσχέδιο σε δημόσιο διάλογο και διαβούλευση αναζητώντας όσο
δυνατόν περισσότερες συμβολές και συζήτηση επί του νομοσχεδίου από όλο τον τομέα. Στην
Ελλάδα, αντίθετα, ο διάλογος και η διαβούλευση περιορίζονται σε ένα πελατειακό πολιτικό
ακροατήριο ημετέρων.
Τέταρτον, υλοποιούν προεκλογικές δεσμεύσεις. Στην Ελλάδα οι προεκλογικές δεσμεύσεις
καταλήγουν «έπεα πτερόεντα», η αθέτησή τους δεν έχει καμία πολιτική συνέπεια.
Πέμπτον, τον σχεδιασμό και την διακυβέρνηση της αγροτικής πολιτικής χαρακτηρίζει η
σταθερότητα και η διαρθρωτική προσαρμογή. Στην Ελλάδα, κυριαρχούν η «πολιτική στο
πόδι» και η διαχείριση μιας φευγαλέας καθημερινότητας χωρίς μέλλον.
Έκτον, το πολιτικό σύστημα και οι πολιτικοί δεν αντιμετωπίζουν το υπουργείο Γεωργίας σαν
αγγαρεία ή εξορία. Ο Λ. Πλάνας είναι υπουργός Γεωργίας από το 2018, για σχεδόν 6,5
χρόνια. Πολιτικός με μακρά εμπειρία στην ισπανική βουλή και το ευρωκοινοβούλιο. Στην
Ελλάδα, αντίθετα, έχουμε αλλάξει πέντε υπουργούς μόνο στα περασμένα έξι χρόνια. Όλοι
τους έχουν ως στόχο την γρήγορη και αναίμακτη έξοδό τους για «κάτι καλύτερο», αφήνοντας
την γεωργία και τους αγρότες στην τύχη τους.
*Άρθρο στο Ινστιτούτο ΕΝΑ