Τζορτζ Πελεκάνος: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο ελληνικής καταγωγής Τζορτζ Πελεκάνος (George P. Pelecanos) είναι συγγραφέας μιας σειράς αστυνοµικών µυθιστορηµάτων που έχουν γίνει µπεστσέλερ και εκτυλίσσονται στην ευρύτερη περιοχή της γενέθλιας πόλης του, της Ουάσινγκτον. Επίσης, είναι ανεξάρτητος κινηματογραφικός παραγωγός, καθώς και ο δημιουργός και σεναριογράφος της σειράς του HBO «TheDeuce». Επιπλέον, έχει συμμετάσχει στο σενάριο και την παραγωγή των τηλεοπτικών σειρών «Treme» και «TheWire».

Ζει στο Μέριλαντ. Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν τα µυθιστορήµατά του DramaCity (2007), Ο κηπουρός της νύχτας (2009), Το αδιέξοδο (2011), Η προµήθεια (2013) και To Δίδυμο (2014), ενώ παλιότερα μυθιστορήματά του κυκλοφόρησαν και από τις Εκδόσεις Οξύ. Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε με αφορμή το νέο μυθιστόρημά του, Ο άντρας που επέστρεψε (μτφρ. Αντώνης Καλοκύρης, Εκδόσεις Πατάκη 2020).

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του μυθιστορήματος Ο άντρας που επέστρεψε;
Η ιδέα γεννήθηκε κατά τη διάρκεια των επισκέψεών μου στις φυλακές, όπου διεύθυνα προγράμματα ανάγνωσης και γραφής για τους κρατούμενους. Κι ακόμα, θεώρησα ότι είχε έρθει η στιγμή στη ζωή και στη σταδιοδρομία μου να αποδώσω φόρο τιμής στα βιβλία και στα διαβάσματα που αγάπησα. Σε τελική ανάλυση, τα βιβλία μού άλλαξαν τη ζωή.

Ο Μάικλ Χάντσον περνά τις ατελείωτες ώρες της φυλακής διαβάζοντας τα βιβλία που του προτείνει η νεαρή βιβλιοθηκάριος του σωφρονιστικού καταστήματος. Πώς μπορεί ένας άνθρωπος που δεν διαβάζει να μετατραπεί σε αναγνώστη;
Ω, ναι, είναι δυνατόν! Πολλοί κρατούμενοι με τους οποίους δούλεψα δεν είχαν διαβάσει τίποτα προτού μπουν στη φυλακή, κι όμως είναι πλέον από τους πιο φανατικούς βιβλιοφάγους που έχω συναντήσει ποτέ.

Αν διαβάζει κάποιος πολύ, μπορεί να αλλάξει νοοτροπία και να βελτιώσει τη συμπεριφορά του;
Νομίζω ναι, το διάβασμα μας ανοίγει την πόρτα σ’ έναν ολόκληρο κόσμο κατανόησης για ανθρώπους που δεν γνωρίσαμε ποτέ, μ’ άλλα λόγια καλλιεργεί μέσα μας το αίσθημα της συμπόνιας.

Κάποια στιγμή ο Μάικλ αποφυλακίζεται. Τι είναι αυτό που τον κάνει να θέλει να αλλάξει τη ζωή του;
Δεν είναι κακός, ούτε και κάποιος βίαιος εγκληματίας. Πήρε μια λανθασμένη απόφαση κάνοντας κάποιο έγκλημα, όμως βρίσκεται στη σωστή πλευρά του ηθικού φάσματος. Νιώθει ντροπή για το κακό που προκάλεσε στη μητέρα του η καταδίκη. Θέλει ν’ αλλάξει προς το καλύτερο.

Βγαίνοντας από τη φυλακή, βρίσκεται σε μια Ουάσινγκτον που έχει αλλάξει σημαντικά κατά την περίοδο του εγκλεισμού του. Η αλλαγή αυτή θα επηρεάσει τον τρόπο ζωής του;
Πρέπει να προσαρμοστεί, όπως όλοι μας άλλωστε. Εφόσον συνειδητοποιείς ότι η πόλη σου δεν πρόκειται να επανέλθει ποτέ στην κατάσταση όπου βρισκόταν κάποτε, αποδέχεσαι τις αλλαγές. Διαφορετικά, έχεις μείνει κολλημένος στο παρελθόν.

Τώρα θα έχει να επιλέξει ανάμεσα στην καλή ζωή και στον πειρασμό του εγκλήματος. Τι τον κάνει και δεν θέλει να γυρίσει στη φυλακή;
Το διάβασμα βιβλίων, όπως αυτά του Τζον Στάινμπεκ, έχουν αλλάξει το όραμά του για το ποιος θέλει να γίνει. Η λογοτεχνία τον έχει μεταμορφώσει.

Προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στη νέα του δουλειά, ο Μάικλ αγωνίζεται να βρει τη θέση του σ’ αυτόν τον νέο κόσμο. Ποιος είναι ο ρόλος της οικογένειάς του σε αυτή του την προσπάθεια;
Σίγουρα η οικογένεια ασκεί την επίδρασή της, όμως το ίδιο σημαντική είναι και η καινούργια οικογένεια που βρίσκει στη δουλειά σε κάποια κουζίνα. Τούτο το θέμα επανέρχεται συχνά στα βιβλία μου.

Ο Μάικλ χρωστά χάρη στον άνθρωπο που τον βοήθησε να αποφυλακιστεί. Μπορούμε να ανταποδώσουμε μια χάρη με οποιοδήποτε αντίτιμο;
Προσπαθεί να φανεί ευγνώμων, αλλά την ίδια στιγμή θέλει να παραμείνει στον σωστό δρόμο. Αυτή είναι η βασική σύγκρουση της ιστορίας μου.

Μου άρεσαν ιδιαίτερα οι περιγραφές που κάνετε για την Ουάσινγκτον. Αλήθεια, για ποιο λόγο την έχετε επιλέξει ως τόπο διαμονής;
Ο πατέρας μου εγκαταστάθηκε στην Ουάσινγκτον σαν ήρθε από την Ελλάδα, παιδί ακόμα. Η μητέρα μου επίσης μεγάλωσε κι αυτή εδώ, έτσι μπορώ να πω ότι δεν διάλεξα εγώ την πόλη μου, εκείνη με επέλεξε.

Πριν από λίγο καιρό, έγιναν φοβερές ταραχές εξαιτίας της δολοφονίας του Τζορτζ Φλόιντ. Ποια είναι η στάση του συγγραφέα σε τέτοια γεγονότα;
Το πάθος και ο θυμός έδωσαν πνοή σε πολλές δουλειές μου, όμως τώρα είναι η στιγμή όπου οι απλοί άνθρωποι πρέπει να μιλήσουν, όχι εγώ.

Γιατί τα φυλετικά προβλήματα δεν έχουν λυθεί από τις εκάστοτε κυβερνήσεις των κρατών;
Δεν είναι δουλειά των κυβερνήσεων να εξαλείψουν τον ρατσισμό – μπορούν να νομοθετήσουν, δεν μπορούν όμως ν’ αλλάξουν αυτό που υπάρχει στις καρδιές των ανθρώπων. Αυτή η κατάσταση επικρατεί σε τούτη τη χώρα από την πρώτη στιγμή που υπάρχει. Η δουλεία είναι η εθνική μας ντροπή. Έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε.

Έχετε γράψει και το σενάριο για δημοφιλείς σειρές, όπως το «TheWire» παλιότερα και το «TheDeuce» πρόσφατα. Ποια είναι τα στοιχεία που κάνουν μια σειρά επιτυχημένη;
Η ειλικρίνεια της αφήγησης είναι το κλειδί. Σ’ αυτές τις σειρές αναδείξαμε μια σειρά από ερωτήματα, στρέφοντας τον καθρέφτη προς τη μεριά του κοινού. Γίναμε προκλητικοί. Τα περισσότερα προγράμματα της τηλεόρασης δίνουν στο κοινό αυτό που ζητά, στερεώνοντας περισσότερο τις πεποιθήσεις του. Οι αστυνομικές σειρές ειδικά σου λένε ότι αν διαπράξεις ένα έγκλημα, θα συλληφθείς και θα τιμωρηθείς. Απορρίψαμε εντελώς αυτή την προσέγγιση.

Στο μυθιστόρημα Ο άνθρωπος που επέστρεψε κάνετε και αναφορές σε ελληνικές λέξεις. Για ποιο λόγο;
Αγαπώ τις λέξεις. Η μητέρα μου ανέλυε πάντα τις αγγλικές λέξεις εξηγώντας μου την προέλευσή τους από το ελληνικό λεξιλόγιο. Είναι κάτι που βρίσκω ενδιαφέρον και μερικές φορές διασκεδαστικό, δείτε για παράδειγμα τη λέξη monogamy – νομίζω καταλαβαίνετε τι θέλω να πω.

Τι θα απευθύνατε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;
Τα τελευταία δυο χρόνια βίωσα κάποια απώλεια, θα έλεγα λοιπόν κρατήστε κοντά σας αυτούς που αγαπάτε και πείτε τους πώς νιώθετε. Κι ακόμα, μείνετε ασφαλείς!

Μετάφραση από τα αγγλικά: Απόστολος Σπυράκης