Τα ορεινά Χωριά μας Ερημώνουν

Καμπανάκι από την Ομοσπονδία Ραδοβιζινών Άρτας

Νέα στρατηγική για την αντιμετώπιση των προβλημάτων

Ημερίδα τον Ιούνιο με όλα τα διαχρονικά προβλήματα

Ποιες είναι οι προτάσεις της Ομοσπονδίας

«Αν το χωριό σου ερήμωσε κι η ψυχή σου σφίγγεται…
Αν δεν αντέχεις να θυμάσαι τις παλιές δόξες στις ρεματιές…
Αν ψάχνεις κάπου να πιαστείς και δεν υπάρχει ένας…
Άμα απόκριση δεν παίρνεις απ’ όλο τον πέρα μαχαλά…
Άμα σε πιάνει το παράπονο σαν μολογάς για τότε…
Αν μόνο τον Αύγουστο υπάρχει νεολαία στο χωριό σου…
Αν δεν το χώνεψες ποτέ πως αυτός ο τόπος σβήνει…
Αν σε ενδιαφέρει να κάνεις κάτι για αυτό…
…απλά πες το. Μίλα.»….

Μια πρωτοβουλία αναλαμβάνει η Ομοσπονδία Ραδοβιζινών Άρτας για την αντιμετώπιση των διαχρονικών προβλημάτων της ορεινής περιοχής των Ραδοβιζίων Άρτας.
Με το αγωνιώδες ερώτημα «Τα ορεινά χωριά μας ερημώνουν-Θα τα σώσουμε;» διοργανώνουν ημερίδα τον Ιούνιο όπου καλούνται πολίτες κόμματα και φορείς, να συμμετάσχουν και να καταθέσουν τις προτάσεις τους.
Με επιστολή προς τα κόμματα του Κοινοβουλίου, Βουλευτές του νομού Άρτας, Περιφέρεια Ηπείρου, Π.Ε. Άρτας, Δήμοι περιοχής Ραδοβιζίων (Γ. Καραϊσκάκη, Ν. Σκουφά, Κεντρικών Τζουμέρκων) ζητούν την δική τους συμμετοχή με προτάσεις και θέσεις ώστε να ανακοπεί η ερήμωση της ορεινής αυτής περιοχής.
Στην επιστολή, που υπογράφει ο Γιώργος Μανιώτης, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ραδοβιζινών Άρτας, αναφέρουν: «Ήρθε η ώρα να μιλήσουν τα ορεινά. Εμείς ανοίγουμε το θέμα.
Και το ξεκινήσαμε ήπια. Θεσμικά και τυπικά.

Στις 22/5/2022 στείλαμε στα κόμματα της Βουλής μια επιστολή για να ξεκινήσει ο διάλογος και να βρεθούν λύσεις. Σήμερα τη δημοσιεύουμε για να ενημερωθούν και οι συμπολίτες μας. Τη στείλαμε και σε άλλους φορείς, οι οποίοι όμως θεωρούμε ότι δεν έχουν ούτε το μαχαίρι ούτε το καρπούζι, αλλά μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά σε αυτόν το δημόσιο διάλογο.
Νιώθουμε υποχρέωση για τον τόπο μας και ευθύνη για τις επόμενες γενιές. Δεν μπορεί να υπάρξει Ελλάδα χωρίς ζωή στα ορεινά. Δεν γίνεται όσοι είναι ακόμα εκεί, να συνεχίσουν να ζουν ξεχασμένοι απ’ την πολιτεία. Δεν μπορεί να ξεχαστούν οι αγώνες που πρωτοξεκίναγαν πάντα απ’ τα βουνά και οι θυσίες που έγιναν για να είμαστε σήμερα ελεύθεροι. Δεν μπορεί να θέλουμε μια κοινωνία μόνο αστική και τα ορεινά να γίνουν ατραξιόν. Αυτά βλέπουμε ότι έρχονται. Κι έρχονται πολύ σύντομα.
Θέλουμε απαντήσεις, ουσιαστικές παρεμβάσεις, νέα στρατηγική για τα ορεινά.
Ισότητα ζητάμε.

Υποστήριξη και κάλυψη από το κράτος. Ισοπολιτεία. Ίδιες επιλογές για τη ζωή στο χωριό και για τη ζωή στην πόλη. Δουλειές και συνθήκες στα ορεινά που να προσελκύουν τη σύγχρονη οικογένεια και τα μοντέρνα επαγγέλματα».
Απευθύνονται προς τους πολίτες σημειώνοντας: «Αν συμφωνείς ότι τα αιτήματά μας είναι δίκαια, σου ζητάμε να συμπορευτείς μαζί μας. Θέλουμε να ξέρουμε ότι υπάρχουν κι άλλοι που πονάνε από την εγκατάλειψη των ορεινών χωριών μας. Ας οργανωθούμε επιτέλους, έστω και τώρα. Δήλωσε συμμετοχή σε αυτή την πρωτοβουλία που μόλις ξεκίνησε και έχει έναν και μοναδικό ιερό σκοπό: να σώσουμε τα χωριά μας. Δήλωσέ το εδώ: https://forms.gle/a1cQ8BXBwo8he27F8 ή στείλε μας το μέιλ σου στη διεύθυνση omospondia.radovizinon@gmail.com για να σε ενημερώσουμε».

Διαχρονικά προβλήματα
Στην περιγραφή των μεγάλων και διαχρονικών προβλημάτων της περιοχής σημειώνονται τα εξής:

*Ερήμωση και εγκατάλειψη των ορεινών χωριών.
Είναι ζήτημα γνωστό και υπαρκτό για πολλές δεκαετίες. Η παράμετρος την οποία προσθέτουμε, αφορά τη συνταγματική ισότητα των πολιτών και τις ευρωπαϊκές οδηγίες για την κοινωνική σύγκλιση, τις ίσες ευκαιρίες και την ποιότητα ζωής. Παρά τις σαφείς κατευθύνσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για ισοπολιτεία, το ελληνικό κράτος έχει επιλέξει συνειδητά να κρύβει το θέμα κάτω απ’ το χαλί προωθώντας μια άνευ προηγουμένου αστικοποίηση και εγκατάλειψη των ορεινών. Δεν είναι φόβος, είναι βεβαιότητα ότι τις επόμενες δεκαετίες τα χωριά μας δεν θα έχουν πλέον κανέναν μόνιμο κάτοικο, όλα τα Ραδοβίζια.

*Ανισότητα στην υποστήριξη του πολίτη από το κράτος. Ανυπαρξία επιλογών.
Υπάρχει τεράστια διαφορά στην εξυπηρέτηση του πολίτη που μένει στα ορεινά με εκείνη που λαμβάνει ένας πολίτης στην πόλη. Βασικά δικαιώματα και υπηρεσίες που είναι υποχρεωμένο το κράτος να παρέχει ή να φροντίσει να παρέχονται στον πολίτη, στα ορεινά είτε δεν παρέχονται καθόλου είτε παρέχονται υποτυπωδώς. Υγεία, παιδεία, ασφάλεια, εργασία, συγκοινωνία, μετακίνηση, τραπεζικές υπηρεσίες, δημόσιες υπηρεσίες, πολιτιστικές & εικαστικές υπηρεσίες, σίτιση, εμπόριο, ελεύθερη αγορά, υπηρεσίες επαγγελματιών, κοινωνική στήριξη, διάθεση αγαθών, κτλ.

*Μακρινά σχολεία: η κύρια αιτία της εγκατάλειψης.
Ο σημαντικότερος ίσως παράγοντας της απόφασης μιας οικογένειας να εγκαταλείψει το χωριό και να μετακομίσει στην πόλη, είναι η δυνατότητα που θέλουν να έχουν τα παιδιά τους να έχουν ίσες ευκαιρίες εκπαίδευσης. Οι συνθήκες μετακίνησης των μαθητών για το σχολείο με λεωφορεία ή ΤΑΞΙ είναι ένα τεράστιο βάρος που σηκώνουν παιδιά και γονείς, αφήνοντάς τους ελάχιστο χρόνο για δραστηριότητες και υπερβολική κόπωση. Οι δραστηριότητες, καθώς και η κοινωνικοποίηση των παιδιών μέσα από αυτές, είναι απλά ανύπαρκτες ως επιλογές στους μαθητές των ορεινών χωριών μας. Ούτε ξένες γλώσσες δεν έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν όπως η τεράστια πλειοψηφία των παιδιών στις πόλεις. Η απόφαση για να μετοικίσει μια οικογένεια στην πόλη, έρχεται συνήθως προς τις τελευταίες τάξεις του Λυκείου, όταν χρειάζεται καλύτερη προετοιμασία για την είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

*Αδυναμία κάλυψης των αναγκών της νεολαίας και της σύγχρονης γυναίκας.
Η άμεση σύγκριση του επιπέδου ζωής και των επιλογών που έχουν ειδικά οι νέοι και οι σύγχρονες ανάγκες των γυναικών που ζουν στα χωριά μας με τις αντίστοιχες της πόλης, είναι καθοριστική στην απόφασή τους εάν θέλουν να ζήσουν στα ορεινά. Η ζωντάνια, η ενεργητικότητα και η ανεξαρτησία των νέων καταπιέζονται. Οι επιλογές τους είναι μονοδιάστατες. Η κοινωνική τους ανάπτυξη περιορίζεται. Οι γυναίκες δεν έχουν πρόσβαση σε προϊόντα και υπηρεσίες καλλωπισμού και αισθητικής που υπάρχουν στην πόλη. Οι γάμοι στα χωριά μας δεν έχουν απλά μειωθεί, είναι πλέον ανύπαρκτοι. Άντρες αδυνατούν να βρουν συζύγους και εάν βρουν, το ενδεχόμενο να εγκαταλειφθούν είναι πολύ μεγάλο. Δεν έχει υπάρξει καμία κρατική πρωτοβουλία, έστω για να αναλύσει αυτό το κοινωνικό πρόβλημα.

*Καταστροφικά φαραωνικά έργα ΑΠΕ: Φράγμα Αυλακίου 84MW, Αιολικό ΑΕΤΟΣ 42MW.
Είναι αδιανόητο για οποιονδήποτε λογικά σκεπτόμενο άνθρωπο να σχεδιάζονται τόσο καταστροφικά και απαράδεκτα έργα παντελούς έλλειψης σεβασμού στο περιβάλλον, στην ιστορία και στον άνθρωπο. Η Κοιλάδα του Αχελώου δεν πρέπει να γίνει λίμνη και δεν θα γίνει. Είμαστε κάθετα αντίθετοι στο νέο υπό έγκριση φράγμα Αυλακίου της ΤΕΡΝΑ. Αποτελεί αιτία ξεσηκωμού. Ομοίως και για το επίσης νέο υπό έγκριση αιολικό σταθμό ΑΕΤΟΣ στα Όρη Βάλτου με 10 γιγαντιαίες ανεμογεννήτριες ύψους 168 μέτρων από την επιφάνεια του εδάφους. Και μόνο οι αναγραφόμενες, από τις ίδιες τις εταιρίες, περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις φτάνουν να απορριφθούν και τα δύο έργα. Γνωρίζουμε ότι τέτοια έργα στηρίζονται ξεκάθαρα σε πολιτική απόφαση για να προχωρήσουν ή όχι. Στη συγκεκριμένη περίπτωση απαιτούμε να απορριφθούν άμεσα.

*Έλλειψη υποδομών. Δρόμοι, αρτηρίες, ίντερνετ, τηλεφωνία, διαλυμένα δίκτυα.
Τα χωριά μας έχουν μείνει στη δεκαετία του 1960. Έκτοτε μηδέν. Οι υποδομές στην περιοχή θυμίζουν τριτοκοσμικές χώρες και αποτελούν ντροπή για ένα κράτος που θέλει να δηλώνει ότι είναι σύγχρονο. Όλα τα σχέδια και οι προγραμματισμοί για τα ορεινά είχαν πάντοτε ως βάση σύγκρισης το «πληθυσμιακό κριτήριο» (ή αλλιώς το ψηφοθηρικό κριτήριο) και δεν έμπαιναν ποτέ σε προτεραιότητα. Ακόμη και οι οδοί Άρτα-Τρίκαλα και Άρτα-Καρδίτσα είναι ντροπή να αποκαλούνται «εθνικές οδοί» όταν τμήματά τους είναι ακόμα χωμάτινα! Ολόκληρο το οδικό επαρχιακό δίκτυο των ορεινών χωριών μας θα έπρεπε να έχει επανασχεδιαστεί και αντικατασταθεί εδώ και δεκαετίες και όχι να υπάρχει αποκλειστικά και μόνο για να απορροφάει κονδύλια επισκευών και συντήρησης (για να το πούμε κομψά).

*Έλλειψη υπηρεσιών. Υγεία, τράπεζες, ΚΕΠ, καταστήματα, εμπόριο, γεωπόνοι, κτλ.
Αντί να περιγράψουμε αυτό το θέμα, θα σας προτείναμε να σας φιλοξενήσουμε σε οποιοδήποτε χωριό στα Ραδοβίζια για μία βδομάδα και όλα τα έξοδά σας θα τα αναλάβουμε εμείς. Με την εξής προϋπόθεση: να μην χρησιμοποιήσετε το αυτοκίνητό σας και να αναλάβετε μόνοι σας, χωρίς τη βοήθεια των ντόπιων, οποιαδήποτε ανάγκη σας. Χωρίς περαιτέρω σχόλια.

*Μηδενικές θέσεις εργασίας σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.
Η ανισότητα στις επιλογές εύρεσης εργασίας μεταξύ πολιτών στο χωριό και στην πόλη, μπορούν μόνο να συγκριθούν με την αντίθεση μαύρου – άσπρου. Στα χωριά μας, η προσφορά εργασίας είναι μηδέν. Από οποιαδήποτε πηγή εύρεσης εργασίας: εφημερίδα, αγγελία, γραφείο, προκήρυξη, αναζήτηση, γνωστός, … Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο φέτος ή μόνο αυτή τη δεκαετία. Είναι κατάσταση δεκαετιών! ΔΕΚΑΕΤΙΩΝ. Αν προκύπτουν θέσεις, προέρχονται μόνο από το Δήμο: είτε οι γνωστές συμβάσεις λίγων μηνών, είτε για μία θέση μόνιμου προσωπικού κάθε 2-3 χρόνια. Η επιλογή της εργασίας στην πόλη είναι μονόδρομος εάν κάποιος δεν επιλέξει το μεροκάματο για δουλειές στον πρωτογενή τομέα.

*Ανυπαρξία παραγωγικών δραστηριοτήτων πλην πρωτογενή τομέα. Μηδενικός τουρισμός.
Η φράση «ήρθε η ανάπτυξη» αποτελεί ανέκδοτο στα καφενεία στα Ραδοβίζια. Περισσότερο γέλιο πέφτει ειδικά όταν είναι «πράσινη» η ανάπτυξη. Εκτός από το σαρκασμό, υπάρχει όμως και το εξής ενδεικτικό. Στα Ραδοβίζια συνολικά, οι διαθέσιμες κλίνες σε καταλύματα πρέπει να είναι το πολύ έως 10 σε πλήθος. Σε έναν στρατηγικό σχεδιασμό για την Ήπειρο το 2015, έργο που το είχε αναλάβει ένα μελετητικό γραφείο στην Αθήνα (πού αλλού;), αφού έστειλε κλιμάκιο σε κάθε χωριό και ανέλυσε την κατάσταση, αποφάνθηκε ότι τα Ραδοβίζια έχουν προοπτική να αναπτυχθούν μόνο στον φυσιολατρικό και θρησκευτικό τουρισμό! Τόσο καλή ανάλυση έγινε! Και τότε, 7 χρόνια πριν, οι κλίνες τόσες ήταν, όσες και σήμερα. Η ζήτηση βέβαια είναι μικρότερη. Όσο για τον πρωτογενή τομέα κι αυτός σβήνει σιγά-σιγά. Χωρίς κεντρική καθοδήγηση, χωρίς υποστήριξη, χωρίς εκσυγχρονισμό αλλά με μια σταθερή απαξίωση της ποιότητας και των τιμών πώλησης των προϊόντων τους, οι αγρότες μας δεν θα επιζήσουν.

*Δήμευση περιουσιών από Κτηματολόγιο και Δασικούς Χάρτες. Απαξίωση ιδιοκτησιών.
Νόμοι και ρυθμίσεις που έχουν οριζόντια εφαρμογή σε όλη την Ελλάδα, είναι βέβαιο ότι θα πλήξουν πιο πολύ τα ορεινά χωριά μας, σταθερά ξεχασμένα από το νομοθέτη. Είναι γνωστή, επαναλαμβανόμενη πολλές φορές, ιστορία. Στα Ραδοβίζια η γη εγκαταλείφθηκε. Χορτάριασαν τα χωράφια, έκλεισαν. Ποιος θα τα δηλώσει για να πληρώνει φόρο όταν τα ‘χει παρατήσει κι έφυγε για την πόλη; Κι αν δεν τα δηλώσει, τότε ποιος είναι ο λόγος που το κράτος θέλει να τα κάνει «δημόσια περιουσία»; Δεν είναι φιλέτα στη Μύκονο. Λόγγος είναι στις ρεματιές. Πριν 140 χρόνια, σχεδόν σε όλα τα Ραδοβίζια, αυτά τα κτήματα αγοράστηκαν κυριολεκτικά με ιδρώτα και αίμα από τους προ-παππούδες μας. Δικά τους τα είχαν για γενιές όσο ήταν οι Τούρκοι. Κι όταν ήρθε η απελευθέρωση το 1881, βρέθηκαν τσιφλικάδες να ζητάνε χρυσές λίρες για να τους τα δώσουν πίσω. Το βιός τους το ίδιο, το αγόρασαν ξανά. Πληρωμένο τον έχουμε τον τόπο. Τι τον θέλει ο Δασάρχης και το Δημόσιο; Ας ανέβει το Δημόσιο στο Τετράκωμο να δει το μνημείο με τα ονόματα 200 προγόνων (ναι, 200!) που «το 1884 εξαγόρασαν το χωριό μας». Γιατί βάζει το κράτος τον κοσμάκη να πληρώνει χιλιάρικα για τοπογραφικά και φωτορεαλισμούς; Πόσες φορές ακόμα θα τον πληρώσουν τα χωριά μας τον τόπο τους; Τον τόπο που το κράτος το ίδιο, με τις πολιτικές του, τους ανάγκασε να τον εγκαταλείψουν.

Προτάσεις
Προτάσεις της Ομοσπονδίας Ραδοβιζινών για την ανάκαμψη των ορεινών χωριών
*Πρόγραμμα ύψους 15 δις ευρώ για έργα υποδομών στα Ραδοβίζια και στην ευρύτερη ορεινή περιοχή. Η Πτολεμαΐδα μαζί με τη Μεγαλόπολη ήδη εξασφάλισαν υπερ-τριπλάσια κονδύλια για ένα πρόβλημα πολύ μικρότερο. Συμπληρωματικά (αλλά ίσως και ολοκληρωτικά για την εξασφάλιση των 15 δις ευρώ), το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί με κύριο τον 3ο Πυλώνα «Απασχόληση, Δεξιότητες, Κοινωνική Συνοχή» στη βάση των «ίσων ευκαιριών για όλους» αλλά και από τον 1ο και 4ο Πυλώνα για χωροταξική μεταρρύθμιση, εκσυγχρονισμό, ανταγωνιστικότητα, κτλ.
*Μηδενική φορολογία για μόνιμους κατοίκους όπως και για κάθε επαγγελματική έδρα στα Ραδοβίζια με υποχρέωση τη ντόπια διαμονή του ιδιοκτήτη και του εργατικού – υπαλληλικού δυναμικού.
*Κατάργηση Πολεοδομίας για τα ορεινά, δημιουργία νέας Υπηρεσίας μόνο για Αρχιτεκτονική Ορεινών, κατάργηση Αδειών Δόμησης.
*Κατάργηση όλων των φαραωνικών αντιαισθητικών αντιπεριβαλλοντικών πλάνων έργων ΑΠΕ. Απόρριψη του φράγματος ΥΗΕ Αυλακίου στον Αχελώο 84 MW και του Αιολικού σταθμού στον Αετό 42 MW στα Όρη Βάλτου.
*Σχολεία σε κάθε χωριό, δημόσια φροντιστήρια, αθλητικές και άλλες δραστηριότητες.
*Εστίαση στη νεολαία και στη σύγχρονη γυναίκα: Μελέτη, σχεδιασμός και υλοποίηση παρεμβάσεων αντιστροφής του κλίματος εγκατάλειψης ώστε να υπάρχει προσέλκυση και σύγχρονη διαβίωση.
*Πέντε εκατομμύρια ευρώ ανά έτος για 10 έτη για τοπικά έργα υποδομών σε κάθε χωριό. Αναπλάσεις σε κάθε χωριό.

*Νέες σύγχρονες εθνικές οδικές αρτηρίες υπερταχείας κυκλοφορίας Άρτα-Καρδίτσα και Άρτα-Τρίκαλα για μετακινήσεις Άρτα-Καρδίτσα σε 100 λεπτά, Άρτα-Τρίκαλα σε 100 λεπτά, Άρτα-Καλεντίνη σε 15 λεπτά, Άρτα-Πηγές σε 30 λεπτά, Άρτα-Μεσόπυργος σε 30 λεπτά.
*Νέος οδικός άξονας Πίνδου από Εγνατία-Τζουμέρκα-Κοιλάδα Αχελώου-Άγραφα-Ορεινή Ναυπακτία-Αντίρριο και κάθετες διασυνδέσεις για όλες τις ενδιάμεσες πόλεις (Άρτα, Τρίκαλα, Καρδίτσα, Αμφιλοχία, Καρπενήσι, Λαμία, Αγρίνιο).
*Ανάδειξη της ποιότητας διατροφής ως Εθνική Υπόθεση, επιδότηση επί τρία (*3) των ορεινών τοπικών προϊόντων. Πλήρης επιστημονική υποστήριξη και έλεγχος. Καμπάνιες προώθησης.
*Κινητή τραπεζική υπηρεσία ΑΤΜ διάρκειας τουλάχιστον 2 ωρών ανά 10 μέρες σε κάθε χωριό.
*Αντικατάσταση-ανανέωση-συντήρηση υποδομών και δικτύων ενέργειας και τηλεπικοινωνιών.
*Δημιουργία τουλάχιστον 5 πάρκων – περιοχών για χώρους νεολαίας και πολιτισμού στα Ραδοβίζια για αθλητισμό, πολιτιστικά, δραστηριότητες.
*Κατασκευή 5 «Δασικών Χωριών» στα Ραδοβίζια με δυναμικότητα 80 κλινών το καθένα.

*Πανεπιστήμιο Αχελώου με Νοσοκομείο, Γεωπονική Σχολή και με τουλάχιστον άλλες 5 σχετικές Σχολές με εστίαση-επίκεντρο την έρευνα και τη μετεξέλιξη των φοιτητών σε ντόπιους επαγγελματίες. Σχεδιασμός και λειτουργία στη λογική all-inclusive (δηλαδή με μηδενικό κόστος διαβίωσης) ώστε να προσελκύει μόνιμο προσωπικό, αμειβόμενο με πολύ ελκυστικές αποδοχές και με επιδοτούμενους φοιτητές ώστε να το κατατάσσει στις πρώτες επιλογές των υποψηφίων.
*Κατάργηση του πληθυσμιακού κριτηρίου για τη χρηματοδότηση των ορεινών Δήμων.
*Δωρεάν ίντερνετ τουλάχιστον 200 Mbps σε κάθε σπίτι.
*Εκσυγχρονισμός γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων.
*Αναθεώρηση και ανασχεδιασμός της νομοθεσίας ειδικά για τις ιδιοκτησίες και τα δασικά στα ορεινά.
*Ειδικά μέτρα περιορισμού των ζημιών από αγριογούρουνα και περιορισμός του πληθυσμού τους.