Οι Συγγραφείς Αποκαλύπτουν… Τα Μυστικά Τους Στον Ε. Ιντζέμπελη

Γεννήθηκα στην Αθήνα αλλά η καταγωγή μου από την Ικαρία με έκανε να αισθάνομαι πάντα νησιώτης και να υποστηρίζω ότι είμαι. Παρ’ όλα αυτά η Ικαρία δεν μπήκε ποτέ άμεσα στα βιβλία μου, αν και συχνά κάνει ένα μικρό «πέρασμα», όπως ο Χίτσκοκ στις ταινίες του. Στον «Άντρα που γεννήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο» περιέχεται η Ικαριακή επανάσταση, η πιο παράδοξη ίσως επανάσταση όλων των εποχών, καθώς κι ο θρύλος ότι το νησί δωρίστηκε από το Σουλτάνο σε έναν πειρατή με αντάλλαγμα ένα καράβι. Κι αυτό είναι όλο.
Ξεκίνησα να γράφω στην έκτη δημοτικού καθώς ο κόσμος της μυθοπλασίας με γοήτευε από τότε που άρχισα να καταλαβαίνω και συνέχισα να γράφω χωρίς να ξέρω ακριβώς το γιατί.

Νομίζω ότι κάθε μυθιστόρημα είναι ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τον εαυτό μου, μια προσπάθεια να δοθούν απαντήσεις σε θέματα που με απασχολούν. Έγραψα το πρώτο μου μυθιστόρημα που εκδόθηκε (Πέντε ώρες) σε ηλικία 23 χρονών, ένα σκληρό μυθιστόρημα που με απάλλαξε από τα κατάλοιπα της εφηβείας κι από τότε εξέδωσα άλλα πέντε μυθιστορήματα και δημοσίευσα διηγήματα σε περιοδικά κι εφημερίδες κι ασχολήθηκα για λίγο με το κινηματογραφικό σενάριο σε ταινίες μικρού μήκους.

Το τελευταίο μου μυθιστόρημα, «ο Άνδρας που γεννήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο», είναι μια προσωπική αναμέτρηση με το ιστορικό μας παρελθόν αλλά και με το παρελθόν του μυθιστορήματος. Το στοίχημά μου ήταν να γράψω ένα μυθιστόρημα αστείο όσο ο Δον Κιχώτης το οποίο να ανασκάπτει την ιστορία μας και να βοηθάει τον αναγνώστη να τοποθετηθεί σε σχέση με το σήμερα. Στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή Ιάκωβου Αθανασίου, που έχει χαρακτηριστεί από την κριτική ως «αντιήρωας που περιέργως γίνεται συμπαθής», επιχείρησα να συμπυκνώσω τον χαρακτήρα του νεοέλληνα, όχι μόνο σε προσωπικό αλλά σε κρατικό κι εθνικό επίπεδο.

Ο ήρωας τρώει συνεχώς ξύλο, όπως τρώει και η πατρίδα του και η παθητικότητα κι εσωστρέφεια βγαίνει εκρηκτικά με επιθετικότητα και βιαιοπραγίες, που σε εθνικό επίπεδο αντιστοιχούν σε αποτυχημένους πολέμους (πχ 1987), σε δικτατορίες κι εμφυλίους. Η βαρύτητα των γεγονότων υπονομεύεται από την διαρκή αστειότητα του κειμένου, με αποτέλεσμα, σωστά κατά τη γνώμη μου, το μυθιστόρημα να θεωρηθεί ως «εκδοχή μεταμοντέρνου (συνηγορεί γι’ αυτό όχι μόνο η μείξη των ειδών, αλλά και η χρήση των παραδοσιακών στοιχείων σε μια νέα θεώρησή τους, όπως ακόμη και η άρνηση της αντικειμενικότητας ως ιδεολογικό υπόβαθρο που διαφαίνεται πίσω από τον χειρισμό της ιστορίας)» (Διώνη Δημητριάδου, diastixo, 3-12-2018).

Φαινομενικά, κάθε βιβλίο μου είναι διαφορετικό από τα προηγούμενα, κατά την γνώμη μου όπως γράφω πάντα με τον ίδιο τρόπο, αφού το ύφος, για μένα αλλά και για τη μεταμοντέρνα λογοτεχνία, δεν είναι κάτι σταθερό και χαρακτηριστικό, όπως ήταν για τους κλασσικούς, αλλά ένα τροποποιήσιμο στοιχείο που βοηθάει στην μυθοπλαστική ανάπτυξη και στους πεζογραφικούς στόχους. Ή με άλλα λόγια: αν ο στόχος του κλασσικού συγγραφέα ήταν να τον αναγνωρίζει ο αναγνώστης από μια και μόνο σελίδα του, ο στόχος του μεταμοντέρνου συγγραφέα είναι να μην αναγνωρίζει ο αναγνώστης τον συγγραφέα αλλά τον εαυτό του, να μπορεί να διασκεδάζει, να προβληματίζεται και να αντιστοιχεί τις εμπειρίες του σε κάθε σελίδα.

Έτσι, για να αναφερθώ στα τρία τελευταία μου βιβλία, το αστυνομικό «Η Ασθένεια της Πεταλούδας» (2009) , που διαπραγματεύεται το θέμα της επικοινωνίας, το μεταμοντέρνο θρίλερ «Το διπλό πρόσωπο του νου» (2015), κατά τη γνώμη μου το καλύτερο βιβλίο μου, που διαπραγματεύεται το θέμα της ταυτότητας του ατόμου μέσα στην κρίση (θεσμική ή προσωπική) και η ιστορική κωμωδία «Ο άνδρας που γεννήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο» (2018) που διαπραγματεύεται την ιστορική μας κληρονομιά κι επιδιώκει με χιουμοριστικό τρόπο την αναθεώρησή της, είναι όψεις του ίδιου νομίσματος. Το ύφος κι η αρχιτεκτονική επιλέγονται ανάλογα με το θέμα και τροποποιούνται ακόμα και μέσα στο ίδιο το βιβλίο.

Η απαρχή ενός μυθιστορήματος για εμένα είναι μια ιδέα. Μια πρόταση. Όπως έγραψα και παραπάνω, στην «ασθένεια της πεταλούδας» ήταν «Η επικοινωνία», ενώ στο τελευταίο μου βιβλίο είναι «Η επαναδιαπραγμάτευση της ιστορικής μας ταυτότητας». Σε αυτά τα πλαίσια άλλωστε το βιβλίο ίσως θεωρηθεί «βλάσφημο» ή «αιρετικό», από τη στιγμή που αποκαθηλώνει εθνικούς ευεργέτες και σωτήρες. Στη συνέχεια, η μυθοπλασία, η ιστορία επάνω στην οποία θα πατήσει η ιδέα, μπορεί να προέλθει απ’ οπουδήποτε. Στο «διπλό πρόσωπο του νου» αφορμή ήταν μια ιστορία που μου είχε διηγηθεί ένας φίλος. Στον «άντρα που γεννήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο» αφορμή της μυθοπλασίας ήταν ένα βιβλίο για τους ελληνικούς σιδηρόδρομους.

Επάνω στην αρχική ιδέα αρχίζω να οικοδομώ ένα αναλυτικό σχέδιο που τροποποιείται πολλές φορές. Και πάνω στο σχέδιο αυτό αρχίζω να σχεδιάζω τους χαρακτήρες, πολύ αναλυτικά, με εκτεταμένα βιογραφικά. Πρέπει να ξέρω πότε γεννήθηκαν, αν σπούδασαν, πώς ήταν τα παιδικά τους χρόνια. Μόνο έτσι μπορώ να τους φανταστώ και να τους υλοποιήσω. Όπως βλέπετε, ανήκω σε εκείνη την κατηγορία συγγραφέων που σχεδιάζουν με μαθηματικό τρόπο τα μυθιστορήματά τους, ελπίζοντας να τους βγει σε καλό..

Βιογραφικό
Ο Γιάννης Παπαγιάννης γεννήθηκε στην Αθήνα αλλά κατάγεται από την Ικαρία. Σπούδασε Φυσική και έκανε μάστερ στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές. Είναι συγγραφέας των μυθιστορημάτων “Πέντε ώρες” (1989), “Η πικρή γεύση” (1992), “Ο ύπνος περιβάλλει” (1998), “Η ασθένεια της πεταλούδας”, “Το διπλό πρόσωπο του νου” (Κριτική, 2015), «Ο άντρας που γεννήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο» (Διάπλαση, 2018). Έχει δημοσιεύσει διηγήματα σε λογοτεχνικά περιοδικά και έχει γράψει σενάρια για ταινίες μικρού μήκους. Το διήγημά του “Ο τοίχος” μεταποιήθηκε σε ταινία μικρού μήκους το 2003.
Από τον Σεπτέμβριο του 2011 δημοσιεύει βιβλιοκριτικές στις εφημερίδες ‘Ελεύθερος Τύπος» και «Αυγή» και σε ηλεκτρονικά περιοδικά.