Περί εμβολίου AstraZeneca και θρομβώσεων

Γράφει ο Νικόλαος Ζώης

Αναφορές από διάφορες χώρες του κόσμου, κάνουν λόγο για συσχέτιση του εμβολίου της εταιρίας AstraZeneca και σπανίων περιπτώσεων θρομβωτικών επεισοδίων, συμπεριλαμβανομένων και θροβώσεων στον εγκέφαλο. Αυτές οι θρομβώσεις έχουν 2 βασικά χαρακτηριστικά. Συμβαίνουν 4 έως 20 ημέρες μετά τον εμβολιασμό και σχετίζονται με χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων.
Οι γιατροί που ασχολούνται με το θέμα έχουν ονομάσει το σύνδρομο αυτό VIPIT (VaccineInducedProthromboticImmuneTrombocytopenia) που μεταφράζεται “Σχετιζόμενη με εμβόλιο προθρομβωτικήαυτοάνοσηθρομβοπενία”, εξαιτίας κυρίως του συνδρόμου HIT (HeparinInducedThrombocytopenia), το οποίο φαίνεται να μιμείται.
Πέρα όμως από τα πολύπλοκους ιατρικούς όρους, το βασικό ερώτημα παραμένει. Είναι ασφαλές το εμβόλιο αυτό; Η απάντηση είναι ναι. Με τα μέχρι τώρα δεδομένα, φαίνεται να είναι ασφαλές και αποτελεσματικό και για αυτό το λόγο, όλες οι ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές συνεχίζουν να το προτείνουν για τον εμβολιασμό του πληθυσμού. Ας διευκρινίσουμε μερικά στοιχεία.

Υπάρχουν άνθρωποι που είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν το σύνδρομο;
Με τα μέχρι τώρα στοιχεία, δε γνωρίζουμε την απάντηση. Ωστόσο το σύνδρομο είναι ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΠΑΝΙΟ, με συχνότητα μεταξύ 1 στους 125.000 και 1 στο εκατομμύριο. Τα περισσότερα περιστατικά έχουν συμβεί σε γυναίκες κάτω των 55 ετών – οι οποίες όμως εκπροσωπούνται και περισσότερο στο δείγμα πληθυσμού που έχουμε στη διάθεσή μας- αφού στις περισσότερες χώρες έχει εγκριθεί για τη χρήση σε νέα άτομα. Πάντως δε φαίνεται να είναι συχνότερο σε άτομα που είχαν στο παρελθόν θρόμβωση, οικογενειακό ιστορικό θρόμβωσης, άτομα με χαμηλά αιμοπετάλια και έγκυες, καθώς φαίνεται το σύνδρομο να είναι αυτοάνοσης αρχής και δεν αναπτύσσεται με την ίδια διαδικασία όπως οι τυπικές θρομβώσεις.

Τι θα πρέπει να προσέχω μετά τον εμβολιασμό μου με το συγκεκριμένο εμβόλιο;
Αν κάποιος εμφανίσει πολύ έντονα ή ασυνήθιστα συμπτώματα τις ημέρες μετά τον εμβολιασμό του πρέπει να μιλήσει με το γιατρό του. Ιδιαίτερα αν κάποιος εμφανίσει έντονο πονοκέφαλο ο οποίος δε υφίεται με τα συνήθη αναλγητικά, επιληπτική κρίση, δυσκολία στην κίνηση κάποιου άκρου,εμφάνιση θολής όρασης, αδυναμία ομιλίας, οξεία δύσπνοια, οξύ πόνο στο στήθος, σοβαρό πόνο στην κοιλιά, νέο σοβαρό πρήξιμο, πόνο ή αλλαγή χρώματος στα πόδια ή τα χέρια, 4 έως 20 ημέρες μετά τον εμβολιασμό, αυτό μπορεί να οφείλεται στο σύνδρομο VIPIT. Προσοχή όμως. Μπορεί να είναι σημάδι οποιασδήποτε άλλης σοβαρής πάθησης και πρέπει να εκτιμηθεί άμεσα από ιατρό.

Τι πρέπει να κάνω αν εμφανίσω ανησυχητικά συμπτώματα;
Αν τα συμπτώματα είναι σχετικά ήπια πρέπει να μιλήσεις ή να δεις από κοντά τον θεράποντα ιατρό σου. Αν τα συμπτώματα είναι σοβαρά θα πρέπει να επισκεφθείς το κοντινότερο τμήμα επειγόντων περιστατικών νοσοκομείου. Εκεί θα πρέπει να αναφέρεις τον εμβολιασμό με το συγκεκριμένο σκεύασμα καθώς και την ημερομηνία που εμβολιάστηκες.

Γιατί εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε το συγκεκριμένο εμβόλιο, αφού υπάρχουν έστω και σπάνιες παρενέργειες;
Επειδή οι Ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές (ΕΜΑ) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), αξιολόγησαν όλα τα δεδομένα και αποφάνθηκαν ότι τα πλεονεκτήματα από τον εμβολιασμό εξακολουθούν να υπερτερούν του πιθανού κινδύνου, και συστήνουν σε όσους έχουν ένδειξη να εμβολιαστούν κανονικά με το συγκεκριμένο εμβόλιο. Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι ο ιός μέχρι τώρα ευθύνεται για περίπου 2.8 εκατομμύρια θανάτους. 1 στους 100 ανθρώπους που νοσούν οδηγούνται σε ΜΕΘ, ενώ 1 στους 5 που νοσηλεύονται με σοβαρή νόσο θα εμφανίσει θρόμβωση. Το σύνδρομο VIPIT είναι εξαιρετικά σπάνιο, ενώ το εμβόλιο έχε αποδειχθεί αποτελεσματικό έναντι της σοβαρής νόσησης από COVID-19.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η αβεβαιότητα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της επιστημονικής μεθόδου. Η πραγματικότητα είναι δυστυχώς αρκετά περίπλοκη και δεν υπάρχουν έτοιμες λύσεις σε όλα τα προβλήματα. Πρώτα εμείς σαν επιστημονική κοινότητα πρέπει να διαφυλάξουμε το κύρος μας και να εμπνέουμε την απαραίτητη ασφάλεια στους ασθενείς μας. Η ανάγκη εμπιστοσύνης στο θεσμό της Ιατρικής Επιστήμης είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.

Πηγές:
1. Updated GTH statement on vaccination with the AstraZeneca COVID-19 vaccine, as of March 22, 2021. Published March 18, 2021. Accessed March 24, 2021. https://gth-online.org/…/GTH_Stellungnahme_AstraZeneca…
2. PINHO AC. COVID-19 Vaccine AstraZeneca: benefits still outweigh the risks despite possible link to rare blood clots with low platelets. European Medicines Agency. Published March 18, 2021. Accessed March 24, 2021. https://www.ema.europa.eu/…/covid-19-vaccine…
3. Malas MB, Naazie IN, Elsayed N, Mathlouthi A, Marmor R, Clary B. Thromboembolism risk of COVID-19 is high and associated with a higher risk of mortality: A systematic review and meta-analysis. EClinicalMedicine. 2020;29:100639. https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2020.100639
4. Health Canada confirms that the benefits of the AstraZeneca COVID-19 vaccine continue to outweigh the risks for use in Canada. Health Canada. Published March 18, 2021. Accessed March 24, 2021. https://www.canada.ca/…/health-canada-confirms-that-the…
5. UK regulator confirms that people should continue to receive the COVID-19 vaccine AstraZeneca. GOV.UK. Accessed March 24, 2021. https://www.gov.uk/…/uk-regulator-confirms-that-people…
6. Warkentin TE. Heparin-induced thrombocytopenia: pathogenesis and management. Br J Haematol. 2003;121(4):535-555. https://doi.org/10.1046/j.1365-2141.2003.04334.x
7. Greinacher A, Selleng K, Warkentin TE. Autoimmune heparin-induced thrombocytopenia. J ThrombHaemost. 2017;15(11):2099-2114. https://doi.org/10.1111/jth.13813