Λοιμώδεις ασθένειες και επιδημίες στην ιστορία της Άρτας και η αντιμετώπισή τους
Του πρωτοπρεσβυτέρου
Δημητρίου Αθανασίου
MEΡΟΣ-Β
Μια αξιοπρόσεκτη τοπική παράδοση.
Στο χωριό Σελλάδες υπάρχει η εξής παράδοση. Όταν το 1816 έπεσε στο χωριό η επιδημία πανώλης, η Παναγία με θαύμα γλίτωσε τους χωριανούς από τη φοβερή αυτή αρρώστια. Συγκεκριμένα υπάρχει ένας γλαφυρότατος μύθος ότι η Παναγία κυνήγησε μακριά τη πανώλη με τη ρόκα της. Τότε είχε μεταφερθεί στην περιοχή η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Ροβελίστης και λιτανεύτηκε για την απαλλαγή της περιοχής από την πανώλη. Και η συνήθεια αυτή της μεταφοράς της εικόνας διατηρείται μέχρι τις μέρες μας στο Κομπότι.
Επιδημία χολέρας τον Νοέμβριο του 1848
Η χολέρα (γνωστή και ως Ασιατική χολέρα ή Επιδημική χολέρα) είναι ένα νόσημα που προκαλείται από το βακτήριο Δονάκιο της χολέρας (Vibrio cholerae) και χαρακτηρίζεται από έντονη διάρροια, η οποία μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αφυδάτωση. Οφείλεται στην κατανάλωση νερού, γάλακτος, ή τροφών που έχουν μολυνθεί εξαιτίας των ανθυγιεινών τρόπων λειτουργίας των συστημάτων ύδρευσης και αποχέτευσης.
Για την επιδημία της χολέρας στο Δοκίμιο ο Μητροπολίτης Σεραφείμ γράφει:
«Κατά το έτος 1848 Νοεμβρίου 21 ενέσκηψεν εις την Άρταν η πάντα τον κόσμον μαστίσασα κατάρατος και τρομερά νόσος χολέρα, αποστείλασα ουκ ολίγους εις την αιωνιότηα» (σελ.9)
Η Επιδημία ανεμοβλογιάς το 1863.
Η ανεμοβλογιά είναι εξαιρετικά μεταδοτική ιογενής εξανθηματική νόσος με πυρετό. Είναι κυρίως παιδική νόσος και αποτελεί τη πρωτοπαθή λοίμωξη από το ιό του έρπη ζωστήρα (VZV). Αν η νόσος εκδηλωθεί σε ενήλικες είναι πιο σοβαρή και μπορεί να οδηγήσει σε διάμεση πνευμονία. Η ανεμοβλογιά μπορεί να παραμείνει σε λανθάνουσα μορφή και να εκδηλωθεί αργότερα σαν έρπης ζωστήρας. Μεταδίδεται με μολυσμένα σταγονίδια ή εντός της μήτρας. Ο ιός εισέρχεται στον οργανισμό με σωματίδια και αρχικά εγκαθίσταται στις αμυγδαλές και στο βλεννογόνο του αναπνευστικού συστήματος και μετά στους τοπικούς λεμφαδένες. Στη συνέχεια εισέρχεται στο αίμα και εισέρχεται στο ήπαρ, το σπλήνα και άλλα όργανα, όπου και αναπαράγεται. Αυτή η περίοδος επώασης διαρκεί 11 με 13 μέρες και μετά ο ιός εισέρχεται πάλι στο αίμα και εξαπλώνεται στο δέρμα. Ο ιός προκαλεί εξάνθημα μαζί με πυρετό και συστηματικά συμπτώματα, όπως κεφαλαλγία. Ο άρρωστος μεταδίδει τον ιό 2 μέρες πριν την εμφάνιση του εξανθήματος μέχρι και 6 μέρες μετά. Ο ιός της ανεμοβλογιάς μεταδίδεται με σταγονίδια από την μύτη ή το στόμα, που περιέχουν τον ιό. Μεταδίδεται πολύ εύκολα. Άτομα που μένουν στο ίδιο σπίτι με τον άρρωστο έχουν πιθανότητα 95% να μολυνθούν.
Μετά την πρώτη λοίμωξη (ανεμοβλογιά), ο ιός παραμένει στα νευρικά κύτταρα και μπορεί να ενεργοποιηθεί ξανά σε ενήλικες ή όταν η κυτταρική ανοσία του ασθενούς εξασθενίσει, με αποτέλεσμα την εμφάνιση έρπη ζωστήρα.
Για την επιδημία της ανεμοβλογιάς ο Μητροπολίτης Σεραφείμ γράφει:
«..Κατά δε το 1863 καν τη Πόλει και τοις χωρίοις επεδήμησεν ετέρα τις φλογώδης νόσος, ήτις δέον ίνα ονομάζεται ουχί επι το ευφημότερον ευλογία, αλλα φλογία, καταφλέγουσα το των βροτών γένος. Και αύτη αφήρπασεν εκ διαφόρων γενών και ηλικιών, καίτοι η εμβολίασις της Δαμαλίδος εισήχθη εις την Άρταν παρά του ιατρού Λουκά Σκυρού, του χρηματίσαντος πριν της επαναστάσεως και υποπροξένου εν Άρτη της Μ.Βρεττανίας κατά το έτος 1827»(σελ.10)
Επίλογος
«Η εμφάνιση του κοροναϊού μάς γκρεμίζει από το ψεύτικο βάραθρο των ψεύτικων αναγκών που για χρόνια είχαμε καβαλήσει. Αυτή η ταπείνωση μέσω της απειλής, μπορεί να δουλέψει ως εφαλτήριο για βαθύτερες αξιολογήσεις της αξίας της ζωής.
Ο Άγιος Θεόδωρος ο Βυζάντιος μέσω της απειλής της πανώλης στην Κωνσταντινούπολη, ήρθε σε συναίσθηση από την λάθος τροπή της ζωής του. Ο φόβος του θανάτου, η αδυσώπητη επιδημία, τού έγινε φραγή της κακής πορείας και αξιώθηκε και έγινε μάρτυρας του Χριστού αργότερα στη Λέσβο την 17η Φεβρουαρίου του 1795, 21 χρόνων παλληκάρι.
Αυτός ο Άγιος, που πίστεψε από την απειλή της πανώλης, ήταν ο ίδιος που αργότερα στη Λέσβο έσωσε όλο το νησί θαυματουργικά από άλλη επιδημία το 1832.
Το ζήτημα και το κέρδος, σε όλο αυτό το ανελέητο ξεγύμνωμα του εαυτού μας, από την απειλή του θανάτου στην πόρτα μας, να το δούμε ως ευκαιρία να οικοδομήσουμε στην Πίστη μας. Και οικοδομή θα πει Αγάπη ανεξάντλητη και πάταγμα του εγώ μας κάτω από τα πόδια μας.
Ο Παπά Χρύσανθος της Σπιναλόγκας έμεινε αμόλυντος γιατί η Αγάπη τού θέριεψε την Πίστη, και η Πίστη ανδρώθηκε από τον Κύριο, που είναι η Αγάπη για τον συνάνθρωπο, και είναι ο ισχυρότερος θώρακας προστασίας.
Ο κοροναϊός βρήκε έδαφος την χλιαρότητα την δική μας, πάτησε στις προδοσίες των ταγών, και έγινε το καταπλάκωμα του φόβου στη ζωή μας.
Είθε η Κυρία Θεοτόκος να μάς δώσει το σθένος, την Πίστη, και την εγρήγορση να σταθούμε με ανδρεία στις δυσκολίες που έρχονται, και για να έχουμε συνέχεια ένα ανεξάντλητο αέναο, αιώνιο Πάσχα στην ψυχή μας..»….
Bιβλιογραφία
1. Φ. Βράκα Η ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΡΤΑ
2. Μητροπολίτη Σεραφείμ Ξενόπουλου-Δοκίμο περί Άρτης και Πρεβέζης.
3. Φ.Βράκα. Η Άρτα των λοιμώξεων (άρθρο)
4. Κ.Τσιλιγιάνη. Τουρκοκρατούμενη Άρτα και κλήρος
5. Κ.Τσιλιγιάννη. Κωνστάντιος Πλάτων
6. Ιστολόγιο scripta-manent.blogspot.com