Συνέντευξη της Λεύκης Σαραντινού στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Η Λεύκη (Ελευθερία) Σαραντινού γεννήθηκε στο Ρέθυμνο . Σπούδασε ιστορία και μουσική. Σήμερα ζει στην Κομοτηνή και ασχολείται με τη συγγραφή, τη διδασκαλία και τη βιβλιοκριτική. Έχει εκδώσει ιστορικά μυθιστορήματα, βιβλία για παιδιά και ένα βοήθημα ιστορίας για τους μαθητές θεωρητικής κατεύθυνσης της Γ΄ λυκείου.
ΕΡ.: Ποια ήταν η αφορμή για να γράψετε το βιβλίο «Μύθοι που έγιναν Ιστορία», εκδόσεις Ενάλιος;
ΑΠ.: Πάντοτε τη αφορμή για να γράψω ένα βιβλίο μου τη δίνει η ίδια η μελέτη της Ιστορίας. Αυτό το βιβλίο αποτελεί απόσταγμα μελέτης πολλών χρόνων της Ιστορίας, την οποία σπούδασα και λατρεύω, γι’ αυτό και δεν θέλω να παραποιείται και να παραχαράσσεται εξαιτίας διαφόρων συμφερόντων. Κάθε φορά που διαβάζω κάτι και εκπλήσσομαι ή γοητεύομαι αρκετά από αυτό, θέλω να το μοιραστώ και με άλλους. Ο λόγος που γράφω γενικά Ιστορία και ιστορικό μυθιστόρημα, είναι για να κάνω τους αναγνώστες να τη γνωρίσουν καλύτερα, ορθότερα και να ανακαλύψουν και αυτοί την κρυμμένη μαγεία της.
ΕΡ.: Τι είναι ο μύθος;
ΑΠ.: Στην καθομιλουμένη η λέξη μύθος υπονοεί μία φαντασία, ένα ψεύδος, κάτι το οποίο δεν θεωρείται αληθινό. Ωστόσο, σύμφωνα με την ανθρωπολογική ερμηνεία του όρου, μύθος είναι μία θρησκευτική κατά κανόνα αφήγηση, της οποίας το περιεχόμενο σχετίζεται με τον τρόπο δημιουργίας φυσικών, υπερφυσικών ή και πολιτιστικών φαινομένων. Τέτοιες είναι οι μυθολογίες των περισσότερων λαών του κόσμου, οι οποίες κινούνται ανάμεσα στο ρεαλιστικό και το φανταστικό.
ΕΡ.: Μπορεί οι μύθοι να περιέχουν κι έναν πυρήνα αλήθειας;
ΑΠ.: Σαφώς. Οι περισσότεροι μύθοι περιέχουν και έναν πυρήνα αλήθειας. Αυτό το καταλαβαίνουμε καλύτερα μέσα από ένα απλό παράδειγμα της μυθολογίας: την ύπαρξη του Μινώταυρου και τους δεκατέσσερις νέους που έστελναν οι Αθηναίοι για τροφή σε αυτόν κάθε χρόνο. Κάτι τέτοιο δεν είναι φυσικά αλήθεια, δείχνει όμως ότι η Αθήνα, σε κάποια φάση της ιστορίας της, ήταν υποτελής στον πανίσχυρο κρητικό βασιλιά. Αυτή είναι η κρυμμένη αλήθεια πίσω από τον μύθο.
ΕΡ.: Πώς γίνεται οι μύθοι στην Ιστορία , μερικές φορές, να καταλαμβάνουν τη θέση των ιστορικών γεγονότων;
ΑΠ.: Οι μύθοι καταλαμβάνουν τη θέση της ιστορίας για πολλούς και διάφορους λόγους, κυρίως όμως όταν υπάρχουν συγκεκριμένες- πολιτικές, εθνικιστικές, θρησκευτικές, πολιτιστικές κ.α.- σκοπιμότητες. Άλλες φορές οι μύθοι παραποιούν με το πέρασμα των αιώνων ένα αληθινό ιστορικό γεγονός και το παραλλάσσουν. Τότε, επειδή συχνά είναι γοητευτικότεροι από την ίδια την ιστορική αλήθεια, την εκτοπίζουν και καταλαμβάνουν τη θέση της. Κάποιες φορές, επίσης, οι μύθοι είναι αλληγορικοί, όπως λένε κάποιοι μελετητές για τον μύθο της Ατλαντίδας.
ΕΡ.: Το βιβλίο «Μύθοι που έγιναν Ιστορία», εξετάζει δώδεκα μύθους. Πώς έγινε η επιλογή αυτών των μύθων;
ΑΠ.: Σαφέστατα και οι μύθοι στην ιστορία είναι πολύ περισσότεροι από αυτούς τους δώδεκα. Κριτήριο όμως για την επιλογή τους υπήρξε η τεκμηρίωσή τους. Εφόσον μπορούσα να αποδείξω επαρκώς την πλαστότητα ενός μύθου, με τα μέσα και τα βιβλία που είχα φυσικά στη διάθεσή μου, μόνο τότε ενσωμάτωνα τον συγκεκριμένο μύθο στο σώμα του κειμένου. Προτίμησα να είναι λιγότεροι οι μύθοι στο βιβλίο, παρά ανεπαρκής η έρευνα για αυτούς. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε θα μπορούσα να συμπεριλάβω ακόμη περισσότερους, για τους οποίους έχω βρει πλέον αρκετά στοιχεία, αφού η μελέτη της Ιστορίας δεν σταματά ποτέ. Αντιθέτως, πρόκειται για ένα αντικείμενο το οποίο αναθεωρείται και εξελίσσεται συνεχώς.Οι περισσότεροι από τους ιστορικούς γνωρίζουν και παραδέχονται την πλαστότητα των μύθων αυτών. Σκοπός μου όμως εμένα με το βιβλίο αυτό ήταν να μπορέσουν να γνωρίσουν την ιστορική αλήθεια και οι άνθρωποι οι οποίοι δεν σχετίζονται τόσο πολύ με το αντικείμενο της Ιστορίας.
ΕΡ.: Μας ταξιδεύετε στην Ελληνική Επανάσταση, στο Βυζάντιο, στη ρωμαϊκή αρχαιότητα αλλά και στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν μοιάζει σαν ένα ταξίδι στην ιστορία;
ΑΠ.: Κάθε βιβλίο αποτελεί, ούτως ή άλλως, από μόνο του ένα ταξίδι και σίγουρα διαβάζοντας κανείς τους «Μύθους» θα ταξιδέψει σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Αυτή ήταν και η πρόθεσή μου, όπως προείπα, να προκαλέσω τους αναγνώστες να πραγματοποιήσουν αυτό το τόσο γοητευτικό ιστορικό ταξίδι μέσα από ένα σύγγραμμα το οποίο θα ήταν απαλλαγμένο από γλώσσα αυστηρώς επιστημονική και διαρκείς κουραστικές παραπομπές.
ΕΡ.: Το βιβλίο «Μύθοι που έγιναν Ιστορία», αντλεί υλικό και επιθυμεί να διαφωτίσει άγνωστες και παραμελημένες πτυχές της “επίσημης” Ιστορίας. Τι γνωρίζει ο μέσος Έλληνας από την ιστορία μας;
ΑΠ.: Δυστυχώς ο μέσος Έλληνας, σύμφωνα πάντοτε με έρευνες, δεν γνωρίζει όχι μόνο την ανεπίσημη και παραμελημένη ιστορία, αλλά ούτε και την επίσημη. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία αύξηση του ενδιαφέροντος για την Ιστορία και το ιστορικό μυθιστόρημα στο ευρύ κοινό. Το ανησυχητικό όμως για μένα είναι ότι τα παιδιά μας δεν αγαπούν την Ιστορία και γι’ αυτό ευθύνεται σίγουρα το σχολείο και ο στείρος τρόπος μετάδοσης και εκμάθησης της Ιστορίας.
ΕΡ.: Παράλληλα γράφετε και ιστορικά μυθιστορήματα. Γιατί οι αναγνώστες αγαπούν ιστορικά μυθιστορήματα;
ΑΠ.: Ίσως γιατί τους ταξιδεύουν πίσω σε άλλες εποχές οι οποίες μόνο μέσα από την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο μας είναι γνωστές. Η αλήθεια είναι ότι διαβάζοντας ένα ιστορικό μυθιστόρημα αντιλαμβάνεται κανείς καλύτερα την ιστορία της καθημερινότητας και ζει ρεαλιστικότερα την εποχή για την οποία διαβάζει, απ’ ότι αν διαβάσει κανονική τυποποιημένη Ιστορία. Το ιστορικό μυθιστόρημα, ιδιαίτερα αν είναι καλογραμμένο και έχει προηγηθεί για τη συγγραφή του η κατάλληλη έρευνα, θα παρουσιάσει πτυχές του παρελθόντος τις οποίες η επίσημη Ιστορία της πολιτικής και των αριθμών δεν μπορεί να προσεγγίσει. Γι’ αυτό και επιβάλλεται για όποιον ασχολείται με την Ιστορία και την έχει σπουδάσει,να διαβάζει και ιστορικό μυθιστόρημα.
ΕΡ.: Στο βιογραφικό σας διάβασα ότι έχετε σπουδάσει Ιστορία και Μουσική. Κατά πόσο το ένα επηρεάζει το άλλο;
ΑΠ.: Δεν επηρεάζει απαραιτήτως η μία δραστηριότητα την άλλη, μου έχουν πει όμως ότι η γραφή μου διαθέτει μία μουσικότητα και έναν ρυθμό, κάτι το οποίο δεν γνωρίζω αν αληθεύει. Υπό αυτή την έννοια, μία μικρή επιρροή μεταξύ μουσική και συγγραφής υφίσταται αναπόφευκτα. Πάντως, ίσως η μουσική να με έχει επηρεάσει στην προτίμηση που τρέφω για τον Δυτικό Μεσαίωνα, αφού λατρεύω εξίσου και τη Δυτική Ευρωπαϊκή μουσική και την ιστορία της. Πάντως, τόσο η μουσική, όσο η συγγραφή και η Ιστορία αποτελούν για μένα σημαντικά πεδία έκφρασης.