Γράφει ο Νίκος Μπιλανάκης *
Γιατί η ιστορία διδάσκει.
Και μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε με περισσότερη γνώση, σοφία και αποτελεσματικότητα, την τωρινή απειλή της πανδημίας του covid-19.
Και συνεισφέρει στο πάψιμο των μυθευμάτων, του αρνητισμού και της συνωμοσιολογίας κλπ, που απειλούν την δημόσια υγεία. Γιατί, όταν δοθούν στους ανθρώπους επαρκείς πληροφορίες, αυτοί μπορούν να τις μετατρέψουν σε γνώσεις και τις γνώσεις σε σοφία.
Ο εμβολιασμός και οι προκλήσεις του
Το 1796, ο Βρετανός παθολόγος Edward Jenner παρατήρησε ότι οι γυναίκες που άρμεγαν αγελάδες παρουσίαζαν φυσαλίδες στα χέρια τους και δεν νοσούσαν από ευλογιά. Λίγο αργότερα, το 1978, ο Jenner, χρησιμοποιώντας το πύον από τις φυσαλίδες αυτές, εμβολίασε ένα οκτάχρονο αγόρι τον James Philips. Το πρώτο εμβόλιο στην ιστορία της ανθρωπότητας ήταν γεγονός αλλά έπρεπε να περιμένουμε μέχρι το 1956 για να αρχίσει η χορήγηση του σε παγκόσμια βάση, μετά από απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας. Το εμβόλιο εναντίον του ιού της ευλογιάς πραγματικά τα κατάφερε, και το 1980 έγινε δυνατή η πλήρης εξάλειψη της νόσου της ευλογιάς σε όλο το κόσμο.
Αργότερα ακολούθησαν άλλα δύο εμβόλια, εναντίον της λύσσας το 1885 και εναντίον της πανώλης το 1897, που δεν χορηγήθηκαν όμως σε όλο τον πληθυσμό αλλά μόνο σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Ακολουθήσαν τα εμβόλια εναντίον της ιλαράς, εναντίον της πολιομυελίτιδας, κατά της ερυθράς, της διφθερίτιδας. Συνολικά έχουμε πλέον αναπτύξει εμβόλια για να μας προστατεύουν από 26 διαφορετικές ασθένειες, ανάμεσα τους την ανεμοβλογιά, την ηπατίτιδα, την βακτηριακή μηνιγγίτιδα, την παρωτίτιδα, την βακτηριακή πνευμονία, τον έρπητα ζωστήρα, τον τέτανο, τον κοκκύτη, τον άνθρακα, τη χολέρα, τη φυματίωση κ.α. Και όλα αυτά με τρόπο αποδοτικό και ασφαλή. Απ’ όλα τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι τα εμβόλια αποτελούν μία από τις πιο επιτυχημένες ανακαλύψεις που διαθέτουμε για τη δημόσια υγεία και την διατήρηση της υγείας του ανθρώπου.
Τα εμβόλια λειτουργούν εισάγοντας στο σώμα μικρά μέρη του παθογόνου που προκαλεί την ασθένεια που θέλουμε να καταπολεμήσουμε. Η εισαγωγή αυτή βοηθά το ανοσοποιητικό μας σύστημα να αναγνωρίσει και να προετοιμαστεί για αυτό, σε περίπτωση που έρθει ποτέ σε επαφή με αυτό στο μέλλον. Μας επιτρέπει να αναπτύξουμε ανοσία σε αυτήν την ασθένεια χωρίς να έχουμε πραγματικά ασθενήσει. Θα μπορούσαμε να παραλληλίσουμε τα εμβόλια με το αποτέλεσμα της εγκατάστασης λογισμικού προστασίας από ιούς στον υπολογιστή μας. Κατ’ αναλογία, βοηθάμε το μηχάνημα μας (το σώμα μας) να αποκρούσει τις απειλές (τα παθογόνα) ενώ ταυτόχρονα το διατηρούμε σε ομαλή λειτουργία (υγιές).
Και ενώ ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης τα γνωρίζει όλα αυτά, ένα άλλο τμήμα του πληθυσμού τα αρνείται και αναπτύσσει θεωρίες όπως: “το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού είναι διαβολικό. Θα μεταλλάξει το DNA μας. Νανοσφαιρίδια θα εμφυτεύονται στο ανθρώπινο σώμα μέσω του εμβολίου και θα μας παρακολουθούν. Ο Αγιος Παΐσιος είπε ότι το νέο εμβόλιο θα είναι το «σφράγισμα». Θα γίνουμε ρομπότ, πρόβατα, υποχείρια του Μπιλ Γκέιτς – θα πεθάνουμε!” Αυτές είναι κάποιες από τις επικρατέστερες θεωρίες συνωμοσίας που κυκλοφορούν περί του εμβολίου για τον κορονοιό. Στον χώρο των Κοινωνικών Δικτύων, ενώ το Facebook κατεβάζει αναρτήσεις που μεταφέρουν ψευδείς ισχυρισμούς σχετικά με το εμβόλιο και το Instagram παραπέμπει στην ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, υπάρχουν άλλοι λογαριασμοί π.χ. στο Twitter (το «No to the Vaccine» ή το «We Don’t Need No Vaccine Or Thought Control») που ανήκουν σε ομάδες κατά του εμβολιασμού που συνεχίζουν να ξεπηδούν δεξιά και αριστερά.
«Ο πνευματικός μού είπε να μην το κάνω», γράφει η Ελενη Γ. σε ομάδα Ελλήνων Ορθόδοξων Χριστιανών στο Facebook, «γιατί αλλάζει το DNA του ανθρώπου». «Όχι και πάλι όχι στο νανο-εμβόλιο της μετάλλαξης», διαβάζουμε σε άλλο ελληνικό προφίλ στο Twitter. “Να μην επιτρέψουμε τον έλεγχο της συμπεριφοράς μας μέσω των τσιπ που εισάγουν με το εμβόλιο” ισχυρίζεται κάποιος πιο πολιτικοποιημένος ή “άς γίνουν πρώτα οι άλλοι πειραματόζωα και μετά θα σκεφτώ τι θα κάνω εγώ” γράφει κάποιος άλλος, πιο επιφυλακτικός.
Συντριπτικό κομμάτι της επιστημονικής κοινότητας και των πολιτικών που λαμβάνουν τις αποφάσεις πασχίζει να διαψεύσει όλη αυτή την παραφιλολογία που συνοδεύει το εμβόλιο. «Δεν αλλάζει κάτι σχετικά με το DNA του ξενιστή, που δέχεται το εμβόλιο», λέει ο καθηγητής Χ. Γώγος, εξηγώντας πως τα γονίδια του ιού που προκαλούν την παραγωγή αντιγόνων δεν ενσωματώνονται στο γενετικό υλικό του ξενιστή ενώ βεβαιώνει επίσης πως δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να υποδεικνύει πως μπορεί το εμβόλιο να είναι καρκινογόνο. Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών της Αμερικής, τα COVID-19 mRNA εμβόλια δίνουν «οδηγίες» στα κύτταρα να παράγουν μία ειδική πρωτεΐνη, η οποία βρίσκεται στην επιφάνεια του ιού που προκαλεί την COVID-19. Μόλις παραχθεί η πρωτεΐνη αυτή, βάσει της οποίας ο οργανισμός δημιουργεί αντισώματα, το κύτταρο διασπά τις οδηγίες και τις ξεφορτώνεται. Ο κ. Γώγος λέει πως μπορεί να είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται τέτοια τεχνολογία εμβολιασμού, αλλά η σχετική μεθοδολογία μελετάται ήδη εδώ και χρόνια.
Στα μέσα του Σεπτέμβρη του 2020, σύμφωνα με την “διαΝεοσις”, το 42% των Ελλήνων δηλώνει ότι δεν προτίθενται να κάνουν το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού. Το ποσοστό θεωρήθηκε ιδιαίτερα υψηλό και δημιούργησε εύλογη ανησυχία στους ειδικούς. Λιγότερους από τρεις μήνες μετά, τον Γενάρη του 2021, η στάση της κοινής γνώμης άλλαξε δραματικά. Εκείνο το αρχικό 42% έγινε πλέον 27,4% και 66,3% των Ελλήνων δήλωσε ότι θα κάνει το εμβόλιο. Περαιτέρω επεξεργασία των ευρημάτων του Γενάρη 2021 ανέδειξε ότι αυτό το περίπου 27%, που δήλωσε ότι “δεν θα κάνει το εμβόλιο”, ανέφερε ως κυριότερη αιτία για την στάση του αυτή την ανησυχία του ότι “μπορεί να μην είναι ασφαλές ή μπορεί να έχει παρενέργειες” και όχι πλέον την άρνηση της επιδημίας, που είχε καταγραφεί αρχικά.
Γνωρίζουμε πλέον ότι, όπως άλλωστε συμβαίνει σε κάθε λοιμώδη νόσο, μόνο όταν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού (πάνω από 60-70%) αποκτήσει ανοσία, μόνο τότε θα είναι πιθανό να ορθωθεί ένας τοίχος ανοσίας που θα σταματήσει τη νόσο να εξαπλώνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο (και θα επιτευχθεί η «συλλογική ανοσία»). Ο τοίχος αυτός ανοσίας θα μπορούσε να ορθωθεί είτε μέσω εμβολιασμού, είτε μέσω αποθεραπείας από την μόλυνση από τον ιό, είτε και από τα δύο. Τόσο οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Μεγ. Βρετανία, όσο και η Ευρώπη και το Ισραήλ υπολόγιζαν ότι θα όρθωναν αυτό τον τοίχο ανοσίας ώς το τέλος του 2021. Άλλοι πληθυσμοί, από άλλες χώρες, προβλέπεται να εμβολιαστούν αργότερα ή και καθόλου. Πάντως, ακόμη και αν, στην Δύση, μέσω του εμβολιασμού, ο κορωνοϊός πάψει να συνιστά πανδημία, ο ιός αυτός πιθανότατα θα συνεχίσει να υπάρχει, παρουσιάζοντας μικρότερης βέβαια κλίμακας τοπικές εξάρσεις περιοδικά.
* Ο Νίκος Μπιλανάκης είναι γιατρός