Συνέντευξη του Πέτρου Μάρκαρη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Όπως λειτουργεί το οικονομικό σύστημα, συμβολίζει τον φόνο των πιο αδύνατων

Ο Πέτρος Μάρκαρης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1937. Σπούδασε οικονομικές επιστήμες στην Αυστρία και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1964. Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1965 με το θεατρικό έργο Η ιστορία του Αλή Ρέτζο. Μετέφρασε σημαντικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και συνεργάστηκε με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο σε σενάρια ταινιών.

Το 1995 κυκλοφόρησε το πρώτο του αστυνομικό μυθιστόρημα Νυχτερινό Δελτίο από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης και ακολούθησαν δώδεκα βιβλία με τον αστυνόμο Κώστα Χαρίτο. Μετέφρασε, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ολόκληρο τον Φάουστ του Γκαίτε, καθώς και την πρώτη γραφή του Φάουστ. Έχει εκδώσει διηγήματα, δοκίμια και θεατρικά έργα και έχει τιμηθεί με σημαντικά διεθνή λογοτεχνικά βραβεία για το έργο του. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε είκοσι γλώσσες.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του μυθιστορήματος «Ο φόνος είναι χρήμα». Εκδόσεις Κείμενα;
Σχεδόν κάθε μυθιστόρημα μου έχει ως αφετηρία ένα κύμα οργής που με κυριεύει για κάποιο κοινωνικό φαινόμενο. Στην περίπτωση του τελευταίου μυθιστορήματος ήταν η διαρκής προσμονή των επενδύσεων, λες και οι επενδύσεις είναι κάποιο μάννα εξ ουρανού και δεν υπακούν στους κανόνες της οικονομίας. Σύμφωνα με την αντίληψη που επιβλήθηκε παγκοσμίως οι επενδύσεις είναι ο Άη Βασίλης που φέρνει την ανάπτυξη. Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται σήμερα για την κατανομή της ανάπτυξης, δηλαδή την κατανομή του πλούτου. Αυτή έχει πάει στα αζήτητα, ενώ η εισοδηματική απόσταση μεταξύ των επενδυτών και των υπόλοιπων κοινωνικών στρωμάτων ολοένα μεγαλώνει. Ταυτόχρονα τα μεσαία στρώματα κάνουν κάθε μέρα και ένα βήμα προς τα κάτω. Η οργή μου γι αυτήν την πραγματικότητα με έσπρωξε να γράψω το μυθιστόρημα.

Ο τίτλος «Ο φόνος είναι χρήμα» είναι συμβολικός ή δηλώνει κάτι κυριολεκτικά;
Είναι συμβολικός. Έτσι όπως λειτουργεί το οικονομικό σύστημα, συμβολίζει τον φόνο των πιο αδύνατων και κυρίως των μεσαίων στρωμάτων της κοινωνίας.

Στο μυθιστόρημα αναφέρεστε σε μια κηδεία που κάνουν και έχουν σε ένα φέρετρο την αριστερά. Ποιος είναι ο συμβολισμός αυτής της σκηνής;
Η αριστερά, στην οποία ήταν ενταγμένος ο φίλος του Χαρίτου, Λάμπρος Ζήσης, ήταν η αριστερά των φτωχών, των αδικημένων και των κατατρεγμένων. Γι αυτούς αγωνιζόταν και σ’ αυτούς έδινε φωνή και δύναμη για να διεκδικήσουν μια πιο ανθρώπινη ζωή. Αντίθετα, η αριστερά που βλέπει ο Ζήσης σήμερα είναι μια αριστερά των βολεμένων, η οποία παίζει τα παιχνίδια εξουσίας όπως όλα τα άλλα κόμματα. Ο Ζήσης πιστεύει ότι αυτή η μετάλλαξη οδήγησε την αριστερά στην αυτοκτονία και όχι μόνον στην Ελλάδα. Το ίδιο ισχύει για την αριστερά σε πολλές άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα στην Ιταλία, στην Γαλλία και στην Ισπανία.

Παράλληλα μιλάτε και για τους μετανάστες. Κατά τη γνώμη σας μπορεί να λυθεί το μεταναστευτικό πρόβλημα;
Γιατί με ρωτάτε; Δε βλέπετε το εξοργιστικό και ανήθικο παιχνίδι που παίζεται με την κατανομή των μεταναστών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Αυτό που δε λέγεται ευθαρσώς από πολλές χώρες της ΕΕ είναι ότι θα ήθελαν οι μεσογειακές χώρες της Ευρώπης, δηλαδή η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Μάλτα, να γίνουν οι «χωματερές» των μεταναστών και να βρουν την ησυχία τους.

Ο αστυνόμος Χαρίτος καλείται να εξιχνιάσει τα εγκλήματα που έγιναν κάτω από ανεξιχνίαστες συνθήκες. Ποιες είναι οι ικανότητες που έχει και τον κάνουν να λύνει ή
να διερευνά δύσκολες υποθέσεις;
Καταρχήν, η περίοδος των ιδιοφυών αστυνομικών και ντετέκτιβ στο αστυνομικό μυθιστόρημα, όπως ο Σέρλοκ Χολμς ή ο Ηρακλής Πουαρό, έχει περάσει. Οι αστυνομικοί και οι ντετέκτιβ, που εξιχνιάζουν σήμερα μυστήρια, σπάνια επιστρατεύουν τα «μικρά, γκρίζα κύτταρα», όπως ο ιδιοφυής Πουαρό. Ψάχνουν, μπας και πιάσουν από κάπου την άκρη του νήματος. Ο Χαρίτος έχει δυο πλεονεκτήματα, που τον βοηθούν καθοριστικά στην εξιχνίαση των υποθέσεων. Το πρώτο είναι ότι γνωρίζει πολύ καλά τον χώρο δράσης του, δηλαδή την Αθήνα και τους Αθηναίους. Το δεύτερο είναι ότι ξέρει πώς να προσεγγίζει αυτούς που πρόκειται να ανακρίνει.

Ταυτόχρονα σε ένα άλλο σημείο της πόλης, ένα κίνημα γεννιέται. Το «κίνημα των φτωχών». Μπορεί να συμβεί στο μέλλον κάτι ανάλογο και στην Ελλάδα;
Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλές χώρες του κόσμου. Όταν έγραφα το «Ο Φόνος είναι Χρήμα» δεν υπήρχαν ούτε ο κωρονοϊός, ούτε η πανδημία. Σήμερα, ωστόσο, η ανεργία και η φτώχια που δημιουργεί η επέλαση τους, μπορεί να δημιουργήσει παρόμοιες εστίες και παρόμοια κινήματα σε παγκόσμια κλίμακα.

Ο αστυνόμος Χαρίτος αγαπήθηκε από τους αναγνώστες και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Πώς νιώθετε που είσαστε από τους πιο δημοφιλείς συγγραφείς στην Ευρώπη;
Είναι μια μεγάλη χαρά, που αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία για μένα από το γεγονός ότι ήταν απρόσμενη. Από την άλλη, η χαρά αυτή κρύβει και τη λύπη μιας αδικίας. Ο Γιάννης Μαρής άξιζε να γίνει διεθνώς γνωστός πολύ πριν από μένα.

Ποια αστυνομικά μυθιστορήματα θα προτείνατε για το καλοκαίρι στους αναγνώστες μας;
Καταρχήν τα μυθιστορήματα δυο συγγραφέων που αγάπησα και διδάχτηκα απ’ αυτούς: Του Ισπανού Μανουέλ Βάσκεζ Μονταλμπάν, κατά προτίμηση τις «Θάλασσες του Νότου» και του Ιταλού Αντρέα Καμιλλέρι, κατά προτίμηση την «Εξαφάνιση του Πάτο».
«Επτά μείον Ένα» του Άρνε Νταλ
«Η Δικαίωση του Αίματος» του ΊανΡάνκιν “Μάσκες» του Λεονάρδο Παδούρα