Προφητικό δημοσίευμα – βόμβα για τα τρένα ETR 470 στην Ελλάδα

Ενα χρόνο πριν είχε γραφτεί ένα άρθρο για τα τρένα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα και για το άθλιο σιδηροδρομικό δίκτυο. Ήταν ακριβώς έναν χρόνο πριν όταν το Investigate Europe έγραφε ένα άρθρο, το οποίο σήμερα αποδεικνύεται προφητικό. Ειδικά μετά από τα όσα τραγικά έγιναν στα Τέμπη. Υπό τον τίτλο ««Το μόνο που μπορώ να πω είναι καλή τύχη»: Πώς τα τρένα που καταργήθηκαν από την Ελβετία επιστρέφουν στην Ελλάδα», η αρθρογράφος του IE περιγράφει πώς ο «μεγαλύτερος ελβετικός πονοκέφαλος» έγινε δεκτός με ενθουσιασμό στην Ελλάδα.
«Καθυστερήσεις, βλάβες, ακυρώσεις… Για χρόνια, τα τρένα ETR 470 ήταν ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος των ελβετικών σιδηροδρόμων. Στο τέλος οι Ελβετοί τα έστειλαν για σκραπ. Αλλά οι ιταλικοί σιδηρόδρομοι —οι οποίοι εκτελούν όλες τις ελληνικές επιβατικές αμαξοστοιχίες από το 2017— παρουσίασαν τα ίδια τρένα ως υπερσύγχρονα» έγραφε χαρακτηριστικά έναν χρόνο πριν, επικαλούμενο μάλιστα στελέχη που τα γνωρίζουν από πρώτο χέρι, να φωνάζουν τότε: «Μείνετε μακριά από αυτά τα τρένα!», όπως αναφέρεται σε ρεπορτάζ του in.gr

Η «Αλπική τουαλέτα»
Πριν από είκοσι χρόνια, ο ελβετικός Τύπος ονόμασε το τρένο ETR 470 — που εξυπηρετούσε τη διαδρομή Μιλάνο-Ελβετία — «Pannenzug», που σημαίνει «τρένο βλάβης». Εν τω μεταξύ, ο ιστότοπος που κατέγραψε τα προβλήματά του ονομάστηκε CessoAlpino, σημαίνει (σε κομψή μετάφραση) «Αλπική τουαλέτα» (Αλπική χ@@@α).
Δύο πρώην αξιωματούχοι εξοικειωμένοι με αυτό το τρένο, με τους οποίους επικοινώνησε η Investigate Europe και η Reporters United, δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι τα πέντε εναπομείναντα ETR 470 που δεν στάλθηκαν στο διαλυτήριο διαφημίζονται τώρα ως το μέλλον της σιδηροδρομικής σύνδεσης Αθήνας-Θεσσαλονίκης, η πιο σημαντική διαδρομή στη μεσογειακή χώρα.
«Η συμβουλή από την Ελβετία: μακριά από αυτά τα τρένα», είχε πει χαρακτηριστικά τότε ο Walter Finkbohner, πρώην γραμματέας του διοικητικού συμβουλίου της Cisalpino AG, της θυγατρικής των ιταλικών και ελβετικών σιδηροδρόμων που αγόρασε το ETR 470s από τον κατασκευαστή Fiat Ferroviaria τη δεκαετία του 1990.
«Αγοράστε δοκιμασμένα τρένα ή νέα τρένα. Δεν υπάρχει τίποτα δωρεάν στη ζωή», προσθέτει.

Η άρνηση της Ελλάδας
Όμως -σύμφωνα πάντα με το άρθρο- η Ελλάδα δεν είναι σε θέση να δεχτεί τέτοιες συστάσεις, ούτε να επιλέξει τι υλικό κυκλοφορεί στις γραμμές της, αφού οι σιδηρόδρομοί της ιδιωτικοποιήθηκαν, όπως απαιτούσαν οι πιστωτές της. Η ιταλική κρατική εταιρεία Ferrovie dello Stato Italiane (FSI) αγόρασε το 100% της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, της ελληνικής σιδηροδρομικής εταιρείας, έναντι μόλις 45 εκατ. ευρώ. «Η σύμβαση ιδιωτικοποίησης παραμένει μυστική, αλλά άνθρωποι που γνωρίζουν τους όρους της, όπως ο σημερινός υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Γιώργος Καραγιάννης, την αποκάλεσαν αποικιακή» γράφει και προσθέτει: «Αυτή είναι ασυνήθιστα δυνατή γλώσσα από ένα μέλος μιας συντηρητικής κυβέρνησης. Το ελληνικό υπουργείο Μεταφορών συμφώνησε να επιδοτήσει την ιταλική εταιρεία ύψους 50 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως για την εκτέλεση ορισμένων δρομολογίων, όπως περιγράφεται σε σύμβαση Υποχρεώσεων Δημόσιας Υπηρεσίας (PSO)».

Μυστικά συμβόλαια
Ωστόσο, και αυτή η σύμβαση παραμένει μυστική, παρά τα αιτήματα για την Ελευθερία της Πληροφόρησης που υπέβαλαν βουλευτές της αντιπολίτευσης.
Έτσι, οι επιβάτες στην Ελλάδα μπορούν μόνο να διαμαρτυρηθούν για τις επιδοτούμενες διαδρομές που διαλύονται ή παραμελούνται, χωρίς να μπορούν να αποδείξουν αθέτηση σύμβασης, υπογράμμιζε το δημοσίευμα πριν από έναν χρόνο.
Εν τω μεταξύ, οι συμβάσεις PSO μεταξύ σιδηροδρομικών εταιρειών και των περισσότερων άλλων κυβερνήσεων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ferrovie dello Stato και της κυβέρνησης της Ιταλίας, είναι δημόσιες.
Στο εξής η ελληνική κυβέρνηση υποσχέθηκε περισσότερη διαφάνεια και καλύτερη εποπτεία. Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ έχει εξασφαλίσει, έως το 2024, μια εξαίρεση από τον κανονισμό της ΕΕ για τα δικαιώματα των επιβατών που υποχρεώνει τις σιδηροδρομικές εταιρείες να αποζημιώνουν τους επιβάτες για ατυχήματα. Στην πράξη, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ μερικές φορές προσφέρει αποζημίωση για καθυστερήσεις και ακυρώσεις, αλλά αυτές οι πληρωμές είναι εθελοντικές και τα ποσά καθορίζονται από την εταιρεία.

Προβλήματα

Σύμφωνα με το Investigate Europe το βασικό χαρακτηριστικό του ETR 470 είναι ο μηχανισμός κλίσης του, ο οποίος του έδωσε το όνομα «Pendolino», που σημαίνει μικρό εκκρεμές. Όταν μπαίνει σε στροφές, το τρένο ανυψώνεται από ένα υδραυλικό σύστημα εξωτερικά και «βυθίζεται» στο εσωτερικό του , αποκτώντας κλίση 8 μοιρών, που του επιτρέπει να πιάνει μεγαλύτερες ταχύτητες. Η κλίση θεωρούνταν το μέλλον των σιδηροδρόμων πριν από 30 χρόνια, και σήμερα, ορισμένα τέτοια τρένα εξακολουθούν να λειτουργούν στην Ευρώπη.
Μερικοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι ο λόγος που η τεχνολογία κλίσης δεν έχει πιάσει ήταν ότι αυτά τα τρένα ήταν πολύ περίπλοκα και επομένως δεν ήταν αρκετά σταθερά. Η Alstom, η οποία απορρόφησε τη Fiat Ferroviaria, κατασκευαστή του ETR 470, διατήρησε το δημοφιλές όνομα «Pendolino», αλλά τώρα πολλά νέα μοντέλα που φέρουν αυτό το όνομα δεν διαθέτουν μηχανισμό ανατροπής.
Οι Ελβετικοί Σιδηρόδρομοι (SBB) δεν μπόρεσαν να διορθώσουν τα προβλήματα του ETR 470 ακόμη και μετά την αύξηση της χρηματοδότησης και τον πλήρη έλεγχο της συντήρησής τους. Ο πρώην επικεφαλής της SBB, Benedikt Weibel , είπε στο Investigate Europe: «Σε ένα σημείο, το 50% των παραπόνων που λάβαμε αφορούσαν το [ETR 470] Pendolino, ενώ εξυπηρετούσε το 1% της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας». Ο διάδοχος του Weibel στο τιμόνι της SBB, Andreas Meyer , ήταν ακόμη πιο ωμός. «Καλύτερα να τελειώσουμε αυτή τη φρίκη», φέρεται να είπε το 2011.

Φωτιές, βλάβες, ακυρώσεις
Το ETR 470 είναι το τρένο που οδήγησε τα ελβετικά συνδικάτα σιδηροδρόμων να απαιτήσουν, σε μόνιμη βάση, δύο ειδικά εκπαιδευμένους εργαζόμενους, εκτός από τον οδηγό, σε τρένα που εισέρχονται σε σήραγγες μήκους άνω των 1.000 μέτρων. Αυτό ήταν το συμπέρασμα που προέκυψε από το περιστατικό της 11ης Απριλίου 2006, όταν ένα Pendolino ETR 470 που ταξίδευε νότια από τη Στουτγάρδη έπιασε φωτιά μέσα στη σήραγγα του Zimmerberg. Οι επιβάτες απομακρύνθηκαν με τη βοήθεια ενός δεύτερου σιδηροδρομικού υπαλλήλου που έτυχε να ταξιδεύει με αυτό το τρένο.
Εκείνη τη χρονιά ολοκληρώθηκε η σύντομη καριέρα του ETR 470 στη Γερμανία, όπου αρχικά έγινε δεκτό με μεγάλο ενθουσιασμό καθώς εξοικονομούσε σχεδόν μία ώρα στη διαδρομή Μιλάνο-Στουτγάρδη.
Μια άλλη πυρκαγιά ξέσπασε σε ένα ETR 470 τον Μάιο του 2011, μόλις πέντε λεπτά πριν εισέλθει στη σήραγγα Gotthard μήκους 15 χιλιομέτρων. Το 2012, ένα ETR 470 έπιασε φωτιά στον κεντρικό σταθμό της Ζυρίχης.
«Τα ETR 470 πρέπει να αντικατασταθούν αμέσως», ανέφερε ένα κοινό ψήφισμα των ελβετικών ενώσεων μηχανοδηγών και εργαζομένων στους σιδηροδρόμους τον Μάιο του 2011.
«Από την έναρξη λειτουργίας τους το 1993, τα ETR 470 έχουν συνεχώς τα ίδιο τεχνικά προβλήματα, τα οποία δεν μπορούν να επιλυθούν. Προκαλούν συνεχώς τεράστιες δυσκολίες στην κυκλοφορία και βλάπτουν την εικόνα των σιδηροδρόμων. Συχνά αποτυγχάνουν να τηρούν τα χρονοδιαγράμματα, σταματούν στα μέσα του ταξιδιού ή καταρρέουν εντελώς. Όλα αυτά ασκούν μεγάλη πίεση στο προσωπικό, που επιδεινώνεται από συνεχείς και δικαιολογημένες καταγγελίες από τους επιβάτες».