Συνέντευξη του Γιώργου Δαμιανού στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Για την εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του βιβλίου «Ο μονόλογος του Δημήτρη Τσαφέντα», εκδόσεις 24γράμματα;
Από τη γοητεία που ασκεί πάντα επάνω μας το άγνωστο. Είχα την τύχη να μου το πρωτοακούσωτο 2009 ο Μανόλης Δημελλάς, ο οποίος τότε ετοίμαζε ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του. Ο Τσαφέντας ήταν μία προσωπικότητα που είχε όλα τα στοιχεία του Ήρωα: Μιγάς (πατέρας Κρητικός- μητέρα από τη Μοζαμβίκη), έλληνας της διασποράς, με βαθιάελληνική παιδεία, γνωρίζει την απόρριψη από λευκούς και μαύρους, ζει μια δυστυχισμένη ζωή,εργάζεται ως υπηρετικό προσωπικό στο κοινοβούλιο και εκεί σκοτώνει με τέσσερις μαχαιριές-μέσα στο κοινοβούλιο- τον πρόεδρο της Ν. Αφρικής Χέντρικ Φερβούντκαι εμπνευστή του απαρτχάιντ. Μένειμέσα στη φυλακή για όλη του τη ζωή, για 28 χρόνια τον βασάνιζαν καθημερινά αλλά αυτό που τον πόναγε περισσότερο ήταν η χλεύη του Μαντέλα και των οπαδών του, με τους οποίους ήταν συγκρατούμενος για πολλά χρόνια. Βλέπετε ο Μαντέλα δε θα άφηνεποτέ να ηρωποιηθεί ένας μιγάς που χτύπησε το απαρτχάιντ. Μέχρι τον θάνατο του κανείς δεν τον γνώριζε, λες και είχαν βαλθεί να εξαφανίσουν την ύπαρξη του. Ακόμα και στον τάφο του δεν έβαλαν το όνομα του. Τι περισσότερο θέλει ένας συγγραφέας από το να αναδείξει αυτό που όλοι βάλθηκαν να εξαφανίσουν

Κατά πόσο τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στη ζωή του τον επηρέασαν;
Η οικογενειακή κατάσταση τον στιγμάτισε,η μητέρα του πέθανε στη γέννα, ο πατέρας του αδιαφόρησε για το μπασταρδάκι. Έζησε τα παιδικά του χρόνια με τη κρητικιάγιαγιά του στην Αλεξάνδρεια αλλά από τα δώδεκα( μετά τον θάνατο της γιαγιάς )υπήρξε ολομόναχος. Όλο αυτό δεν τον βοήθησε να αντιμετωπίσει τη ρατσιστική αυθαιρεσία που ήταν πολύ πιο έντονη για πολλές δεκαετίες πριν το απαρτχάιντ

Μου έκανε εντύπωση ότι επειδή ήταν μιγάς είχε πρόβλημα με τους λευκούς και τους μαύρους. Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για αυτό το γεγονός;
Τα σκοτάδια της ψυχής είναικοινά για όλους. Αρκεί μια δικαιολογία για να τα εκδηλώσουμε. Η διάθεση για εξουσία, ο εγωισμός, η ψευδαίσθηση ανωτερότητας παραμονεύουν. Αναζητούν μια φτηνή δικαιολογία, μια ψευδαίσθηση. Άνθρωποι χωρίς παιδεία έχουν παντού και πάντα την ίδια κτηνώδη συμπεριφορά

Σήμερα τι έχει γράψει η ιστορία για το πρόσωπο του;
Ο Τσαφέντας πέθανε το 1999 και μέχρι 2010 που γράφτηκε το βιβλίο μου δυσκολεύτηκαπολύ να βρω υλικό για τη ζωή του. Σήμερα με χαρά βλέπω ότι γράφονται συνεχώς σημαντικά έργα (ιστορικές μελέτες, διδακτορικά, άρθρα, εκπομπές), παγκοσμίως, για την ΔημΤσαφέντα. Μπορούμε να πούμε ότι ένας ήρωας γεννιέται και θα βοηθήσουμε και εμείς κάθε φορά που θα διαβάζουμε τα βιβλία του ή θα δούμε την παράσταση του. Καμιά φορά τον σκέπτομαι να χαμογελά από εκεί πάνω. Ξέρετε, για τον Τσαφέντα δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ κανένας όσο ζούσε

Πώς το έργο σας το μετατρέψατε σε θεατρικό κείμενο;
Το βιβλίο το ανακάλυψε και είχε την διάθεση να το ανεβάσει στο θέατρο ο ηθοποιός Νίκος Ιωαννίδης, ο οποίος το παράδωσε στο χέρια ενός μεγάλου σκηνοθέτη του Κοραή Δαμάτη, που έκανε τη θεατρική προσαρμογή κειμένου και βέβαια τη σκηνοθεσία. Το θεατρικό έργο δε θα μπορούσε να είναι το ίδιο με το βιβλίο (οι 150 σελίδες έγιναν 20) αλλά εμπιστεύτηκα τυφλά την εμπειρία του Δαμάτη και έμεινα απόλυτα ικανοποιημένος. Είναι αυτό που λέω πάντα στους συγγραφείς μου όταν το βιβλίο τους προτείνεται για άλλη μορφή Τέχνης: «εμπιστευτείτε τους ειδικούς, δεν μπορείτε να έχετε γνώμη για όλα»

Πώς γίνεται να είστε εκδότης και τώρα συγγραφέας;
Ανάποδα ήρθαν τα πράγματα. Στη νιότη μου ήμουν φανατικός αναγνώστης/ συγγραφέας και στη πολύ αργότερα εκδότης. Τώρα πια δύσκολα γράφω. Το γράψιμοθέλει απαιτητικό διάβασμα και χρόνο. Οι εκδόσεις 24γραμματα αριθμούν, περίπου, 1600 τίτλους και ο ελεύθερος χρόνος είναι ελάχιστος. Ακόμα και στο διάβασμα περιορίζομαι στα βιβλία που πρόκειται να εκδώσω. Αν είναι κάτι που μου λείπει είναι ή ανάγνωση των αγαπημένων βιβλίων που έχω, ακόμα, στη βιβλιοθήκη μου

Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα βιβλία μου θέλετε να εκδώσετε;
Δίνουμε ιδιαίτερηβαρύτητα στους νέους συγγραφείς. Αναζητούμε τη νέαπρόταση στα ελληνικά γράμματα και μας ενδιαφέρουνιδιαίτερα οι νεαροί στην ηλικία δημιουργοί. Ακόμα και στη κλασική λογοτεχνία αναζητάμε τη νέα πρόταση: μεταφράσαμε για πρώτηφορά στην ελληνική γλώσσα άγνωστο έργο της Βιρτζίνια Γουλφ, του Λόρκα, του Βολταίρου, τους υπερρεαλιστές ποιητές της Λατινικής Αμερικής 18 χώρες, 52 ποιητές, 800 ποιήματα σε μετάφραση του Γιώργου Κεντρωτή. Αυτοί οι νεωτερισμοί στα ελληνικά γράμματα δε θα μπορούσαν να γίνουν, αν δε μας στήριζε ο τομέας της εκπαίδευσης των εκδόσεων 24 γράμματα, που εκεί τα κριτήρια είναι εμπορικά

Πώς πάνε οι παραστάσεις του έργου σας;
Είμαστε στην αρχή, έχουνγίνειτέσσεριςπαραστάσεις και ήταν όλες soldout. Ελπίζουμε να συνεχιστεί έτσι. Το “σκότωσα τον νταή του Απαρτχάιντ. Δημήτρης Τσαφέντας” σκην. Κοραής Δαματής, ερμηνεία Νίκος Ιωαννίδης. Παίζεται στο θέατρο από Κοινού (Κυριακή 19.30, Δευτέρα 21.00) μέχρι 31/12/2024