Περί Τέχνης

Γράφει η Κατερίνα Σχισμένου.

Με αφορμή την έκθεση των τμημάτων ενηλίκων και παιδιών στην δημοτική μας πινακοθήκη συζητήσαμε με τον καθηγητή εικαστικών Βαγγέλη Μπόμπορη για ζητήματα τέχνης και εικαστικής αγωγής.

Μετά την έκθεσή σας στην δημοτική πινακοθήκη Άρτας «Γιάννης Μόραλης»,
εσείς ως δάσκαλος των μικρών καλλιτεχνών τι έχετε να παρατηρήσετε;
Έχω να παρατηρήσω ότι υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον του κόσμου για το μάθημα των εικαστικών ,δεδομένου ότι δεν αποτελεί μια απλή ασχολία όπως λανθασμένα θεωρούσαν και δυστυχώς θεωρούν πολλοί , ένα χόμπυ δηλαδή για να περνάει ευχάριστα η ώρα. Είναι σπουδαία ψυχαγωγική δραστηριότητα που ανοίγει τους ορίζοντες των μαθητών σε πολλά πράγματα που αφορούν την ζωή και την οπτική πάνω σε αυτή. Άλλωστε εκεί βρίσκεται ανέκαθεν η ουσία της τέχνης αυτής. Ζωγραφική: o τρόπος που πρωτίστως απεικονίζω-“γράφω”, αλλά και εκφράζω-βλέπω-νιώθω όλες τις εκφάνσεις της ζωής μέσα από την παρατήρηση και με συμμετοχή της φαντασίας, ειδικά στην παιδική ηλικία. Στις τρυφερές αυτές ηλικίες τα παιδιά έχουν την ανάγκη να εκφραστούν μέσα από όλες τις τέχνες και όχι μόνο τα εικαστικά, αλλά και την μουσική, το θέατρο, τον χορό. Διότι απελευθερώνονται ψυχικά, οξύνουν τις αισθήσεις τους, μαθαίνουν να αγαπούν την φύση και τα δημιουργήματά της ,εκφράζουν τα όποια συναισθήματά τους, μας “μιλούν” μέσω της εικόνας-ζωγραφιάς εν προκειμένω για πράγματα που δεν δύνανται ακόμη να εκφράσουν με γραπτό ή προφορικό λόγο. Πάνω απ΄ όλα, θυμίζουν στους ενήλικες την αθωότητα και την ειλικρίνεια που βλέπουν την ζωή, χωρίς επιτήδευση, αρετές που δυστυχώς αλλοιώνονται ή χάνονται με το πέρασμα του χρόνου. Πιστεύω εν τέλει ότι καταφέραμε μέσα από την έκθεση να αναδείξουμε πολλά σημαντικά από τα παραπάνω και να συγκινήσουμε το κοινό. Σίγουρα το εκπλήξαμε ευχάριστα!

Υπήρξε ανταπόκριση του κόσμου; Παράλληλα στον επάνω όροφο υπήρχε και έκθεση έργων των τμημάτων ενηλίκων.
Η ανταπόκριση του κοινού υπήρξε αρκετά ικανοποιητική και πολλοί μας τίμησαν ιδιαίτερα με την παρουσία τους. Τους ευχαριστούμε θερμά και τον Δήμο Αρταίων συνολικά για την στήριξη που μας παρέχει διαρκώς. Ίσως αν υπήρχε καλύτερη ενημέρωση στα σχολεία, να είχαμε και περισσότερο κόσμο ειδικά μικρούς μαθητές αλλά και γονείς, οι οποίοι θα ήθελαν πολύ να δουν την έκθεση. Είναι η τέταρτη συνεχόμενη Έκθεση του Παιδικού Εργαστηρίου Ζωγραφικής της Δημοτικής Πινακοθήκης “Γιάννης Μόραλης” και το ενδιαφέρον ήταν μεγαλύτερο από τις προηγούμενες χρονιές. Αυτό μας δίνει την δύναμη να συνεχίσουμε ακάθεκτοι την προσπάθειά μας. Στον πάνω όροφο της πινακοθήκης ταυτόχρονα έλαβε χώρα και η έκθεση του Εργαστηρίου Ενηλίκων, για την οποία όμως θα λάβετε καλύτερη ενημέρωση από τον συνάδελφο ,διδάσκοντα και επιμελητή του τμήματος, κο Αλέξανδρο Τσιούρη. Ευελπιστούμε κάποια στιγμή τα Δημοτικά Εργαστήρια Ζωγραφικής να αποκτήσουν το δικό τους “σπίτι” ,όπως το Δημοτικό Ωδείο, ώστε να παρέχουμε ακόμη υψηλότερο επίπεδο σπουδής στη ζωγραφική.

Τι προσπαθείτε να διδάξετε στα παιδιά;
Την τέχνη της ζωγραφικής ως μέσο έκφρασης. Το οποίο βέβαια περιλαμβάνει ποικιλία υλικών και ασκήσεων με σημεία αναφοράς και έμπνευσης διάφορα θέματα ,από την παρατήρηση της φύσης, την ανθρώπινη δραστηριότητα, το φυσικό περιβάλλον, τις εκδηλώσεις της καθημερινής ζωής, το συναίσθημα, το παρελθόν και το παρόν, την μελέτη των μεγάλων ζωγράφων. Δεν ετοιμάζουμε μελλοντικούς ζωγράφους. Άλλωστε δεν είναι αυτός ο άμεσος στόχος της διδασκαλίας των εικαστικών, ειδικά στην παιδική ηλικία. Δίνουμε στα παιδιά το πολύτιμο αυτό εργαλείο για να μπορέσουν να εκφραστούν, με βάση διάφορα ερεθίσματα μέσα από την ίδια την ζωή. Ίσως κάποια από αυτά στο μέλλον εξελιχθούν σε ζωγράφους, είναι πολύ νωρίς να το γνωρίζουμε. Σίγουρα όμως θα έχουν αποκτήσει τα πρώτα εφόδια πάνω σε βασικές αρχές τις ζωγραφικής όπως η φωτοσκίαση, οι χρωματικές κλίμακες, η προοπτική, η σύνθεση ενός τοπίου, μιας μορφής ή μιας ομάδας αντικειμένων. Έστω και αυτές οι γνώσεις θα διευρύνουν τον ορίζοντά τους σε πολλά πράγματα, θα τους δώσουν μια διαφορετική οπτική από τον συμβατικό τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο. Και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί η εικαστική διατύπωση των αναζητήσεων και των οραμάτων του ανθρώπου είναι εξίσου πλήρης με αυτή του γραπτού λόγου συμπυκνώνοντας νοήματα στην αισθητική τους διάσταση!

Πόσο σημαντική είναι η εικαστική παιδεία στις μέρες μας;
Πάντα στην πρωτοπορία, οι εικαστικές τέχνες διαπαιδαγωγούσαν λαούς που πολλές φορές δεν ήξεραν καν να διαβάζουν. Όσο για τη μορφωτική τους αξία ,αυτή έχει επισημανθεί ήδη από τους αρχαίους χρόνους όπως και αργότερα. Οι εικαστικές τέχνες είναι ουσιαστικές συνιστώσες του πολιτισμού και αποτελούν εναλλακτικό μα βασικό για την γενικότερη παιδαγωγική διαδικασία τρόπο ξεδιπλώματος και καλλιέργειας των δεξιοτήτων του ανθρώπου. Μέσω της εικαστικής παιδείας λοιπόν ο μαθητής ολοκληρώνει σφαιρικά την μόρφωσή του, μετουσιώνει σε έργο ερεθίσματα του περιβάλλοντός του, βρίσκει επιπλέον κώδικα επικοινωνίας και γλώσσα έκφρασης ,ψυχαγωγείται, κοινωνικοποιείται και ταυτόχρονα ανιχνεύει τις ιδιαίτερες κλίσεις του. Σε αυτά και πολλά άλλα συμβάλλουν φυσικά όλες οι καλές τέχνες. Η εικαστική παιδεία αποτελεί αυτονόητο και βασικό στοιχείο της μόρφωσης των νέων ανθρώπων στα ευρωπαϊκά σχολεία και ήταν πάντα δείγμα ποιοτικής παιδείας η καθιέρωση και υποστήριξή της σε όλα τα σχολεία και εκπαιδευτικά συστήματα που θεωρούνται πετυχημένα ανά τον κόσμο εδώ και πολλές δεκαετίες.

Δυστυχώς στη χώρα μας παρατηρείται εδώ και χρόνια μια απαξίωση του μαθήματος από μερίδα διδασκόντων, ενίοτε και από θεσμικά ή συνδικαλιστικά όργανα που τους εκπροσωπούν. Ο εικαστικός εκπαιδευτικός θεωρείται πολλές φορές “περιττός” και τροχοπέδη στην ομαλή λειτουργία του σχολικού ωραρίου! Μάλιστα διάφοροι διδάσκοντες σε πολλά σχολεία που δεν έχουν εικαστικό, την ώρα των εικαστικών αναγκάζουν τα παιδιά να ασχοληθούν με άλλο μάθημα πχ μαθηματικά ,με την αστεία αιτιολογία ότι τα εικαστικά δεν είναι τίποτε άλλο παρά χάσιμο χρόνου!

Σε πολλές περιπτώσεις αφήνουν τα παιδιά να ζωγραφίσουν ελεύθερα ότι θέλουν απλά για τυπική παρέλευση του 45λέπτου ή τους δίνουν κάτι σε φωτοτυπία για να το “γεμίσουν” με χρώματα. Πρόκειται για εξευτελισμό της εικαστικής παιδείας και άρνηση παροχής επιλογών και δυνατοτήτων στους μαθητές, όταν ακόμη και το ίδιο το Υπ. Παιδείας διαχρονικά υπεκφεύγει και αρνείται να εντάξει μόνιμα στο εκπαιδευτικό σύστημα και ειδικά στο δημοτικό σχολείο τα μαθήματα όλων των καλλιτεχνικών ειδικοτήτων, αλλά και να υποστηρίξει έμπρακτα την εργαστηριακή φύση τους. Πρέπει να γίνει επιτέλους κατανοητό ότι τα εικαστικά και οι ειδικευμένοι καλλιτέχνες διδάσκοντες του μαθήματος δεν αναιρούν την αξία των άλλων μαθημάτων, ούτε έχουν την πρόθεση να τα υποσκελίσουν. Αντιθέτως κάθε μάθημα έχει την δική του σπουδαιότητα και όλα μαζί συμβάλλουν στην σφαιρική μόρφωση του μαθητή. Στην έκθεση λοιπόν που παρουσιάστηκε είχαν όλοι την δυνατότητα να διαπιστώσουν περίτρανα την συμβολή της εικαστικής παιδείας στην διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου και κατ΄ επέκτασιν των μαθητών. Αισθάνομαι ιδιαίτερα χαρούμενος και περήφανος για τους μικρούς μαθητές μου!