Συνέντευξη του Αντρέα Καμιλέρι στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Αντρέα Καμιλλέρι (Πόρτο Εμπέντοκλε, Σικελία, 6 Σεπτεμβρίου 1925 – Ρώμη, 17 Ιουλίου 2019) είναι από τους πιο πολυδιαβασμένους σύγχρονους Ιταλούς συγγραφείς. Φοίτησε σε επισκοπικό κολέγιο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, από όπου όμως αποβλήθηκε για λόγους πειθαρχίας. Το 1944 γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο στο τμήμα Λογοτεχνίας, χωρίς να πάρει ποτέ το πτυχίο του. Την ίδια περίοδο έγινε μέλος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος και δημοσίευσε τα πρώτα του διηγήματα και ποιήματα. Σπούδασε σκηνοθεσία στην Ακαδημία Δραματικής Τέχνης Silvio d’Amico και εργάστηκε ως θεατρικός σκηνοθέτης και σεναριογράφος και ως τηλεοπτικός παραγωγός στη RAI. Άργησε να εμφανιστεί στη λογοτεχνία, το 1978 με την έκδοση του μυθιστορήματος “Η ροή των πραγμάτων”, που ακολούθησε το μυθιστόρημα “Καπνός στον ορίζοντα”, το 1980, το πρώτο από τα μυθιστορήματά του στα οποία η υπόθεση τοποθετείται σε μια φανταστική πόλη της Σικελίας, τη Βιγκάτα.

Η σειρά αστυνομικών μυθιστορημάτων του με ήρωα τον επιθεωρητή Μονταλμπάνο (που ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Ισπανού συγγραφέα Μανουέλ Βάσκεθ Μονταλμπάν), αποτέλεσε μοναδικό εκδοτικό φαινόμενο στην Ιταλία, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες στο εξωτερικό και μεταφέρθηκε στην τηλεόραση. Στα ελληνικά έχουν εκδοθεί 47 βιβλία του: “Το σχήμα του νερού” (εκδ. Πατάκη 1999), “Την εποχή του κυνηγιού” (Ωκεανίδα 1999), “Σκύλος από τερακότα” (εκδ. Πατάκη 2000), “Η ροή των πραγμάτων” (εκδ. Καστανιώτη 2000), “Ο κλέφτης της μεσημβρίας” (εκδ. Πατάκη 2001), “Αίτηση για τηλέφωνο” (Ωκεανίδα 2001), “Η φωνή του βιολιού” (εκδ. Πατάκη 2002), “Το άρωμα της νύχτας” (εκδ. Πατάκη 2003), “Τα πορτοκάλια του Μονταλμπάνο” (εκδ. Πατάκη 2004), “Λουίτζι Πιραντέλο” (Μεταίχμιο 2004), “Καπνός στον ορίζοντα” (εκδ. Καστανιώτη 2004), “Εκδρομή στο Τίνταρι” (εκδ. Πατάκη 2004), “Υποχρεωτική πορεία” (εκδ. Πατάκη 2005), “Ο ζυθοποιός του Πρέστον” (εκδ. Πατάκη 2005, 2017),” Η υπομονή της αράχνης” (εκδ. Πατάκη 2006), “Η άλωση του Μακαλλέ” (εκδ. Πατάκη 2006), “Χάρτινο φεγγάρι” (εκδ. Πατάκη 2007), “Πανσιόν Εύα” (εκδ. Πατάκη 2007), “Ήλιος του Αυγούστου” (εκδ. Πατάκη 2007), “Η εξαφάνιση του Πατό” (εκδ. Καστανιώτη 2007), “Το χρώμα του ήλιου” (εκδ. Πατάκη 2008), “Τα φτερά της πεταλούδας” (εκδ. Πατάκη 2009), “Οι έρευνες του αστυνόμου Κολλούρα” (εκδ. Πατάκη 2009), “Το ματωμένο χωράφι” (εκδ. Πατάκη 2010), “Ίχνη στην άμμο” (εκδ. Πατάκη 2010), “Η ηλικία της αβεβαιότητας” (εκδ. Πατάκη 2011), “Προσωρινή διακοπή” (εκδ. Πατάκη 2012), “Ο κλεμμένος ουρανός” (εκδ. Καστανιώτη 2012), “O χορός του γλάρου” (εκδ. Πατάκη 2012), “Τριάντα ημέρες με τον επιθεωρητή Μονταλμπάνο” (εκδ. Πατάκη 2013), “Το κυνήγι του θησαυρού” (εκδ. Πατάκη 2013), “Το χαμόγελο της Αντζέλικα” (εκδ. Πατάκη 2014), “Το νόμισμα του Ακράγαντα” (εκδ. Καστανιώτη 2014), “3 υποθέσεις για τον επιθεωρητή Μονταλμπάνο” (εκδ. Πατάκη 2014).Έφυγε από τη ζωή στη Ρώμη στις 17 Ιουλίου 2019, σε ηλικία 93 ετών.

Ερ.: Γιατί οι αναγνώστες εξακολουθούν να αναμένουν με αγάπη τις νέες περιπέτειες του αστυνόμου Μονταλμπάνο;

Αυτό είναι ένα ερώτημα που θα έπρεπε να τεθεί στους αναγνώστες του Μονταλμπάνο. Δεν ξέρω την απάντηση, ξέρω μόνο ότι από την πλευρά μου προσπαθώ πάντα να γράφω με αγάπη και πάνω απ’ όλα με μεγάλο σεβασμό προς τους αναγνώστες μου.

Ερ.: Στο μυθιστόρημα «Η Hλικία της Aβεβαιότητα»ς ο Μολταμπάνο ζει το γλυκό λάθος να αγαπήσει τη Λάουρα. Αν και τη λατρεύει, δεν τολμά να συνεχίσει. Τι τον εμποδίζει;

Ο τίτλος ίσως βοηθάει στην απάντηση του ερωτήματος αυτού. Η ηλικία του Μονταλμπάνο στο μυθιστόρημα είναι εκείνη του μεσήλικα, κατά την οποία ένας άνδρας δύσκολα δέχεται ότι εισέρχεται σε μια νέα περίοδο, σ’ εκείνη ακριβώς τη φάση της ενήλικης ζωής η οποία επιτρέπει λίγες εμπειρίες αλλά ίσως πολύ στοχασμό. Η αβεβαιότητα ενυπάρχει στην αναποφασιστικότητα να αποκτήσει κανείς επίγνωση της ηλικίας του.

Ερ.: Η Βάνα, η Λάουρα, η Λίβια: πρόσωπα καθοριστικά στην πλοκή, που καθορίζουν και την εξέλιξη του βιβλίου. Μήπως οι μοιραίες γυναίκες ελκύουν περισσότερο τους αναγνώστες;

Θεωρώ ότι οι γυναίκε γενικά είναι μοιραίες. Κατά την κυριολεκτική σημασία της μοίρας, του πεπρωμένου που συχνά αλλάζει όταν συναντά κανείς γυναίκες, που για μένα είναι όλες ξεχωριστές.

Ερ.: Μέσα στο μυθιστόρημα δίνετε εικόνες της καθημερινότητας της ιταλικής κοινωνίας. Πολλές φορές αυτές τις καταστάσεις τις παραλλήλισα με την ελληνική καθημερινότητα. Υπάρχουν λοιπόν κάποιες ομοιότητες;

Βεβαίως υπάρχουν, είμαστε χώρες που έχουν μια κοινή Ιστορία – με κεφαλαίο Ι. Μαζί δημιουργήσαμε την Ιστορία της Τέχνης, της Γλώσσας, του Πολιτισμού, της Ποίησης της Μεσογείου. Η γνωστή ρήση “ούνα φάτσα ούνα ράτσα”… το τελευταίο διάστημα μοιάζουμε επίσης στο ότι κι οι δύο έχουμε ένα τεράστιο δημόσιο χρέος…!!

Ερ.: Τα κότερα, η οικονομική άνεση και το λαθρεμπόριο φανερώνουν μια ευμάρεια στην κοινωνία. Όμως στην αντίπερα όχθη είναι η φτώχεια. Άνεργοι, άστεγοι. Υπάρχει καμία ελπίδα;

Ξέρετε, εγώ είμαι κομμουνιστής, και για μένα υπάρχει πάντα ελπίδα. Μάχομαι κάθε μέρα γι’ αυτό. Διαφορετικά η ζωή μου, η γραφή μου θα είχαν πολύ μικρή σημασία.

Ερ.: Ο Μονταλμπάνο είναι έξυπνος κι ευέλικτος και ανιχνεύει τις υποθέσεις. Όμως δίπλα του έχει και συνεργάτες που δεν ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους. Φτάνει ένας φωτισμένος αστυνομικός για να λύσει τα χίλια μύρια προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η αστυνομία;

Όχι, σίγουρα όχι, αυτό είναι πολύ δύσκολο να συμβεί στην πραγματική ζωή. Σε κάθε περίπτωση, είμαι πάντα υπέρ της άποψης ότι ο σύγχρονος ήρωας βρίσκεται σε οποιονδήποτε άνθρωπο, παρά σε θεϊκές υπερδυνάμεις …

Ερ.: Αναφερόμενος στη Λάουρα και στον Μολταμπάνο, γράφετε πως ήθελαν να καπνίσουν κι άλλα τσιγάρα μαζί. Γιατί δεν μπόρεσαν να το επιτύχουν;

Ίσως λόγω της ηλικίας…Δεν αστειεύομαι, ο Μολταμπάνο έδωσε μια υπόσχεση στη Λίβια. Μια σιωπηλή υπόσχεση την οποία δεσμεύτηκε να τηρήσει.

Ερ.: Αναφέρεστε στους μετανάστες που τους μεταφέρουν οι λαθρέμποροι και που περνούν μια Οδύσσεια και έπειτα τους στοιβάζουν σε κέντρα υποδοχής. Γιατί ονομάζετε τα συγκεκριμένα κέντρα «στρατόπεδα συγκέντρωσης»;

Διότι αρκετά συχνά αυτά τα κέντρα υποδοχής αποδεικνύονται ανίκανα – και αυτό δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα των ανθρώπων, αλλά των θεσμών -να υποδεχτούν τους απελπισμένους πρόσφυγες και φυγάδες που προέρχονται από συνθήκες αφάνταστου ανθρώπινου ευτελισμού. Πρόσφατα έχουμε δει στο νησί Λαμπεντούζα οδυνηρές εικόνες στις οποίες εκατοντάδες άνθρωποι ζούσαν ακριβώς όπως στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Χωρίς κανένα σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειάς τους, ατομικής και πολιτικής.

Ερ.: Το μυθιστόρημα είναι γραμμένο με κινηματογραφική γραφή. Αλήθεια, πώς ξεκινάτε να σχεδιάσετε τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος με ήρωα τον Μονταλμπάνο;

Στις περισσότερες περιπτώσεις από μια είδηση ή μια αφήγηση που με εντυπωσίασε. Την αφήνω να κατακαθίσει στο μυαλό μου κι ύστερα, ένα πρωί αρχίζω να γράφω. Και μόνο τότε λοιπόν συμβαίνει το θαύμα και το μυθιστόρημα γράφεται από μόνο του.

Ερ.: Κάνετε συχνές αναφορές και στην Ελλάδα. Τι αντιπροσωπεύει για εσάς η πατρίδα μας;

Η Ελλάδα; Η Ελλάδα αντιπροσωπεύει τα πάντα για μένα. Γεννήθηκα λίγα χιλιόμετρα μακριά από το Αγκριτζέντο, όπου υπάρχουν έξι μεγαλοπρεπείς ελληνικοί ναοί, οι οποίοι καθ’ όλη τη διάρκεια των νεανικών μου χρόνων στη Μεσόγειο υπήρξαν το πανόραμά μου, πραγματικό και φανταστικό.

Ευχαριστίες για τη μετάφραση στους κκ. Τάγκα Περικλή και Ίσερη Γιώργο

Φέτος κλείνουμε τρία χρόνια απουσίας από το θάνατο του Ανδρέα Καμιλέρι

Η συνέντευξη με τον Camilleri, Andrea
έγινε στις 20-08-2011 από τον Ελπ. Ιντζέμπελη