Οι Αμερικανοί αυξάνονται στην Συρία και απειλούν με διχοτόμηση την Τουρκία

Με μια ανάρτησή του στο αγαπημένο του Twitter στις 19 Δεκεμβρίου 2018, ο πρόεδρος Τραμπ αιφνιδίασε τους πάντες. Αφού διαπίστωσε ότι οι ΗΠΑ είχαν «νικήσει το Ισλαμικό Κράτος στην Συρία», που ήταν ο μόνος λόγος παραμονής των στην Συρία, ανακοίνωσε ότι οι Αμερικανικές δυνάμεις (περίπου 2.200 άνδρες) θα αναχωρήσουν σύντομα. Η ξαφνική αυτή αλλαγή της Αμερικανικής πολιτικής ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, τόσο εντός όσο και εκτός των ΗΠΑ, ιδιαίτερα από το Πεντάγωνο και από το Ισραήλ. Μετά από όλα αυτά, η αποχώρηση θα γίνει σταδιακά και υπό κάποιες προϋποθέσεις, ανάλογα με τις γεωπολιτικές εξελίξεις. Και ενώ κάποια οπλικά συστήματα αποσύρονται, αποκαλύπτεται να συμβαίνουν περίεργα και αλλοπρόσαλλα πράγματα.

Αντί μείωσης, η αύξηση

Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη βορειοανατολική Συρία εξακολουθεί να μην συμβαίνει. Σε πρόσφατη συνέντευξη του στο CBS, ο Πρόεδρος Τραμπ είπε και πάλι ότι τα στρατεύματα θα φύγουν, αλλά το Πεντάγωνο στην πράξη κάνει το αντίθετο. Αν και μερικές εκατοντάδες μαχητών του Ισλαμικού Κράτους παραμένουν ακόμη σε θύλακες βορείως του Ευφράτη και κοντά στα σύνορα με το Ιράκ, εκτιμάται ότι δεν αποτελούν αξιόμαχη απειλή και θα μπορούσαν να εξαλειφθούν με μικρής και μεσαίας κλίμακος επιχειρήσεις των ΗΠΑ, με τους συμμάχους του SDF (Syrian Demokratic Forces), δηλαδή τους Κούρδους της Συρίας και μετριοπαθείς Αραβικές φυλές. Οπότε οι ΗΠΑ τότε θα μπορούσαν να αποσυρθούν από την Συρία.

Όμως εδώ είναι το παράδοξο. Οι δυνάμεις των Η.Π.Α. στην Συρία συνεχίζουν να αυξάνονται, όπως και οι προμήθειές των στην περιοχή. Κατά το τελευταίο δίμηνο ο αριθμός των στρατιωτών των ΗΠΑ στη βορειοανατολική Συρία αυξήθηκε σχεδόν κατά 50%. Αντί των επίσημα αναγνωρισμένων 2.200 στρατιωτών, σήμερα υπάρχουν τουλάχιστον 3.000 στρατιώτες των ΗΠΑ στη βορειοανατολική Συρία. Νέα όπλα και εξοπλισμός καταφθάνουν καθημερινά. Σύμφωνα με τις εκθέσεις του Συριακού Παρατηρητηρίου, οι Η.Π.Α. έχουν μεταφέρει σημαντικό αριθμό εκτοξευτήρων και αντιαρματικών βλημάτων TOW, καθώς και μεγάλου διαμετρήματος πολυβόλων, παρόλο που δεν υπάρχει πλέον προφανής αναγκαιότητας χρήση τους. Μάλιστα, το Συριακό Παρατηρητήριο έχει καταγράψει εκτός από την αύξηση στρατιωτικού προσωπικού, αλλά και την άφιξη τουλάχιστον 1130 φορτηγών, που μετέφεραν πυρομαχικά, οπλισμό και υλικοτεχνικό εξοπλισμό στις υφιστάμενες βάσεις του Διεθνούς Συνασπισμού. Οι δυνάμεις που αφίχθηκαν στην Συρία είναι άνδρες των Ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ, που όπως ανέφερε το Αμερικανικό Πεντάγωνο έχουν σκοπό να οργανώσουν ειδική επιχείρηση για την τελική εξάλειψη των τελευταίων απομεινάντων τζιχαντιστών, που ευρίσκονται ακόμη σε θύλακες ανατολικά του Ευφράτη.

Ο αμερικανικός στρατός άρχισε να αποσύρει κάποιο εξοπλισμό μη απαραίτητο, αλλά όχι ακόμα στρατεύματα. Όμως, ο αριθμός των αμερικανικών στρατευμάτων στη Συρία έχει φθάσει σήμερα σε πάνω από 3.000 στρατιώτες.

Σύμφωνα δε, με τρεις αξιωματούχους του Πενταγώνου, όπως αναφέρει η εφημερίδα New York Times, αυτή είναι μια συνήθης πρακτική, όπου προστίθενται προσωρινά ειδικά στρατεύματα, με σκοπό να προστατεύσουν και να διευκολύνουν την διαδικασία απομάκρυνσης των δυνάμεων που αποσύρονται. Η εξήγηση στρατιωτικά δεν έχει νόημα. Δηλαδή δεν απαιτούνται 1.000 επιπλέον στρατιώτες για να εξασφαλισθεί η αποχώρηση μιας μάχιμης δύναμης 2.000 ανδρών από φιλικό και ελεγχόμενο έδαφος και χωρίς να διεξάγονται επιχειρήσεις. Ιδιαίτερα όταν μιλάμε για μάχιμα στρατεύματα, εμπειροπόλεμα, με γνώσεις και εθισμό στο τακτικό περιβάλλον που δρούσαν μέχρι τώρα. Οι νεοφερμένοι δεν θα προσέφεραν μεγαλύτερη ασφάλεια από τα ήδη εμπειροπόλεμα στρατεύματα των ΗΠΑ και δη ειδικών δυνάμεων, άρα δεν τίθεται θέμα ασφάλειας για την απόσυρσή των.

Την εξήγηση, την αποκαλύπτει η εφημερίδα New York Times. Συγκεκριμένα αποκαλύπτει, ότι τα όπλα και τα πυρομαχικά προορίζονται τελικά για τους Κούρδους της Συρίας, το YPG (και κατ’ επέκταση και το ΡΚΚ), οι οποίοι με την έγκριση των ΗΠΑ, δημιουργούν τον τακτικό στρατό τους, για αντιμετώπιση μελλοντικών απειλών, όπως μια ενδεχόμενη εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων στην ΒΑ Συρία, όπως κατ΄επανάληψη απειλούν οι Τούρκοι. Με Α/Τ εκτοξευτήρες τύπου TOW στην κατοχή του YPG, να δούμε αν τα τουρκικά άρματα θα μπορέσουν να προελάσουν με την άνεση των προηγουμένων επιχειρήσεων «Ασπίδα του Ευφράτη» στην περιοχή Γιαραμπλούς και «Κλάδος Ελαίας» στο Κουρδικό καντόνι του Αφρίν, στην ΒΔ Συρία.

Η Διχοτόμηση της Τουρκίας

Φαίνεται ότι την πρακτική του προέδρου Τραμπ, για την ανακοίνωση σημαντικών και όχι μόνο θεμάτων, ακολουθεί και ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, ο Μάικ Πομπέο. Με πρόσφατη ανάρτησή του στο twitter, δημοσίευση έναν παγκόσμιο χάρτη, όπου με έντονο χρώμα είχε τα κράτη που είχαν ταχθεί στο πλευρό των ΗΠΑ στην προσπάθειά των για αποκαθήλωση του προέδρου της Βενεζουέλας και την στήριξη και ανάληψη της εξουσίας, του προσφάτως αυτοανακηρυχθέντος προσωρινού προέδρου της Βενεζουέλας, του αγνώστου μέχρι σήμερα Χουάν Γκουαιντό!

Δεν θα αναφερθούμε στα αίτια της διένεξης αυτής και της τραγικής κατάστασης που ευρίσκεται ο λαός της Βενεζουέλας, αλλά στον χάρτη του Πομπέο, που προκάλεσε σοκ στην Τουρκία. Στις χώρες που δεν στηρίζουν την πολιτική των ΗΠΑ κατά της Βενεζουέλας, που συμπεριλαμβάνεται και η Τουρκία, στον χάρτη αυτόν η Τουρκία παρουσιάζεται κομμένη στην μέση. Ναι, κατά περίεργο τρόπο, ο χάρτης της Τουρκίας είναι κατασκευασμένος έτσι που η Τουρκία έχει κοπεί περίπου στην μέση. Τυχαίο; Προφανώς όχι, γιατί κανένας χάρτης δεν παρουσιάζει έτσι την Τουρκία και είναι σαφώς έτσι κατασκευασμένος για να μεταδώσει μηνύματα. Φυσικά τα μηνύματα απευθύνονται προς τον πρόεδρο Ερντογάν και την αλλοπρόσαλλη πολιτική που ακολουθεί.

Η ανάρτηση αυτή ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, με την εφημερίδα Yeni Shafak, την εφημερίδα ναυαρχίδα και όργανο του προέδρου Ερντογάν, να πρωτοστατεί στις διαμαρτυρίες με άρθρο και χαρακτηριστικό τίτλο «Μετά την Βενεζουέλα έρχεται η σειρά της Τουρκίας»;
Μάλιστα η Yeni Safak, συνεχίζει και σε πρόσφατο άρθρο της με τίτλο “Teror cephesi tehdit etti”, που σημαίνει “Το μέτωπο της τρομοκρατίας απείλησε”, κάλυψε το θέμα της πρόσφατης συνάντησης επτά χωρών στην Ουάσιγκτον, όπου αποφάσισαν να στείλουν δυνάμεις τους στην περιοχή ανατολικά του Ευφράτη, που ελέγχουν οι Δυνάμεις του Συνασπισμού, ΗΠΑ και SDF (YPG και Αραβικά μετριοπαθή φύλλα), για να αποτρέψουν την εισβολή στην περιοχή του τουρκικού στρατού, ο οποίος είναι συγκεντρωμένος και έτοιμος στα σύνορα εδώ και εβδομάδες. Πρόκειται για τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιορδανία, τη Σαουδική Αραβία και την Αγγλία, όπου οι υπουργοί εξωτερικών μετά τη συνάντηση στην Ουάσιγκτον εξέδωσαν κοινό ανακοινωθέν, στο οποίο, μεταξύ άλλων, αναφέρουν την Τουρκία ως “δύναμη αποσταθεροποίησης της περιοχής”.

Η πολιτική της Τουρκίας, ένα κράτος μέλος του ΝΑΤΟ, σύμμαχος των ΗΠΑ, που έχει συνάψει στρατηγική συμμαχία με τους μεγαλύτερους εχθρούς των ΗΠΑ, την Ρωσία και το Ιράν είναι απαράδεκτη και απαγορευτική για την γεωστρατηγική των ΗΠΑ. Διαπράττει ακόμη και το απίστευτο. Αγοράζει το Ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα S-400, ταυτόχρονα με την αγορά του αεροπορικού υπερόπλου των ΗΠΑ, το Α/Φ F-35, κάτι που παραβιάζει όλες τις κόκκινες γραμμές των ΗΠΑ. Ακόμη, μετά τις εισβολές ΒΔ του Ευφράτη σε Γιαραμπλούς και Αφρίν, που είχε την έγκριση και την ανοχή ΗΠΑ και Ρωσίας, απειλεί να εισβάλει και ΒΑ του Ευφράτη και να σχηματίσει Ζώνη Ασφαλείας βάθους 40 ΚΜ, για να προστατευθούν από τους τρομοκράτες, που για την Τουρκία είναι οι Κούρδοι της Συρίας, του YPG, πρόθεση που δεν επιτρέπουν τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η Ρωσία. Βέβαια οι ΗΠΑ ακόμη δεν έχουν πάρει τις τελικές των αποφάσεις για το πώς θα αντιδράσουν τελικά με την απείθαρχη Τουρκία, καθόσον δεν θέλουν να χαρίσουν την πολύτιμη γεωπολιτικά Τουρκία, στον μεγάλο αντίπαλο την Ρωσία, για αυτό η περίοδος χάριτος ακόμη συνεχίζεται.

Επίλογος – Εκτιμήσεις

Τόσο το θέμα της Συρίας, όσο και το θέμα της συμμαχίας των Τούρκων με την Ρωσία και το Ιράν είναι τα καυτά θέματα που κυριαρχούν στην Τουρκική εξωτερική πολιτική και σημείο τριβής με τις ΗΠΑ. Η απόφαση του προέδρου Τραμπ για απόσυρση των Αμερικανικών στρατευμάτων από την Συρία, δεν έχει αρχίσει ακόμη να υλοποιείται. Όπως δήλωσε πρόσφατα ο πρόεδρος Τραμπ, αυτό θα αρχίσει αν υλοποιείται όταν εξαλείψει πλήρως το Ισλαμικό Κράτος και εκτίμησε ότι θα αρχίσει να υλοποιείται περί το τέλος Απριλίου.

Παρ’ όλα αυτά, μέχρι τώρα όχι μόνο δεν έχει αρχίσει η απόσυρση, αλλά αντιθέτως υπήρξε ενίσχυση των Αμερικανικών στρατευμάτων, κατά 50% της υφιστάμενης δύναμης, φθάνοντας περίπου άνω των 3.000 ανδρών. Οι δικαιολογίες του Πενταγώνου δεν πείθουν και όπως φαίνεται, οι Αμερικανοί δεν θα αποχωρήσουν πλήρως από την Συρία, αλλά θα παραμείνουν σε υψίστης σημασίας βάσεις ανατολικά του Ευφράτη, όπως π.χ. η βάση της Αλ Τανφ και όπου αλλού απαιτείται. Όταν και αν αρχίσουν να αποσύρονται, από κάποιες περιοχές, τότε οι άλλες χώρες της συμφωνίας της Ουάσιγκτον θα τους αντικαταστήσουν.

Οι Κούρδοι της Συρίας όχι μόνο δεν εγκαταλείπονται, αλλά αντίθετα ενισχύονται με σύγχρονα οπλικά συστήματα, πυρομαχικά και διάφορα συστήματα. Έτσι, ο εφιάλτης της Τουρκίας, η δημιουργία κρατικής Κουρδικής οντότητας, έστω και αυτόνομης στα πλαίσια, ενός νέου Συριακού κράτους, λαμβάνει σάρκα και οστά, στο άμεσο μέλλον. Η Τουρκία, με την απατηλή αίσθηση της αναδυόμενης αυτοκρατορίας και της μετάλλαξής της σε μεγάλη περιφερειακή δύναμη της ευρύτερης περιοχής, διαπιστώνει ότι οι σχεδιασμοί της βουλιάζουν στους βάλτους της Συρίας και ότι αιτία της αποτυχίας της είναι ένας ανυπότακτος λαός, οι Κούρδοι, που αντιστέκονται και τους χαλούν τα σχέδια, με προοπτική δημιουργίας κρατικής οντότητας και δη με την στήριξη των ΗΠΑ, αλλά και κρατών της Δύσης. Βλέπεται η αυθάδης και προκλητική στάση της Τουρκίας και η πολιτική του να ακροβατείς πατώντας σε δύο βάρκες πάνω σε ταραχώδη ύδατα είναι επικίνδυνη και ίσως αποβεί πλήρως καταστροφική.

Οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή είναι ραγδαίες και ολοκληρωτικές. Σε ότι αφορά την εισβολή που απειλεί η Τουρκία φαίνεται ότι μάλλον δεν μπορεί να υλοποιηθεί, τουλάχιστον υπό τις παρούσες συνθήκες. Ο δε χάρτης του Πομπέο στέλνει το μήνυμα κινδύνου στον πρόεδρο Ερντογάν, αλλά το θέμα είναι αν το αντιλαμβάνεται, κυριευμένος από ματαιοδοξία, αλαζονεία και αίσθημα ανωτερότητάς. Και μάλλον δεν το αντιλαμβάνεται.

(*) Ο Ιωάννης Αθαν. Μπαλτζώης είναι αντιστράτηγος ε.α., πρώην Ακόλουθος Άμυνας στο Τελ Αβίβ, πρώην Αξιωματικός επιχειρήσεων της ECMM στον πόλεμο της Βοσνίας, Απόφοιτος Tactical Intelligence School (U.S. Army), με Μεταπτυχιακό (M.Sc.) στην Γεωπολιτική Ανάλυση, Γεωστρατηγική Σύνθεση και Σπουδές Άμυνας και Διεθνούς Δικαίου του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος του Δ.Σ. του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ).