Συνέντευξη του Θανάση Πέτρου στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Θανάσης Πέτρου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1971. Σπούδασε Γαλλική φιλολογία, Κοινωνιογλωσσολογία και Δημιουργία κόμικς. Από το 2005 έως το 2011 εργάστηκε στο «9» της Ελευθεροτυπίας. Από το 2012 διδάσκει στον ΑΚΤΟ. Έργα του: Ο τυμπανιστής και οι φίλοι του (Βιβλιοπέλαγος, 2008), Παραρλάμα και άλλες ιστορίες του Δημοσθένη Βουτυρά, σε σενάριο του Δημήτρη Βανέλλη (Τόπος, 2011), Το πτώμα, σε σενάριο των Τάσου Ζαφειριάδη και Γιάννη Παλαβού (JemmaPress – Καλύτερο εξώφυλλο 2011 στα Comicdom Awards και Έπαινος στην κατηγορία Εικονογράφηση εξωφύλλου στα βραβεία ΕΒΓΕ), Το Γιούσουρι και άλλες φανταστικές ιστορίες, σε σενάριο του Δημήτρη Βανέλλη (Καλύτερο κόμικς 2012 στα βραβεία Comicdom Awards. Actors – Έπαινος στην κατηγορία Εικονογράφηση βιβλίου και εξωφύλλου στα βραβεία ΕΒΓΕ), Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη, σε σενάριο του Δημήτρη Βανέλλη (Τόπος, 2015), βασισμένο στο ομότιτλο διήγημα του Μ. Καραγάτση, Στη μάχη του Μαραθώνα (Εκδόσεις Πατάκη, 2015, Κρατικό βραβείο βιβλίου γνώσεων 2016) και Στη μάχη των Θερμοπυλών (Εκδόσεις Πατάκη, 2016), κόμικς σε σενάρια της Κατερίνας Σέρβη, Αμανίταμουσκάρια, σε σενάριο του Παύλου Μεθενίτη (Γνώση, 2016), Στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές, κόμικς σε σενάριο της Κατερίνας Σέρβη (Εκδόσεις Πατάκη, 2017), Γρα-Γρου, κόμικς σε σενάριο των Τάσου Ζαφειριάδη και Γιάννη Παλαβού (Ίκαρος, 2017, Βραβείο καλύτερου κόμικς και καλύτερου σεναρίου στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς 2018), Γιαννούλης Χαλεπάς, ο μύθος της νεοελληνικής γλυπτικής, σε σενάριο Δημήτρη Βανέλλη (Εκδόσεις Πατάκη, 2019). Έχει γράψει το κόμικς Οι όμηροι του Γκαίρλιτς (Ίκαρος, 2020),και τώρα το «1923, εχθρική πατρίδα», εκδόσεις Ίκαρος όπου υπογράφει ο ίδιος τα κείμενα και τα σχέδια. Το βιβλίο αυτό , μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Ποια ήταν η αφορμή για να γράψετε το γκράφικ νόβελ με τον τίτλο «1923, εχθρική πατρίδα», εκδόσεις Ίκαρος;

Ουσιαστικά με αυτό το βιβλίο ολοκληρώνεται μια τριλογία που είχε ξεκινήσει το 2019 μετα βιβλία «Οι όμηροι του Γκαίρλιτς» και «1922. Το τέλος ενός ονείρου» που εκδόθηκαν επίσης από τις εκδόσεις «Ίκαρος» το 2020 και το 2021.

Στο βιβλίο αυτό υπογράφετε τα σχέδια, αλλά και τα κείμενα. Πώς τα συνδυάσατε αυτά τα δυο;
Πιστεύω πως, έχοντας μελετήσει σε βάθος το ιστορικό πλαίσιο, είμαι πλέον σε θέση να χειριστώ επαρκώς τόσο το κομμάτι της συγγραφής όσο και αυτό του σχεδίου.

Ποιες δυσκολίες συναντήσατε τόσο στο συγγραφικό, όσο και στο σχεδιαστικό κομμάτι;
Όταν θέλεις να δημιουργήσεις ένα βιβλίο που αναφέρεται σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα, απαιτείται μεγάλη έρευνα, για να μείνεις, όσο γίνεται, πιστός σ’ αυτά, διατηρώντας ταυτόχρονα μια ισορροπία, ώστε ο όγκος του υλικού που συγκεντρώνεις να μη γίνει τροχοπέδη για την ίδια την αφήγηση.

Τι είναι αυτό που γοητεύει τον αναγνώστη όταν ανοίγει ένα βιβλίο με κόμικς;
Όσο κι αν τα κόμικς είναι μια τέχνη στην οποία συνδυάζονται εξίσου κείμενο και εικόνα, όταν κάποιος αναγνώστης θα ξεφυλλίσει ένα βιβλίο με κόμικς, το σχέδιο είναι αυτό που πρώτο θα τον ελκύσει, το κείμενο έπεται.

Η αφήγηση της ζωής των προσφύγων από τη Μικρά Ασία γίνεται με μια ελεύθερη μεταφορά μιας συναρπαστικής και περίπλοκης καθημερινότητας, γεμάτης από σκοτάδια και ανασφάλεια, κι όλα αυτά με διαρκή αναφορά στην Ιστορία. Δεν είναι δύσκολο να ισορροπείς μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας;
Σίγουρα δεν είναι εύκολο, γιατί το τελικό αποτέλεσμα πρέπει να διαμορφωθεί με τέτοιον τρόπο που, μέσα από την ελλειπτικότητα της αφήγησης και την εστίαση σε μικρές λεπτομέρειες, να δημιουργείται μια συνολική αίσθηση και μια ενιαία ατμόσφαιρα.

Από τα γραφόμενά σας καταλαβαίνει ο αναγνώστης ότι οι πρόσφυγες ήταν αφημένοι στην τύχη τους. Στην Μικρά Ασίαήταν Έλληνες και στην πατρίδα τους την Ελλάδα Τούρκοι. Γιατί υπήρχε αυτή η αντίφαση;
Τη στιγμή που στον Ελλαδικό χώρο συνέρρεαν κατά χιλιάδες οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, το ελληνικό κράτος στην πραγματικότητα ήταν χρεοκοπημένο και σε πολιτική κρίση, οπότε τα μέσα που διέθετε για την υποδοχή τους ήταν πολύ περιορισμένα. Αρωγοί στην προσπάθεια του κράτους θα στέκονταν πολλοί διεθνείς οργανισμοί και ιδιώτες, αλλά οι ελλείψεις και τα δυσεπίλυτα προβλήματα θα εξακολουθούσαν να υπάρχουν για δεκαετίες.Οι Μικρασιάτες Έλληνεςέζησαν για αιώνες ως μια χριστιανική μειονότητα σε μια αλλόθρησκη αυτοκρατορία και παρόλο που έτρεφαν πατριωτικά συναισθήματα για την Ελλάδα, ποτέ δεν φαντάζονταν ότι θα εκπατρίζονταν διά παντός και με τόσο βίαιο τρόπο.Απ’ την άλλη και οι Έλληνες της Ελλάδας, με την έλευση των προσφύγων, δέχθηκαν ένα πολύ ισχυρό σοκ, το οποίο δυσκολεύονταν να διαχειριστούν και να αποδεχθούν, μια και ήρθαν τα πάνω κάτω στην καθημερινότητά τους. Οπότε, η αλληλοαποδοχή των μεν από τους δε, ως κατά βάση συμπατριωτών, δεν ήταν ένα δεδομένο, αλλά ένα ζητούμενο.

Η οπτική αφήγηση μοιάζει με την κινηματογραφική απεικόνιση. Η ζωή όμως δεν είναι γεμάτη από άπειρες εικόνες;
Η οπτική αφήγηση των κόμικς όντως δανείζεται στοιχεία της κινηματογραφικής γλώσσας, αλλά, φυσικά, παραμένει στατική, στο χαρτί, συνεπώς είναι γεμάτη από ελλείψεις και σιωπές που πρέπει να γίνουν αντιληπτές και να συμπληρωθούν από τη φαντασία του αναγνώστη. Ο δημιουργός καλείται να επιλέξει τα σημεία-κλειδιά που θα εικονογραφήσει και θα δημιουργήσει μια αποσπασματική, αλλά συνολικά κατανοητή αφήγηση.

Για να επιστρέψουμε στο 1923, εχθρική πατρίδα, κατά πόσο έχουν σχέση με την πραγματικότητα ή τη φαντασία οι πραγματικοί χαρακτήρες του βιβλίου;
Οι χαρακτήρες στο «1923», πέρα από ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες αναφέρονται υπαρκτά πρόσωπα, όπως ο έφηβος Μάρκος Βαμβακάρης ή ο Βαγγέλης Παπάζογλου, δεν είναι πραγματικά πρόσωπα.Προσπάθησα να μορφοποιήσω τους πρωταγωνιστές μου με τέτοιον τρόπο ώστε να παραπέμπουν σε πραγματικά στοιχεία, συνήθειες, στάσεις, συμπεριφορές και ιδιόλεκτα που άντλησα από τη βιβλιογραφική μου έρευνα.

Μπορεί ένα γκράφικ νόβελ να επηρεάσει θετικά τους εφήβους και τους ενήλικες, ώστε να γίνουν καλοί αναγνώστες;
Δεν μπορώ να απαντήσω καταφατικά ή αρνητικά σ’ αυτό το ερώτημα, αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι, όντως ελπίζω και εύχομαι,τα κόμικς να αποτελέσουν την αφορμή για κάποιον έφηβο ή ενήλικο αναγνώστη,ώστε να επεκτείνει το εύρος των αναγνωσμάτων του.