ΜΑΡΙΑ ΤΣΙΓΚΟΥ - ΣΩΤΗΡΗΣ ΛΙΒΑΣ
Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ
ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΥΠΟΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ
«[…] η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός, συνεχώς μεταβαλλόμενος, μετακινούμενος, που δεν μπορεί να παραμείνει αγνός και καϋαρός, ακριβώς γιατί αποτελεί μέσο επικοινωνίας ανϋρώπων και μέρος της βιωμέ- νης καϋη μερ ινότητάς τους. Δεν μπορεί να διατηρείται στη φορμόλη ή στις προθήκες ενός μουσείου, ως εύθραυστο δείγμα ενός πολιτισμού που κινδυνεύει να πεθάνει, ως είδος που θαυμάζουν και μαζί λυπούνται κάποιοι επισκέπτες».Ξεκινώντας από την (και καταλήγοντας στην) πολυπλοκότητα και τον πολυσχιδή χαρακτήρα της γλώσσας, στο βιβλίο επιχειρείται να εξεταστεί σε βάθος το πλαίσιο προστασίας των γλωσσών των μειονοτικών κοινοτήτων στην Ευρώπη του σήμερα. Στον πρώτο άξονα αυτής της εξέτασης γίνεται αναφορά σε θεωρητικές προσεγγίσεις της γλώσσας, σε γλωσσικές ποικιλίες και χαρακτηρισμούς γλωσσών, στις μειονοτικές και περιφερειακές γλώσσες, στο φαινόμενο της εξαφάνισης γλωσσών, της πολυγλωσσίας και της γλωσσικής ετερότητας, στις γλωσσικές πολιτικές αντίστασης στη θνησιγλωσσία κ.λπ.
Στον δεύτερο άξονα γίνεται αναφορά σε γλωσσικές μειονοτικές κοινότητες που, για ιστορικούς λόγους, αντιμετωπίστηκαν και αντιμετωπίζονται στην Ευρώπη κυρίως ως φορείς συγκεκριμένων πολιτιστικών αγαθών. Το σημείο στο οποίο οι δυο άξονες συναντώνται είναι το πεδίο των δικαιωμάτων και των συμβατικών κειμένων που σχεδιάστηκαν για την προστασία των γλωσσών ως πολιτιστικών αγαθών. Ανταποκρίνεται, άραγε, η προστασία αυτή στη σημερινή πραγματικότητα των ευρωπαϊκών κοινωνιών της οικονομικής κρίσης, της μετανάστευσης και της υποδοχής προσφύγων, της ανόδου του λαϊκισμού και του μισαλλόδοξου, ρατσιστικού λόγου;
«[…] η προστασία των δικαιωμάτων των γλωσσών αποτελεί εξ ορισμού εννοιολογικό ατόπημα, υπό την έννοια ότι η γλώσσα, κάθε γλώσσα, υπάρχει χάριν των ομιλητών της και αποτελεί αφηρημένη οντότητα- ως τέτοια είναι παράλογο να έχει δικαιώματα […] δικαιώματα έχουν οι ομιλητές και η όποια προστασία πρέπει να αφορά εκείνους και όχι τις γλώσσες τους».