Ν. Μπιλανάκη, Ιατρού ΕΣΥ
Το υγειονομικό προσωπικό που υπηρετεί στα νοσοκομεία όλης της χώρας (κυρίως οι γιατροί και δευτερευόντως οι νοσηλευτές και οι λοιποί επιστήμονες) έχει πολύχρονη και επίπονη εκπαίδευση και επιλέχθηκε να στελεχώσει τις θέσεις εργασίας του μέσα από αξιοκρατικές, ανοιχτές, ανταγωνιστικές διαδικασίες πρόσληψης. Όλοι αυτοί «κρατούν» στα χέρια τους την ζωή του ασθενούς, εργάζονται σε οργανισμούς «έντασης εργασίας» και αποτελούν τους εν δυνάμει υπεύθυνους του «ηθικού κίνδυνου» που διατρέχουν τα οικονομικά της υγείας εξ αιτίας της ασύμμετρης πληροφόρησης που αυτοί κατέχουν. Για όλους αυτούς τους λόγους, έχει κριθεί απαραίτητο από την Πολιτεία, όλο το υγειονομικό προσωπικό, και οι γιατροί ιδιαίτερα, να εκπαιδευτούν περαιτέρω, και η επαγγελματική τους ζωή να περιοριστεί με ανάλογο θεσμικό πλαίσιο, σε έννοιες όπως ιατρικό δίκαιο, ιατρική δεοντολογία και ιατρική ηθική.
Από την άλλη οι Διοικητές των νοσοκομείων διορίζονται στην θέση τους από το κόμμα τους και παραμένουν σε αυτή τη θέση έως ότου το κόμμα τους θα νέμεται την εξουσία. Οι περισσότεροι εργαζόντουσαν, πριν διοριστούν στην θέση αυτή, ως νηπιαγωγοί,, ταχυδρομικοί, γεωπόνοι, κομμωτές, συνταξιούχοι στρατιωτικοί, οδοντίατροι κλπ αλλά επιλέχθηκαν από τους κομματικούς προϊστάμενους τους να καταλάβουν αυτή την θέση με μόνο κριτήριο την ικανότητα τους «να συμβάλουν στην υλοποίηση του κυβερνητικού προγράμματος του κόμματος τους», δουλειά δύσκολη που απαιτεί ελιγμούς, μυστικότητα, συνεργασία με τα άλλα κομματικά στελέχη, υποταγή και αφοσίωση στην κομματική επετηρίδα αλλά πάντως δουλειά διαφορετική από αυτή που εγώ και κάποιοι άλλοι αντιλαμβάνονται ότι σημαίνει η διοίκηση ενός νοσοκομείου και μάλιστα δημόσιου!
Και αν οι Διοικητές της προ-Μνημονιακής περιόδου, νεμόμενοι τους διοικητικούς πόρους του κράτους, προσέθεταν στο δημόσιο έλλειμμα (π.χ. διορίζοντας, υπογράφοντας συμβάσεις κλπ), αντιλαμβανόμενοι τις υπηρεσίες που προσέφεραν κυρίως ως συμβολή στην προσπάθεια που κατέβαλλε το εκάστοτε κυβερνόν κόμμα που υπηρετούσαν να εμπεδώσει και να επεκτείνει την πελατειακή-εκλογική του βάση, οι Διοικητές της Μνημονιακής περιόδου (2009-2019) αντιλαμβάνονταν την αποστολή τους κυρίως ως συμβολή στο «νοικοκύρωμα» και στην προσπάθεια μείωσης των δημόσιων δαπανών για την υγεία.
Πάντως και δυό αυτοί ξεχνούσαν ότι ο κύριος στόχος της διοίκησης των δημόσιων νοσοκομείων αφορά σε κάτι άλλο, πολύ μεγαλύτερο από αυτό που κάθε ένας τους έκανε: στην παροχή υπηρεσιών υγείας σε όλους τους πολίτες με λογικό κόστος .
Και κάθε που είχαμε εκλογές και το εκάστοτε κυβερνόν κόμμα έχανε, ο διοικητής θα παρέδιδε την διοίκηση στον αντικαταστάτη του, εκλεκτό του άλλου κόμματος, και θα γύριζε στην καθημερινότητα του πρότερου του βίου. Και εγώ, ο πάροχος υγείας (γιατρός, νοσηλευτής, βιοχημικός κλπ) όπως ήμουν και πριν ο εκάστοτε νέος Διοικητής έρθει, παρέμενα και μετά που ο εκάστοτε παρελθών έφευγε, να αντιμετωπίζω το ικετικό βλέμμα και τον πόνο του αρρώστου. Χωρίς δομές, χωρίς υλικά, χωρίς εξειδικευμένα ιατρεία, χωρίς νέους συναδέλφους, χωρίς, χωρίς, χωρίς…Και «πόσες θάλασσες να γεμίσω με τα δάκρυα μου» που λέει ο ποιητής. Και όσο περνούν οι Διοικητές με αυτό τον τρόπο που πέρασαν όλοι οι μέχρι τώρα προηγούμενοι διοικητές, οι ανάγκες υγείας του πληθυσμού αυξάνονται, οι δυνατότητες του υγειονομικού συστήματος απαξιώνονται όλο και περισσότερο ενώ οι παρακμιακές τάσεις στο υγειονομικό σύστημα ενισχύονται και διαβρώνουν όλο και πιο πολύ τις σχέσεις ανάμεσα σε ασθενείς, γιατρούς και κράτος.
Τι πρέπει να γίνει; Άλλοι, ανάμεσα τους και εγώ παλαιότερα, έχουν προτείνει και εγγράφως την πρόσληψη ιατρικών managers στην θέση των διοικητών, πρόσληψη που οφείλει να πραγματοποιηθεί με περισσότερο αξιόπιστη μέθοδο (όπως π.χ. να διαχωριστούν οι προσλήψεις διοικητικών στελεχών της υγείας σε ΥΠΕ και νοσοκομεία με τις ΥΠΕ να αναλαμβάνουν κριτικό ρόλο στην επιλογή στελεχών των νοσοκομείων, να θεωρηθούν αναγκαία προαπαιτούμενα στοιχεία η κατοχή πανεπιστημιακού και μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στη διοίκηση ή/και στα οικονομικά της υγείας αλλά και η εμπειρία σε υπηρεσίες υγείας, να υπάρξει ανεξάρτητη επιτροπή αξιολόγησης στελεχών διοίκησης μονάδων υγείας παρόμοια με τον ΑΣΕΠ, να υπάρχει η δυνατότητα ένστασης επί της απόφασης, να γίνονται βραχυχρόνιες προσλήψεις αυτών των στελεχών με προαπαιτούμενους μετρήσιμους δείκτες που να αξιολογούνται τακτικά, κλπ).
Νομίζω όμως πως σημαντικότερη όλων των αλλαγών που πρέπει να γίνει είναι η αυτονόμηση των νοσοκομειακών μονάδων από το παραλυτικό σφιχταγγάλιασμα του κράτους. Να μετατραπούν δηλαδή τα νοσοκομεία σε περισσότερο αυτόνομες μονάδες που θα λειτουργούν με στόχο την κάλυψη των υγειονομικών αναγκών των κατοίκων της περιοχής τους, αφού αυτές οι ανάγκες θα έχουν ήδη αποτυπωθεί με επιδημιολογικές μελέτες. Στα πλαίσια ενός κλειστου προυπολογισμού που θα έχει προκύψει από το επιδημιολογικό προφιλ των ασθενειών. Κλειστοί προυπολογισμοί που θα μπορούσαν όμως να ενισχυθούν και με άλλα έσοδα που θα μπορούσαν να προκύψουν από: απογευματινά ιατρεία, από την λειτουργία επιχιερήσεων (καφέ, εστιατορίων, κομμωτηρίων ακόμα και ξενοδοχείων κ.α) μέσα στο νοσοκομειακό χώρο, από την αύξηση των υγειονομικών υπηρεσιών που προσφέρονται κλπ Που την πορεία αυτού του προυπολογισμού θα ελέγχει το υπουργείο με την χρήση ενός ενιαίου λογισμικού συστήματος ελέγχου και θα παρενέβαινε ενισχύοντας τμήματα και νοσοκομείο αν πήγαινε καλά ή λαμβάνοντας άλλα μέτρα αν όχι. Σε αυτό το πλαίσιο κάθε νοσοκομειακη μονάδα θα μπορούσε να διοικείται από Δ.Σ. με manager ή με ανάθεση σε εταιρεία που θα κάνει το νοσοκομειακό management.
Κάτι πρέπει πάντως να αλλάξει, δεν γίνεται να συνεχιστεί η ίδια κατάσταση! Να δημιουργήσουμε επιτέλους δομές υγείας που να ικανοποιούν με λογικό κόστος τις ανάγκες του πληθυσμού και να αφήσουμε πίσω μας το κομματικό κράτος, φέουδο και λάφυρο!