«Μπλε βαθύ, σχεδόν μαύρο»

Του Βαγγέλη Σακέλλιου
Δικηγόρου

«Λάθος άνθρωποι, λάθος κόσμος, λάθος λέξεις και όλα αυτά τα συνειδητοποίησα σε μια ηλικία λάθος επίσης. Δηλαδή μεγάλη. Θα προτιμούσα να ξέρω τριακόσιες λέξεις και να μου φτάνουν και να μπορώ να ζήσω με αυτές. Να μη χρειάζομαι άλλες. Γιατί τελικά η γλώσσα τι είναι ; Μια σκλαβιά είναι και δεν σε λυτρώνει, ο,τι και να λέμε, και τυραννιέσαι απλώς. Σαν την θάλασσα που την έχουν κάνει και σύμβολο. Χτυπιέται που είναι κλεισμένη στις κοίτες της, και δεν μπορεί να τις ξεπεράσει, γιατί αν τις ξεπεράσει θα πλημμυρίσει τον κόσμο και θα χαθεί. Χτυπιέται και ύστερα αποκάνει και εμείς νομίζουμε ότι αυτό είναι γαλήνη, ενώ είναι η πιο βαθιά απελπισία. Γιατί μόνο μέσα στο σχήμα που της δίνουν οι κοίτες της μπορεί να υπάρχει, πράγμα που είναι επίσης σκλαβιά. Αλλά τώρα πρέπει να φύγω…»

Πως το είπε ακριβώς ο Βαλτινός ; «… λάθος άνθρωποι, λάθος κόσμος, λάθος λέξεις…» (βλ. Θανάσης Βαλτινός, Μπλε βαθύ, σχεδόν μαύρο, εκδ. ΕΣΤΙΑ 2011).
Κι όμως. Είναι όλα ολόσωστα, καλώς καμωμένα, όλα «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» όπως ακριβώς τα θελήσαμε.
Η διαμόρφωση, λοιπόν, της μεγάλης μετεκλογικής εικόνας των ευρωεκλογών του 2024 δεν (πρέπει να) ξαφνιάζει κι ούτε να προκαλεί. Ήταν η βουή των γεγονότων πριν τα ίδια τα γεγονότα.
«Κομμάτια και θρύψαλα» μιας εικονικής πραγματικότητας που κληροδότησαν τα απόνερα της οικονομικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας και προσέλαβε ως «κανονικότητα» η νεοφιλελεύθερη ΝΔ του Κ.Μητσοτάκη.

Αν επέμενα σε κάποια σημαίνοντα αυτών των εκλογών τότε θα εστίαζα :
Ι) Στην (πανευρωπαϊκή ) ενίσχυση της Πολιτικής Ακρο – δεξιάς. Χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Αυστρία, η Ολλανδία και άλλες ανέδειξαν σε πρωταγωνιστικό ρόλο ακροδεξιά σχήματα μετά-φασισμού, μετά-ναζισμού με έντονη εθνικιστική ατζέντα.
Ανεξάρτητα απ’ τις ουσιώδεις διαφορές των κοινωνιών σαυτές τις χώρες, τις κατ’ ιδίαν πολιτικές ενσωμάτωσης προσφύγων και μεταναστών, την αποιδεολογικοποίηση της πολυπολιτισμικότητας, ο παρονομαστής και ο βηματισμός είναι κοινός : απόρριψη φιλελεύθερων ή οιονεί σοσιαλδημοκρατικών συνταγών και a priori υιοθέτηση μιας ευρωσκεπτικιστικής
και φοβικής εναλλακτικής.

Μας αρέσει – δεν μας αρέσει η Λεπέν, η Μελόνι, ο Βίλντερς , το AfD ήλθαν για να μείνουν. Με την ψήφο των Γάλλων, των Ιταλών, των Ολλανδών, των Γερμανών. Η επόμενη μέρα, λιγότερο άδηλη, έχει την πολιτική της νομιμοποίηση.

Έστω και σε πείσμα των υπολοίπων.
ΙΙ) Θα εστίαζα, επίσης, στην (μερική) αποδόμηση της ΝΔ και την (μερική) αμφισβήτηση του αφηγήματος της, μια πρώτη, αλλά κρίσιμη, δοκιμασία για την πολιτική και ιδεολογική (έως τώρα) ηγεμονία της.
Η ΝΔ, όπως και να ερμηνευτεί το εκλογικό αποτέλεσμα, φαίνεται πως απώλεσε ένα εκατομμύριο ψηφοφόρους (της). Κάποιοι πήγαν για μπάνιο, κάποιοι αρνήθηκαν να ψηφίσουν, κάποιοι έκαναν το παραπάνω βήμα και (προσωρινά 😉 επέλεξαν κάτι άλλο, κάποιοι ένοιωσαν ξένοι και μακριά απ’ αυτό το αφήγημα. Ο καιρός θα δείξει.

Πάντως η τριβή της βιωτής, το αγχομαχητό της κάθε μέρας, η ακρίβεια, οι ανατιμήσεις, οι ανύπαρκτες δομές υγείας, ο φόβος και η ανασφάλεια, η υποτίμηση και εξαθλίωση της εργασίας, το ανέλεγκτο και η αυθαιρεσία Τραπεζών και φορέων Κοινής Ωφέλειας, η αμφισβήτηση του κράτους Δικαίου, η οργή για τα Τέμπη, ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών, όλα αυτά μαζί και ξεχωριστά το καθένα τους, αφού υπακούουν στον ιδιαίτερο και προσωπικό κώδικα αξιών αλλά και αναγκών του καθενός και της καθεμιάς μας, δημιούργησαν μια εκρηκτική ύλη έτοιμη να εκραγεί. Και εξερράγη. Στα χέρια της ΝΔ. Ωστόσο τα θραύσματα μας πήραν όλους.

Η απομείωση της εκλογικής δύναμης της ΝΔ συνοδεύτηκε με την θεαματική ενίσχυση κομμάτων και δυνάμεων δεξιά της Νέας Δημοκρατίας.
Αθροιστικά αυτός ο χώρος μετριέται πια στα θηριώδη ποσοστά του 20% αφού ο Βελόπουλος, ο Νατσιός, η Λατινοπούλου, ο Εμφιετζόγλου και λοιπές… πατριωτικές δυνάμεις αθροιζόμενες δεν διαθέτουν απλώς ένα διαμέρισμα στην Δεξιά πολυκατοικία αλλά… ολόκληρο όροφο !!!

Η ενίσχυση του συγκεκριμένου άκρου έχει αιτίες, λόγους και αφορμές. Θάναι ένα, ακόμα, πολιτικό λάθος εάν απλώς θεωρήσουμε όλους τους παραπάνω ως επίγονους της «Χρυσής Αυγής» ή παραστρατημένους … δεξιούς που θα επανέλθουν στην φυσική τους κοίτη. Το πάζλ που διαμόρφωσε τον χώρο αυτό είναι σύνθετο, δεν υπακούει στις γνωστές νόρμες.

Σάββατο βράδυ, παραμονή των εκλογών, βρέθηκα με φίλους και καλή διάθεση σε διπλανό χωριό. Με έκπληξη άκουγα φίλο μου, παλιό και ορθόδοξο ΠΑΣΟΚ που τα χρόνια των αγανακτισμένων ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ «με τα δυο χέρια», χωρίς δισταγμό ή ενοχές να ομολογεί πως θα ψηφίσει … Βελόπουλο !!!
«Πας στο Πανεπιστημιακό και δεν παίρνεις σειρά. Είναι γεμάτο Αλβανούς, τώρα πλάκωσαν και Πακιστανοί», «Αμ το άλλο, που ξανακούστηκε ; Άντρας να παντρεύεται άντρα και να θέλουν και παιδιά ;», « Όχι ρε, Βελόπουλο που τα λέει έξω απ’ τα δόντια». Ήταν ανώφελο. Προτίμησα τα υπέροχα παιδάκια και την παγωμένη Kaiser…
Με όλα αυτά θέλω να πω πως η ενίσχυση του δεξιού άκρου είναι πολυπαραγοντική. Στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης , την Γαλλία, την Ιταλία η ακροδεξιά είχε ήδη συστημικά χαρακτηριστικά. Οι πολιτικές διαιρετικές τομές στα περίχωρα του Παρισιού ας πούμε, εκεί δηλαδή που ήδη σαρώνει η Λεπέν με ποσοστά που εγγίζουν το … 40% (!!!), είναι διακριτές και χαώδεις. Τα (άλλοτε) προπύργια του κομμουνιστικού κόμματος κι αργότερα των σοσιαλιστών είναι τα πρώτα που έπεσαν αφού οι παρίες και εξαθλιωμένοι των Παρισινών περιχώρων νοιώθουν αποκλεισμένοι, σχεδόν εκτεθειμένοι απ’ τις ισχυρίες παροικίες του Ισλάμ.

Η Αριστερά είναι εμφανές πως δεν μπόρεσε να ενσωματώσει αυτές τις δυνάμεις, αυτές τις φωνές διαμαρτυρίας που είχαν ήδη «ευήκοον ους» σέναν «κανονικό» και λιγότερο δαιμονοποιημένο λόγο της Λεπέν.

Πιστεύω πως στην Ελλάδα τα πράγματα δεν είναι έτσι.
Αν εξαιρέσουμε τον πολιτικό χώρο της «Χρυσής Αυγής» που πορεύτηκε, ιδίως τα χρόνια της κρίσης, με συντεταγμένο τρόπο και συμπαγή ιδεολογία μέχρι να καταδικαστεί ως κατά νόμο «εγκληματική οργάνωση», σήμερα τα πέραν της ΝΔ δεξιά/ακροδεξιά κόμματα δεν υπακούουν στο ίδιο ιδεολογικό και πολιτικό αφήγημα, δεν υπηρετούν το ίδιο συμπαγές πολιτικό πρόταγμα.

Ένα συνονθύλευμα εθνικιστών, θρησκόληπτων, αντιεμβολιαστών, πατροδοκάπηλων με φασίζουσα ιδεοληπτική προσλαμβάνουσα, ένα ετερόκλητο πλήθος που νιώθει στο περιθώριο και δεν ελπίζει σε τίποτα, ένας κόσμος που πάλλεται στα αντισυστημικά σύνδρομα αποτέλεσαν , όλοι αυτοί, την κρίσινη καύσιμη ύλη που απογείωσε τον Βελόπουλο στην Βόρεια Ελλάδα, ανέδειξε την Λατινοπούλου στην Ευρωβουλή και καθιέρωσε τον Νατσιό προνομιακό συνομιλητή της «Δεξιάς του Κυρίου».

Σήμερα αυτή είναι η διαδρομή. Η κατάληξη παραμένει αβέβαιη.
ΙΙΙ) Θα εστίαζα στην πλήρη αποτυχία της λεγόμενης Κεντροαριστεράς να συνθέσει και να πει κάτι. Να αρθρώσει ένα συνεκτικό αφήγημα απέναντι στο αφήγημα του νεοφιλελευθερισμού της ΝΔ. Να αντιλέξει με πειθώ ένα πρόγραμμα με διακριτά στοιχεία μιας οιονεί κυβερνησιμότητας. Οι δυνάμεις αυτές φάνηκαν, τελικά, λίγες, πολιτικά ανεπαρκείς.

Ο ΣΥΡΙΖΑ , αιχμάλωτος ενός αυτοθαυμαζόμενου και ακκιζόμενου αρχηγού, πόρρω απέχει από το να καταστεί αξιόπιστος εναλλακτικός πόλος. Τον ΣΥΡΙΖΑ δεν τον κυνηγά, μόνο , το κυβερνητικό παρελθόν του που ρηγμάτωσε την φυσιογνωμία και την ισχύ των εξαγγελιών του. Τον ΣΥΡΙΖΑ τον κατατρύχει η απουσία πειστικού αφηγήματος, η ιδεοληπτική εχθροπάθεια η κενή πολιτικού περιεχομένου, η σύγχυση της ταυτότητας του. Αυτοπαγιδεύτηκε σε καινοφανείς πειραματισμούς του προέδρου του υποθηκεύοντας τα όποια ψήγματα ρεαλιστικού αυτοπροσδιορισμού που υπαινίχθηκε ο προκάτοχός του. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εμπνέει, δεν πείθει, δεν προκαλεί. Έχει πάψει, εδώ και καιρό, να είναι επικίνδυνος. Όπως επικίνδυνο δεν υπήρξε και το ΠΑΣΟΚ. Ένα ΠΑΣΟΚ εκ του αποτελέσματος καχεκτικό και ακίνδυνο. Παρά το γεγονός ενός ενδιαφέροντος και πλουραλιστικού ευρωψηφοδελτίου (με υποσχόμενες και φιλόδοξες νέες παρουσίες) , παρά το γεγονός ότι επεξεργάστηκε συνεκτικές θεματικές πολιτικές (π.χ. φθηνής στέγης), παρά το γεγονός ότι εμμονικά (και μονοθεματικά για μεγάλο διάστημα) ανέδειξε θεσμικά ζητήματα του κράτους δικαίου (υποκλοπές), εντούτοις δεν κοινώνησε το μήνυμά του. Εστίασε σέναν αδιέξοδο μεγαλοιδεατισμό περιχαρακώνοντας την θέση του σε μια στείρα αντιπαράθεση με εκλογικό στόχο την … δεύτερη θέση. Που κι αυτή δεν την βρήκε.

Φρονώ, ωστόσο, πως οι δυνάμεις της εγχώριας σοσιαλδημοκρατίας είναι δομικά σταματημένες στον χρόνο. Εάν δεν μπορούν τώρα, με μια λαβωμένη ΝΔ, με έναν ευάλωτο ΣΥΡΙΖΑ, να κάνουν την ανατροπή τότε πότε ; Πως θα κεφαλαιοποιήσουν την φθορά της κυβέρνησης και την αδυναμία της αξιωματικής αντιπολίτευσης ; Το «κεκτημένο» της μεταπολίτευσης, ο Ανδρέας Παπανδρέου με τα ισχυρά πολιτικά συμφραζόμενα, πρέπει εκ νέου να μπολιάσει, όχι ως νοσταλγία, το DNA των επιγόνων του. Δύσκολο, πολύ δύσκολο.

IV) Το ΚΚΕ είναι – και παραμένει – μια κατηγορία μόνο του. Δεν συμμερίζομαι τον ενθουσιασμό για την εκλογική του επίδοση. Μπορούσε και έπρεπε καλύτερα. Συμμερίζομαι όμως απόλυτα την ανάγκη ουσιαστικής ενίσχυσής του πάντα με όρους μέλλοντος, δηλαδή με όρους εξωστρέφειας.
V) Όχι, για την αποχή δεν θα μιλήσω. Καθένας και καθεμία μας σήμερα είμαστε υποψιασμένοι. Κι όπως γνωρίζουμε η «Δημοκρατία της Βαϊμάρης», μια ανάπηρη Δημοκρατία, για άλλους υπήρξε «άλλοθι», για άλλους μια υποσημείωση της Ιστορίας λίγο πριν τον καφκικό ορυμαγδό ενός κοινοβουλευτικού ναζισμού. Ίδωμεν.