Συνέντευξη της Ιώς Τσοκώνα στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Πώς ξεκινά κάθε φορά το ταξίδι συγγραφής ενός βιβλίου;

Κάθε φορά που ξεκινάει κανείς να διαβάσει, να μεταφράσει ή ακόμα και να γράψει ένα βιβλίο, ξέρει ότι ξεκινάει ένα ταξίδι. Ταξίδι σε μέρη γνωστά ή άγνωστα, σε ιστορίες πραγματικές ή φανταστικές, σε εικόνες που πολλές φορές δεν είναι εύκολο να αποτυπωθούν σε φωτογραφίες… Αυτή είναι η μαγεία του βιβλίου. Αυτός είναι και ο λόγος που παρά τον βομβαρδισμό των ηλεκτρονικών μέσων, το βιβλίο ακόμα καλά κρατεί. Για την συγγραφή ενός βιβλίου, το ταξίδι ξεκινάει από την στιγμή του εντοπισμού του θέματος. Είναι τότε που ξεκινάει η έρευνα, ακολουθεί η συλλογή πληροφοριών, επιστρατεύεται η φαντασία και τέλος όλα αυτά παίρνουν σάρκα και οστά στις σελίδες του βιβλίου.

Ποια ήταν η αφορμή για την συγγραφεί του βιβλίου «Μια μέρα με τον Θαλή»;

Το ταξίδι μου στην Μίλητο του 6ου αιώνα π.Χ. και στον κόσμο του Θαλή, ξεκίνησε με αφορμή την απορία του γιού μου σχετικά με το τι πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες για το σύμπαν. Θα πρέπει να ήταν πέντε ή έξι χρονών όταν μου έκανε την ερώτηση αυτή. Συνειδητοποίησα ότι ήταν σκόρπιες και ελλιπείς οι γνώσεις μου, έτσι θέλησα να πάρω ένα σχετικό βιβλίο πουνα απευθύνεται σε παιδιά. Μετά από έρευνα που κράτησε καιρό, πείστηκα ότι δεν υπήρχε κάτι τέτοιο. Αποφάσισα τότε να μελετήσω και να μεταφέρω αυτά που θα μάθαινα, στα παιδιά μου. Η έρευνα και η μελέτη,που κρατάει από τότε μέχρι σήμερα, είχε σαν αποτέλεσμα την εργασία μου με τίτλο «Ταξιδεύοντας με τους Προσωκρατικούς» η οποία δημοσιεύτηκε τμηματικά στο περιοδικό λόγου και τέχνης Κινστέρνα. Ωστόσο, η συγγραφή τού εν λόγω βιβλίου άργησε πολύ…

Γιατί ο Θαλής;

Μελετώντας την Προσωκρατική Φιλοσοφία, το όνομα που συναντάμε περισσότερο απ’ όλα είναι του Θαλή. Αυτόν αναφέρουν όλοι ως «πρώτο». Όπως επισήμανε και ο Νίτσε, ο Θαλής ήταν από τους πρώτους στοχαστές που απομάκρυνε την ανθρώπινη σκέψη από τις μυθολογικές και θεολογικές εξηγήσεις του σύμπαντος. Παρατηρώντας την φύση, προσπάθησε με ορθολογισμό να δώσει απαντήσεις και εκεί έγκειται η αξία του. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Βρετανός νομπελίστας μαθηματικός Ράσελ, είπε ότι η Δυτική Φιλοσοφία αρχίζει με τον Θαλή. Με τον Θαλή βρίσκει εφαρμογή και η έννοια της «Σχολής» καθώς υπήρξε ο ιδρυτής της Ιωνικής Σχολής, της πρώτης φιλοσοφικής σχολής του κόσμου. Ακόμα και στους Επτά Σοφούς, το όνομα του Θαλή διακρίνεται αδιαμφισβήτητα πρώτο. Στο πέρασμα των αιώνων αμφισβητήθηκε από κάποιους ο κατάλογος των επτά ονομάτων. Βίας, Πιττακός και Σόλων ήταν πάντα παρόντες, ενώ Χίλων, Κλεόβουλος και Περίανδρος ενίοτε εκθρονίζονταν από άλλους φιλοσόφους. Ο μόνος που διατηρεί από τότε μέχρι σήμερα σταθερά την θέση του είναι ο Θαλής. Το ταξίδι λοιπόν στον μαγικό κόσμο της γνώσης θα έπρεπε αναπόφευκτα να ξεκινήσει μ’ αυτόν και έπεται η συνέχεια…

Τη σημερινή εποχή που τα παιδιά βλέπουν τηλεόραση και ασχολούνται με το διαδίκτυο έχουν ελεύθερο χρόνο για να διαβάσουν ένα καλό βιβλίο;

Δυστυχώς μέρα με την μέρα τα παιδιά έχουν λιγότερο ελεύθερο χρόνο, όχι μόνο για ένα καλό βιβλίο, αλλά ακόμα και για να παίξουν στο πάρκο. Έχουν εθιστεί στην κινούμενη εικόνα και το γραπτό κείμενο τα απωθεί. Πολλές φορές αυτό συμβαίνει και με τους ενήλικες. Σε κάθε βιβλίο που γράφω, η αγωνία μου είναι να μην κουράσω τον αναγνώστη, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ένα τέτοιο θέμα που απευθύνεται κυρίως σε παιδιά. Σε καμία περίπτωση δεν ήθελα να είναι βαρετή ή δασκαλίστικη η αφήγηση. Σκέφτηκα λοιπόν να μοιράσω τις πληροφορίες στην διάρκεια μίας ημέρας δύο παιδιών του σήμερα. Ο Ιάσων μαθαίνει κάποια πράγματα στο σχολείο από την δασκάλα του. Έρχεται στο σπίτι και καθώς παίζει με τον μικρότερό του αδελφό, τον Αίαντα, του εξηγεί όσα έμαθε.

Την ώρα του φαγητού,οι όποιες απορίες τους ικανοποιούνται από την μαμά τους και τέλος τα δυο παιδιά καταφεύγουν στο διαδίκτυο. Με έναν μαγικό τρόπο, βρίσκονται την σωστή χρονική στιγμή στον σωστό τόπο, όπου γνωρίζουν από κοντά τον φιλόσοφο και μαθαίνουν τα υπόλοιπα από «πρώτο χέρι». Έτσι,ήρωες και αναγνώστες βαδίζουν και μαθαίνουν παράλληλα.Πιστεύω πως με αυτά τα μικρά διαλείμματα, δίνεται στον αναγνώστη η ευκαιρία να εμπεδώσει τις πληροφορίες με πιο ανάλαφρο τρόπο. Καθώς οι υποσημειώσεις είναι απαγορευτικές σε ένα παιδικό βιβλίο, σκέφτηκα να τονιστούν με πλάγια γραφή οι βιβλιογραφικές πληροφορίες, ώστε να μεταφέρονται αυτούσιες, χωρίς να διακόπτεται η ροή του κειμένου και η ανάγνωση να είναι ευχάριστη και στους ενήλικες.

Ποια άλλα μηνύματα μέσα από τους χαρακτήρες του βιβλίου θέλετε να περάσετε στους αναγνώστες;

Μέρα με την μέρα γινόμαστε μάρτυρες αδιανόητων καταστάσεων με γυναικοκτονίες, βιασμούς και δολοφονίες παιδιών, βασανισμούς και δολοφονίες ζώων και πολλά άλλα που δεν τα χωράει ανθρώπινος νους. Και παλαιότερα υπήρχε κακοποιητική συμπεριφορά, στις μέρες μας όμως αυτό έχει γίνει τόσο συχνό και προβάλλεται με τόση έμφαση, που αρχίζει πια να μας φαίνεται φυσιολογικό. Όχι! Η βία δεν είναι φυσιολογική, η αναίδεια, η έλλειψη σεβασμού, ακόμα και η αδιαφορία σε όλα αυτά,δεν είναι φυσιολογική. Μιλώντας με φίλους εκπαιδευτικούς, βλέπω την απόγνωσή τους για όσα αντιμετωπίζουν στα σχολεία. Είναι προφανές ότι κάτι πάει πολύ στραβά. Δώσαμε έμφαση στην στεγνή γνώση και αφήσαμε έξω την παιδεία, που κατά την γνώμη μου είναι ένα σύνολο γνώσης και συμπεριφοράς. Στην ιστορία μου, η εκπαιδευτικός έχει τον χρόνο και την διάθεση να ασχοληθεί διεξοδικά με έναν φιλόσοφο, το σπίτι συνεργάζεται με το σχολείο και τα παιδιά θέλουν να μάθουν. Ένα παιδί που μαθαίνει να σέβεται τους γύρω του, αλλά και την φύση, ένα παιδί στο οποίο η γνώση δεν του επιβάλλεται, αλλά γίνεται το έναυσμα για να ψάξει το ίδιο, πιστεύω πως θα εξελιχτεί σε έναν σωστό ενήλικα. Ο Θαλής δεν έμεινε στην ιστορία μόνο για το μαθηματικό θεώρημα που φέρει το όνομά του, αλλά και για το γνώθι σ’ αυτόν, που φέρεται να είπε. Στο βιβλίο θα τον δούμε να διδάσκει στα δύο αδέλφια όχι μόνο τις μαθηματικές διαπιστώσεις του, αλλά και έναν τρόπο συμπεριφοράς για να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι.

Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας ενός εικονογραφημένου βιβλίου;

Είναι προφανές ότι ένα εικονογραφημένο βιβλίο πάνω απ’ όλα βασίζεται στην εικόνα. Όπως σας είπα και προηγουμένως, παρότι μελέτησα επί χρόνια το θέμα και παρότι είχα κατασταλάξει στην δομή του κειμένου, μου έλειπε το σχέδιο. Επειδή το βιβλίο αυτό δεν απευθύνεται μόνο σε παιδιά, αλλά σε όλες τις ηλικίες, δεν ήθελα να είναι ούτε πολύ μωρουδίστικες οι εικόνες, ούτε αυστηρές. Να είναι ευχάριστες, αλλά και εύγλωττες, να έχουν ένα κλείσιμο ματιού. Όταν έδωσα το κείμενο στον Ιάσονα Ανδριανό και του ζήτησα να μου κάνει κάποια σκίτσα, ενθουσιάστηκα. Ήταν ό,τι ακριβώς ήθελα και τον ευχαριστώ γι αυτό.

Τι θα θέλατε να προτείνατε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;

Αγαπώ όλα τα βιβλία που έχω γράψει και όλα όσα έχω μεταφράσει. Χαίρομαι όταν τα βλέπω στα χέρια των αναγνωστών. Ο «Θαλής» όμως είναι πολύ ξεχωριστός για ‘μένα. Ξεκίνησα να το γράφω πριν απ’ όλα τα άλλα. Ήταν δύσκολο να βρεθεί ο κατάλληλος καλλιτέχνης, αλλά και ο εκδότης. Εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω την κυρία Ρώσση για την άψογη συνεργασία, που είχε σαν αποτέλεσμα την καλαίσθητη αυτή έκδοση! Εύχομαι από καρδιάς να διαβαστεί από όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά. Μικρά και μεγάλα…
Και λίγα λόγια με τον εικονογράφο Ιάσονα Ανδριανό

Είναι δύσκολη η εικονογράφηση ενός παιδικού βιβλίου;

Αρχικά υποτίμησα την εικονογράφησητου παιδικού βιβλίου, αλλά γρήγορα κατάλαβα τον βαθμό δυσκολίας που είχε. Από το στιλ που ήθελα να ακολουθήσω μέχρι τα ψηφιακά πινέλα που έπρεπε να χρησιμοποιήσω. Όλα παίζουν τον δικό τους ρόλο ώστε το αποτέλεσμα να είναι ευχάριστο και κατανοητό. Όσο προχωρούσε η διαδικασία συνειδητοποιούσα και τις απαιτήσεις της.

Οι σπουδές ενισχύουν ή εγκλωβίζουν την αυθόρμητη δημιουργικότητα;
Ανάλογα τις σπουδές που κάνει ο καλλιτέχνης. Στην δική μου περίπτωση δεν είχε σχέση η μία εικαστική διαδικασία με την άλλη. Προφανώς και οι βασικές αρχές θέτουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να κινηθείς, η έκφραση όμως του κάθε καλλιτέχνη οφείλει να είναι αυθόρμητη, ειδικά σε μια τέτοια δουλειά.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδια;
Τα σχέδια είναι πολλά, θα περιοριστώ όμως να αναφερθώ σε ό, τι έχει σχέση με αυτή την σειρά. Πιστεύω πως είναι μια πολύ έξυπνη ιδέα και παράλληλα μια εικαστική πρόκληση. Ο Θαλής ήταν η αρχή, θα ακολουθήσουν και άλλοι φιλόσοφοι. Ο καθένας με την δική του προσωπικότητα και τις δικές του «απαιτήσεις». Το ταξίδι ξεκίνησε και ανυπομονώ να τους γνωρίσω και να τους «συστήσω» στους αναγνώστες.