Οι Χειμαρριώτες δοκιμάζονται αλλά αντέχουν
Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Τελευταίως είμαστε μάρτυρες της δοκιμασίας που περνούν με το καθεστώς Ράμα οι Χειμαρριώτες και ο εκλεγμένος Δήμαρχός τους Φρέντης Μπελέρης, δοκιμασία, την οποία αντιμετωπίζουν με επιτυχία. Ο Μπελέρης, Ευρωβουλευτής πλέον, θα είναι εκεί η ζωντανή μαρτυρία για το πώς ζουν οι Έλληνες στη γειτονική χώρα.
Οι Χειμαρριώτες από αρχαιοτάτων χρόνων δείχνουν ζέουσα φιλοπατρία, μαχητικότητα, γενναιότητα και ηρωισμό. Πολλές φορές κήρυξαν την ανεξαρτησία τους και, με όλη την Βόρειο Ήπειρο, την ένωσή τους με την Ελλάδα, αλλά οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν το επέτρεψαν… Με τον Καποδίστρια το ελεύθερο Ελληνικό κράτος ζήτησε από τον Κάνινγκ τα σύνορά του να φτάσουν έως τον Αώο ποταμό. Ο Κυβερνήτης δικαιολόγησε την διεκδίκηση αυτή αναφέροντας: «Οι κάτοικοι των μερών αυτών ήσαν οι μαχητικότεροι των Ελλήνων, οι οποίοι πολλαπλώς επολέμησαν και ενίκησαν τους Τούρκους εις τα στενά της Πίνδου, τον Όλυμπον και τον Παρνασσόν, ηρωικώτατα υπερεμάχησαν του Μεσολογγίου και της Αράχωβας και αντέσχον κατά των Τούρκων την εσχάτην αντίστασιν εν τη Ακροπόλει των Αθηνών». Ετόνισε δε ότι ουδέποτε οι άνθρωποι αυτοί θα ησυχάσουν εφ’ όσον η πατρίδα τους θα παρέμενε δούλη.
Στην Επανάσταση του 1821 οι Χειμαρριώτες μπήκαν αμέσως με την έκρηξή της στην Πελοπόννησο και ζήτησαν από την Διοίκηση όπλα και μπαρούτι. Η ανέκδοτη έως το 1958 απάντηση της Διοίκησης* προς τους Χειμαρριώτες δείχνει την θέλησή τους να πολεμήσουν για την ελευθερία τους:
« Διοίκησις Προσωρινή. Η Γερουσία της Δυτικής Χ. Ελλάδος Προς τους Γενναίους Καπιτάνους και Φιλογενεστάτους Προκρίτους της Χειμάρρας….
Από τον καιρόν οπού εμίσευσεν από εδώ ο Κυρ Γιαννούσης (Σημ.γρ. Πρόκριτος των Χειμαρριωτών απεσταλμένος για να εξηγήσει στη Διοίκηση και δια ζώσης – παρέδωσε και επιστολή – τις ανάγκες τους σε πολεμοφόδια), ήλθεν άλλην μίαν φοράν ο εχθρικός στόλος εις τούτα τα μέρη ώστε εμποδίσθησαν εξ αιτίας 17 καράβια όπου ήσαν διορισμένα από την υπερτάτην Διοίκησιν να έλθουν εις τα παράλιά σας, δια να σας εμψυχώσουν και να σας δώσουν τα αναγκαία εφόδια. Τώρα πάλιν εν ω ήσαν έτοιμα να έλθουν δι’ αυτά τα μέρη, ήλθεν η είδησις ότι ο μεγάλος στόλος του εχθρού εβγήκεν από τα Δαρδανέλια και πέρνωντας στράτευμα από την ανατολήν, έβγαλεν εις την Χίον και την κατέκαυσε και την κατεσκλάβωσε.
Η Διοίκησις λοιπόν αναγκάσθη να ετοιμάση αμέσως πενήντα καράβια τα οποία εκίνησαν εις τας 20 του παρόντος μηνός εις απάντησιν του εχθρού. Μ’ όλον τούτο άλλα δέκα καράβια ετοίμασεν η Διοίκησις και σήμερ’ αύριον θα φανούν εις τα μέρη σας. Δύο τρία θα μείνουν εδώ να αποκλείσουν τον κόλπον της Πάτρας.
Αδελφοί, εδώ αι ανάγκαι μας είναι πολλά μεγάλαι και τα χρήματα μας λείπουν, διότι ακόμα δεν εσύναξεν η Γερουσία εισοδήματα, το ντουφέκι είναι ανοιγμένον….Όμως έστειλεν ταις απερασμέναις 2.500 οκάδες μπαρούτι με το διπλό μολύβι εις τους Σουλιώτας.
Με μεγάλον της κακοφανισμόν η Γερουσία βλέπει ότι δεν έχει τον τρόπον να σας προφθάση κατά το παρόν με ολίγα εφόδια. Εγράψαμεν προς την εθνικήν Βουλήν αναφέροντας την ανάγκην σας, και είμεθα βέβαιοι ότι θέλει γίνει η αναγκαία φροντίς ευθίς (Σημ. γρ. Διατηρείται η ορθογραφία του πρωτοτύπου) καθώς φθάση ο εκλαμπρότατος Μαυροκορδάτος με το στράτευμα εις τούτα τα μέρη, επειδή και καθώς σας προείπαμεν η Διοίκησις και χωρίς να γράψετε, είχε πάντοτε τον νουν της εις αυτά τα μέρη. Ομιλήσαμεν εκτεταμένως με τους απεσταλμένους σας και απ’ αυτούς ημπορείτε να μάθετε κάθε τί και να φερθήτε με εκείνην την φρόνησιν όπου χρειάζεται εις τέτοια επιχειρήματα.
Καθώς φθάση ο εκλαμπρότατος Μαυροκορδάτος, ότι μέτρα θέλουν παρθή δια τους τόπους σας θέλομεν σας τα φανερώση, ή με το μέσον των καραβίων, ή δι’ άλλου μέσου αν τα καράβια προφθάσουν και έλθουν πρωτύτερα. Σας ασπαζόμεθα αδελφικώς και μένομεν.
Μεσολόγγι τη 26 Απριλίου 1822
Δια τον εκλαμπρότατον Πρόεδρον. (Υπογ.) Γεωρ. Παΐδης (;), Γεώργιος Καναβός, Κων/τίνος Ν. Λογοθέτης, Αναγνώστης Μ. Φραγκούλης. Ο Αρχιγραμματεύς Νικ. Λουριώτης.»
Το έγγραφο φέρει κυκλική σφραγίδα. Εις το μέσον μαινόμενος ταύρος, περιβαλλόμενος από στέφανο δάφνης και η επιγραφή με πρώτα τον Σταυρό: «+ ΓΕΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ Χ. ΕΛΛΑΔΟΣ 1821».
Όπως όλοι οι Έλληνες έτσι και οι Χειμαρριώτες υπέστησαν πολλά από διάφορους εισβολείς, από τους Ρωμαίους έως τους Γότθους, τους Αβάρους, τους Σλαύους, τους Σαρακηνούς, τους Νορμανδούς, τους Οθωμανούς, τους Βενετούς, τους Λιάπηδες – γειτονική αλβανική φυλή -, το Αλβανικό καθεστώς. Όμως άντεξαν και διατήρησαν την Πίστη τους, την Ταυτότητά τους, την γλώσσα τους, όπως και οι άλλοι Βορειοηπειρώτες. Τον Μάρτιο του 1914 υπογράφηκε το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας που ίδρυε την Αυτόνομη Δημοκρατία της Βορείου Ηπείρου, όπου εντάχθηκε και η Χειμάρρα, αν και η ίδια ήδη είχε προσχωρήσει στην προσωρινή κυβέρνηση της Βορείου Ηπείρου, με επικεφαλής τον Γεώργιο Χρηστάκη – Ζωγράφο. Το 1921 πέρασε στον έλεγχο του Αλβανικού Κράτους. Το 1924, το 1927 και το 1932 οι Χειμαρριώτες ξεσηκώθηκαν εναντίον των μέτρων που αποσκοπούσαν στον εξαλβανισμό τους. Το 1939 καταλήφθηκε από την φασιστική Ιταλία, τον Δεκέμβριο του 1940 απελευθερώθηκε από τους Ελληνες έως την Γερμανική εισβολή του 1941. Η Χειμάρρα ενώ, κατά φυσικό λόγο, περιλαμβανόταν στις μειονοτικές περιοχές, το 1945 εξαιρέθηκε από αυτές προς τιμωρία των εκεί Ελλήνων, οι οποίοι θεωρήθηκαν από το αλβανικό καθεστώς «απείθαρχοι». Έτσι έκλεισαν τα σχολεία τους για να μην διδάσκονται τα παιδιά τους την γλώσσα τους και την ιστορία τους. Όμως πάλι οι Χειμαρριώτες βρήκαν λύση ακόμη και στην εποχή του Χότζα που επέβαλε την αθεΐα και δίωξε αμείλικτα τους Έλληνες. Σήμερα εξακολουθούν να ζητούν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Δοκιμάζονται, αλλά δεν το βάζουν κάτω. Βλέπετε περίπτωση Μπελέρη.-
*Δημοσιεύθηκε το 1958 από τον ιστορικό συγγραφέα Σπύρο Στούπη στο περιοδικό «Ηπειρωτική Εστία» (Μηνιαία Επιθεώρησις εν Ιωαννίνοις, Έτος Ζ΄, Απρίλιος 1958, Τεύχος 72ον, σελ. 269-273).