Γράφει : Ο Κώστας Τραχανάς
Στο βιβλίο «Ποιμένων Λόγος» επιχειρείται μια ερμηνευτική , νοηματική και ετυμολογική προσέγγιση του λεξιλογίου και του γλωσσικού ιδιώματος των ποιμένων της Νότιας Πίνδου, από το Βαθύπεδο Βορείων Τζουμέρκων έως Θεοδώριανα και Μεσούντα Ανατολικών Τζουμέρκων.
Στις 4.700 λέξεις και φράσεις που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, οι 2.500 αναφέρονται στην ειδική ποιμενική ορολογία και οι 2.200 χρησιμοποιούνται από το σύνολο των κατοίκων της εν λόγω περιοχής ,ως εκ τούτου το περιεχόμενο του βιβλίου τούτου δεν αναδεικνύει τον λόγο, δηλ. τη σκέψη ,τη νοοτροπία και τη βιοθεωρία των ανθρώπων των κοπαδιών μόνο , αλλά ενσαρκώνει την εσωτερική ιστορία , δηλ. τις ιστορικές, πολιτιστικές και οικονομικές συνθήκες της ζωής μιας ευρύτερης κοινότητας ανθρώπων, αυτής των Τζουμέρκων της Νότιας Πίνδου και τεκμηριώνει την παρουσία τους στον τόπο και στον ιστορικό χρόνο.
Οι λέξεις και οι φράσεις του λόγου των ανθρώπων της Νότιας Πίνδου, δεν είναι απλώς λεκτικοί τύποι που σταχυολογήθηκαν σε ένα λεξικό για να προφυλαχθούν από την αδυσώπητη λήθη, έχουν ειδικό βάρος , γιατί είναι εμποτισμένες με εικόνες , βιώματα , μνήμες, ηθικούς κώδικες, ευαίσθητες εμπειρίες, συναισθήματα και αποτυπώνουν αδρά το ύφος ζωής και το ήθος της αγροτοποιμενικής κοινωνίας και ειδικότερα αυτό των ανθρώπων της ορεινής μικρής πατρίδας…. Για την ερμηνεία ορισμένων ποιμενικών φράσεων και όρων ο συγγραφέας στηρίχτηκε στων νομάδων τις ιδέες στις οποίες δεν κατέληξαν αυθαίρετα αλλά από παρατηρήσεις της συμπεριφοράς των ζώων και κυρίως της συναισθηματικής νοημοσύνης αυτών ,την οποία οι ποιμένες εξαίρουν ιδιαίτερα. Οι ποιμενικές αυτές λέξεις παράγονται από τους ήχους της φύσης και από τη συμπεριφορά των ζώων.
Στο βιβλίο αυτό έχουν συμπεριληφθεί ιδιωματισμοί και λέξεις της ευρύτερης περιοχής των Τζουμέρκων, συγκεκριμένα των χωριών: Βαθυπέδου, Συρράκου, Καλαρρυτών, Ματσουκιού, Πραμάντων, Μελισσουργών, Αγνάντων, Καταρράκτη, Βουλγαρελίου ,Αθαμανίου, Μεσούντας, Θεοδωριάνων και Νεράϊδας……………………..
Ο Νίκος Καρατζένης αποτελεί αυθεντικό εκπρόσωπο της Λογοτεχνικής λαογραφίας (συνεύρεση της επιστημονικής λαογραφίας και της φυσιολατρικής λογοτεχνίας).Ο Νίκος Καρατζένης είναι μια νηφάλια και ταυτόχρονα κοφτερή φωνή του πνεύματος και της τέχνης. Αριστερός διανοούμενος και πολιτικοποιημένος από τα νιάτα του. Πολυεπίπεδος, εμπνευσμένος ευαίσθητος, πρωτοπόρος ,με αστείρευτο κέφι, με λατρεία στη ζωή ,τη γνώση , τις ιδέες και τους νέους. Ο Νίκος Καρατζένης θέλει να αλλάξει τον κόσμο , όπως πολλοί της γενιάς του.
Θέλει όμως να τον αλλάξει με τα βιβλία, γιατί πιστεύει ότι τα βιβλία είναι σαν τα ρόδια. Τα ανοίγεις και ξεπηδούν ιδέες και συναισθήματα. Τα βιβλία είναι πόρτες για να ανοίξεις και να δεις τον κόσμο. Όλη του η ζωή είναι ευθυγραμμισμένη σε αυτή την ιδέα. Τον ενδιαφέρει πώς τα βιβλία , η ανάγνωση, οι ιδέες και ο πολιτισμός θα φτάσουν εκεί που συνήθως δεν φτάνουν. Στις μειονεκτούσες περιοχές και στα ευάλωτα στρώματα… Επειδή στη βιβλιογραφία της Ηπείρου δεν υπάρχει άλλη εργασία που να πραγματεύεται την ποιμενική ορολογία, ούτε βρίσκονται στο διαδίκτυο οι ποιμενικές λέξεις, η παρούσα συγγραφή συνιστά την πρώτη απόπειρα καταγραφής και ετυμολόγησης του λεξιλογίου των ποιμένων.
Τον συγγραφέα απασχολούσε η αδυνατότητα του τέλειου ,λες και το τέλειο είναι κατά βάση πέραν του ανθρώπινου επιτεύγματος. Όμως ο Νίκος Καρατζένης πέτυχε το τέλειο, γράφοντας αυτό το βιβλίο . Η πρωτοβουλία του Δημάρχου Βορείων Τζουμέρκων Γιάννη Σεντελέ , να κυκλοφορήσει αυτή την άριστη έκδοση , είναι αξιέπαινη , τόσο για το αρχικό κίνητρο όσο και για το τελικό ικανοποιητικό αποτέλεσμα.
Ο Νίκος Καρατζένης γεννήθηκε το 1952 στο χωριό των Τζουμέρκων, Πράμαντα. Μεγάλωσε σε ποιμενικό περιβάλλον ακολουθώντας τα κοπάδια της οικογένειά του και των άλλων νομάδων από τα βουνά στα χειμαδιά. Το 1975 αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή Ιωαννίνων και από το 1978 εργάστηκε ως καθηγητής μέσης Εκπαίδευσης στη Φιλιππιάδα Πρέβεζας. Σήμερα είναι συνταξιούχος.
Έκδοση Δήμου Βορείων Τζουμέρκων 2022 σελ.408