Ο μυρμηγκοφάγος κι ο ανθρωποφάγος

Γράφει ο Κώστας Λ. Χρήστος, φιλόλογος

«πολλά τα δεινά κουδέν
ανθρώπου δεινότερον πέλει»
Σοφοκλής

Το 2020 είναι ένα έτος που θα καταγραφεί με μελανά χρώματα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Και βεβαίως ο πλανήτης μας επλήγη πάμπολλες φορές μέχρι σήμερα, είτε από πολέμους καταστροφικούς είτε από διάφορες θεομηνίες είτε από επιδημίες και που όλα αυτά στοίχισαν αμέτρητες ζωές ανθρώπων. Η ανθρώπινη ιστορία βρίθει από αναφορές σε ανεξίτηλες περιπτώσεις καταστροφών, οι οποίες προκλήθηκαν από τον άνθρωπο αλλά και από την ίδια την αυτοκαταστροφική κάποτε φύση πάνω εδώ στον πλανήτη που μας φιλοξενεί εδώ και εκατομμύρια χρόνια.

Το τρέχον, όμως, έτος χαρακτηρίζεται ως η χρονιά της πρώτης παγκόσμιας καραντίνας του ανθρώπινου γένους λόγω του covid – 19. Πρόκειται για έναν ιό που ξεκίνησε από την Κίνα και διαδόθηκε πολύ γρήγορα, εκτός από την Ασία, και στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ κι αλλού. Και μέχρι αυτή τη στιγμή που γράφονται τούτες οι γραμμές λέγεται ότι ο θανατηφόρος αυτός ιός προήλθε από νυχτερίδα που μόλυνε κάποιον μυρμηγκοφάγο, ο οποίος στη συνέχεια φαγώθηκε ως τροφή από κάποιον άνθρωπο στην πόλη Γουχάν. Κι από εκείνη τη στιγμή που ο ιός προσέβαλε τον ανύποπτο άνθρωπο είχαμε και το πρώτο κρούσμα, το οποίο άρχισε να μεταδίδει και σε άλλους τον κορονοϊό και αυτοί με τη σειρά τους σε άλλους και πάει λέγοντας. Και μέσα σε λίγες μέρες είχαμε μεγάλη εξάπλωσή του με απανωτούς νεκρούς.

Η τρομακτική του επέλαση, εκτός από την Κίνα, έπληξε κυρίως ευρωπαϊκές χώρες, τις οποίες έπιασε απροετοίμαστες για να αμυνθούν με προληπτικά μέτρα προς περιορισμό της διασποράς του σε πρώτη φάση. Χώρες όπως η Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και οι ΗΠΑ είχαν κι έχουν μέχρι αυτή τη στιγμή τα πρωτεία σε θανάτους από κορονοϊό. Η αργοπορία τους στο να πάρουν μέτρα προστασίας των πολιτών αλλά και οι λάθος χειρισμοί ηγετών σε κάποιες εξ αυτών των χωρών, ως προς τον τρόπον προφύλαξης των πληθυσμών τους, είχαν οδυνηρά αποτελέσματα. Και δυστυχώς οι επιστήμονες δε γνωρίζουν ακόμα τη συμπεριφορά του πρωτοφανούς κορονοϊού, πόσους ανθρώπους ακόμα θα θανατώσει, και το κυριότερο οι επιστήμονες δε βρήκαν μέχρι σήμερα, αν και αγωνίζονται νυχθημερόν στο βιοεργαστήριά τους, το φάρμακο εκείνο και το εμβόλιο που θα τον καταπολεμήσει.

Και το μέγα ερώτημα που τίθεται πλέον και χρήζει απάντησης είναι τούτο: ποιος φταίει τελικά για τον τρομακτικό covid – 19 που προσβάλλει και θανατώνει αδιάκριτα εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους καθημερινά ; φταίει ο μολυσμένος μυρμηγκοφάγος ή ο ίδιος ο άνθρωπος που με την αδηφαγία του και την αλαζονεία του προκάλεσε την εκδίκηση της φύσης; Και πάνω σ΄αυτό το ζέον κι επίκαιρο ερώτημα δόθηκαν και δίνονται διάφορες απαντήσεις, πειστικές ή αμφιλεγόμενες από επιστήμονες και μη. Κι ακριβώς κάποιες προσωπικές απόψεις πάνω σ΄αυτό το ερώτημα θα ήθελα να διατυπώσω, εδράζοντές τες κυρίως στη διαχρονική συμπεριφορά του ανθρώπου, τόσο προς την πανίδα και τη χλωρίδα αλλά και στα «πολεμικά προϊόντα» που κατασκευάζει σε διάφορα χημικά εργαστήρια και πολεμικές του βιομηχανίες, εδώ και χρόνια τώρα.

Είναι, κατά πρώτον, γνωστό σε όλους ότι ο άνθρωπος σήμερα έχει απομακρυνθεί τα μέγιστα από τον φυσικό τρόπο ζωής του. Από το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα είχαμε τη βιομηχανική επανάσταση, η οποία έμελλε στη συνέχεια να εξελιχθεί, όχι προς όφελος των ανθρώπων αλλά, δυστυχώς, και προς τη σταδιακή καταστροφή τους. Τα εργοστάσια που ξεφύτρωναν στις λεγόμενες ισχυρές χώρες κατά τον 19ο αιώνα χρειάζονταν εργατικά χέρια. Οι μέχρι τότε αγρότες εγκατέλειπαν το φυσικό περιβάλλον τους, λόγω των κακών διαθέσεων των μεγαλοκτηματιών και της αστάθειας των τιμών στα αγροτικά τους προϊόντα. Και σωρηδόν άφηναν πίσω τους το φυσικό τρόπο ζωής τους συρρέοντας κατά κύματα στις βιομηχανουπόλεις προς εύρεση εργασίας στα εργοστάσια, όπου εκεί ζούσαν στοιβαγμένοι σε ανθυγιεινούς καταυλισμούς και μικρά σπίτια. Η σκληρή και η πολύωρη καθημερινά εργασία τους, καθώς και τα δηλητήρια που διαχέονταν ανεξέλεγκτα προς το φυσικό περιβάλλον, υπέσκαπταν την υγεία τους και μείωσαν αισθητά το μέσο όρο ζωής των ανθρώπων. Μάλιστα το 1827 αναφέρεται ότι ο μέσος όρος ζωής των βιομηχανικών εργατών στη γαλλική πόλη Μιλούζ ήταν τα 27 χρόνια. Ένας άλλος επικίνδυνος, με πολλές ασθένειες κι αφύσικος τρόπος ζωής ήδη είχε αρχίσει να κυριεύει, ηθελημένα κι αθέλητα, τις ανθρώπινες κοινωνίες.

Ο άνθρωπος όμως, και δυστυχώς γι αυτόν, δεν αρκέστηκε στη μαζική βιομηχανική παραγωγή προϊόντων που θα διευκόλυναν την παραπέρα ζωή του, αλλά οι βιομήχανοι, σε σύμπραξη και με αλαζόνες ηγέτες διαφόρων χωρών, προχώρησαν και στην κατασκευή καταστροφικών πολεμικών όπλων διαπράττοντας «ύβρη» απέναντι στη φύση. Κι όταν μπήκε στη σκέψη των ηγετών ο αδυσώπητος ανταγωνισμός για την επικράτηση σε περιοχές ζωτικής γι αυτούς σημασίας, άρχισε και η ασυγκράτητη κατασκευή όπλων, έτσι που σήμερα τα συσσωρευμένα κι επικίνδυνα αυτά όπλα σε διάφορα μέρη, αν μάλιστα χρησιμοποιηθούν και μαζικά, να καταστρέψουν κάθε ίχνος ζωής πάνω στον πλανήτη μας! Ατομικές βόμβες, υδρογονοβόμβες, πύραυλοι με πυρηνικές κεφαλές, πολεμικά αεροσκάφη, πολεμικά πλοία κλπ έφεραν καταστροφές και τον τρόμο στην ανθρωπότητα. Καταστροφικοί πόλεμοι και πυρηνικές δοκιμές που έγιναν και γίνονται κατά καιρούς πάνω στον ανυπεράσπιστο πλανήτη μας είναι πλέον το ασίγαστο δέος των ανθρώπων.

Επιπλέον ο άνθρωπος, με τα ποικίλα προϊόντα που παράγει, ταυτόχρονα μολύνει και την πανίδα και χλωρίδα της Γης. Πολλά ζώα εξαφανίστηκαν και πολλά άλλα είναι προς εξαφάνιση, καθώς λιγοστεύουν από το ανελέητο ανθρώπινο κυνηγητό τους και από τα δηλητήρια που μόλυναν και μολύνουν συνεχώς ξηρά, ατμόσφαιρα και θάλασσες. Και η διατροφική αλυσίδα των ζωντανών οργανισμών διαταράχθηκε, με αποτέλεσμα τους ανέλπιστους θανάτους και πολλές ασθένειες, τόσο στα ζώα όσο και στον άνθρωπο. Η ενέργεια του ανθρώπου να αιχμαλωτίσει πλήθος ζώων και πτηνών για τη μαζική παραγωγή τους, και μάλιστα με επικίνδυνες για την πάχυνσή τους και διαιώνισή τους ουσίες, με σκοπό πάντα το κέρδος, επέφεραν και πολλές κατά καιρούς φοβερές επιδημίες που στοίχισαν εκατομμύρια ζωές ανθρώπων στο παρελθόν. Οι «τρελές αγελάδες» είναι ένα μόνο δείγμα της αλαζονικής συμπεριφοράς του ανθρώπου προς τους άλλους ζωντανούς οργανισμούς, καταπατώντας συνεχώς τα λεγόμενα «δικαιώματα των ζώων».

Έτσι ο άνθρωπος, που δε συνετίσθηκε από τα καταστροφικά αποτελέσματα των παγκοσμίων αλλά και των κατά τόπους αφύσικων πολέμων του με καταστροφικά όπλα, προχωράει συνεχώς κι αλαζονικά στην κατασκευή όλο και πιο καταστροφικών όπλων. Κοντολογίς, ο άνθρωπος αποδεικνύεται περίτρανα ότι είναι το μεγαλύτερο και πιο τρομακτικό τρωκτικό «ζώο» του πλανήτη. Και τούτο διότι είναι ο κύριος υπεύθυνος για την κλιματική αλλαγή, η οποία προϊόντος του χρόνου τον εκδικείται όλο και πιο επικίνδυνα γι αυτόν. Και μυαλό δε φαίνεται να βάζουν οι άρχοντες του πλανήτη μας που κρατάνε στα χέρια τους τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων αυτή την εποχή. Κι εδώ αποδεικνύεται πόσο δίκαιο είχε ο τραγικός Σοφοκλής λέγοντας: « πολλά τα δεινά κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει» δηλαδή, πολλά είναι τα φοβερά αλλά τίποτα δεν είναι πιο φοβερό από τον ίδιο τον άνθρωπο!

Επόμενο, λοιπόν, ήταν να φτάσουμε και στην επικρατούσα σήμερα επιδημία του κορονοϊού. Και δεν θα σταθώ στα όσα λέγονται και γράφονται περί συνωμοσιολογιών, ότι δηλαδή ο φονικός αυτός ιός είναι κατασκευασμένος σε βιοεργαστήριο κι ότι αφέθηκε σκοπίμως προς διασπορά του για άλλους «σκοτεινούς σκοπούς». Αυτό θα απαντηθεί στο απώτερο μέλλον, εάν είναι αληθές και προσωπικά δεν το πιστεύω. Εγώ θέλω να δέχομαι και να κλείσω με τον μυρμηγκοφάγο ως αιτία της παγκόσμιας επιδημίας. Και βεβαίως το ζώο αυτό έτρωγε αυτά, για τα οποία το προόρισε η φύση προκειμένου να επιβιώνει αρμονικά ανάμεσα στην πανίδα. Ο άνθρωπος όμως, ο οποίος τον καταβρόχθισε και δεν πρόσεξε μήπως και γίνει αυτός πλέον ανθρωποφάγος, με τη μεταφορική βεβαίως σημασία της λέξεως, και τον οποίο βεβαίως ο μυρμηγκοφάγος δεν τον είχε στο μενού του Ο ίδιος δηλαδή ο άνθρωπος με την αλόγιστη συμπεριφορά του έγινε η αιτία να χαθούν και να χάνονται, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπινες ζωές.

Μήπως τελικά ο ίδιος ο άνθρωπος, με τη βία του απέναντι στη φύση, έγινε ανθρωποκτόνος απρόσεκτα κι αμελέτητα; Δύσκολα νομίζω πως θα το αμφισβητούσε κάποιος.
Και θα ήθελα να κλείσω με τον ανυπόφορο κατ΄οίκον περιορισμό των ανθρώπων που επεβλήθη σε ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη λέγοντας: ο άνθρωπος με τον υποχρεωτικό εγκλεισμό του πλήττεται στην κοινωνική του ισορροπία. Και μιλάω για την ισορροπία, την οποία του χάρισε για τη ζωή του η φύση, καθώς και η αναγκαιότητα προστασίας του. “Ο άνθρωπος φύσει πολιτικόν ζώον”, έλεξε ο Αριστοτέλης. Είναι δηλαδή ζωντανή ύπαρξη προορισμένη από τη φύση να ζει σε οργανωμένη κοινωνία. Και μέσα σ΄αυτή την κοινωνία συνδιασκεδάζει, συνομιλεί, εργάζεται κλπ. με τους άλλους συνανθρώπους του, την οικογένεια και το σύνολο γενικότερα, χωρίς απαγορεύσεις στο να συνωστίζεται κατά βούληση, να χαιρετά και να αγκαλιάζει ελεύθερα συνανθρώπους του σε στιγμές χαράς ή λύπης. Κι όποιος δε ζει μ΄αυτόν τον φυσικό τρόπο, αναφέρει ο μεγάλος αυτός σταγειρίτης φιλόσοφος, χαρακτηρίζεται “αφρήτωρ, αθέμιστος, ανέστιος” (ακοινώνητος, παράνομος, έρημος), όπως με χλεύη είπε πρώτος ο Όμηρος.

Συνεπώς, μπήκαμε για τα καλά πλέον σ΄έναν αφύσικο τρόπο ζωής που θα επιφέρει στους ανθρώπους και τις ανάλογες “εσωτερικές αναστατώσεις”, διότι η φύση πάντα εκδικείται όποιον της εναντιώνεται. Συμπέρασμα: όσο το ανθρώπινο γένος δεν προστατεύει την υγεία του με ένα άλλο modus vivendi, και προπαντός όσο θα πορεύεται με αλαζονεία κι ασέβεια προς τη φύση, τόσο η ζωή του θα επιδεινώνεται και το μέλλον του θα καθίσταται αβέβαιο. Και ο νοών νοείτω.