Τι προβλέπει η Εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών για την λειτουργία δημοτικών παρατάξεων

Εγκύκλιο με θέμα τη λειτουργία των δημοτικών παρατάξεων δημοσίευσε το Υπουργείο Εσωτερικών στην εγκύκλιο περιλαμβάνονται η έννοια του συνδυασμού και της δημοτικής παράταξης, η ανεξαρτητοποίηση – διαγραφή μελών δημοτικών παρατάξεων, τα δικαιώματα των ανεξαρτητοποιηθέντων – διαγραφέντων συμβούλων, καθώς και σχετική νομοθεσία.

Έννοια δημοτικής παράταξης
Οι δημοτικές παρατάξεις απαρτίζονται από τα μέλη των συνδυασμών που έλαβαν μέρος στις εκλογές και αναδείχθηκαν δημοτικοί σύμβουλοι, ενώ αποκτούν υπόσταση κατά την εγκατάσταση των νέων δημοτικών αρχών. Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 66 του ν. 3852/2010 (Α’ 87), επικεφαλής της παράταξης είναι ο δήμαρχος και ο σύμβουλος που ήταν υποψήφιος δήμαρχος, ενώ στην περίπτωση θανάτου, παραίτησης, έκπτωσης ή ανεξαρτητοποίησης, ο σύμβουλος που εκλέγεται ως επικεφαλής από την απόλυτη πλειοψηφία των δημοτικών συμβούλων που αποτελούν την παράταξη.
Επιπλέον, υπογραμμίζεται ότι, σύμφωνα με την παρ. 8 του άρθρου 66 παρ. 8 του ν. 3852/2010, για την αποδοτικότερη λειτουργία των δημοτικών παρατάξεων η δημοτική αρχή μπορεί να παραχωρεί σε αυτές κατάλληλα εξοπλισμένο χώρο καθώς και γραμματειακή υποστήριξη, εφόσον το επιτρέπουν οι υπηρεσιακές ανάγκες.

Ανεξαρτητοποίηση 
Σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 66 του ν. 3852/2010, οι δημοτικοί σύμβουλοι δύνανται να ανεξαρτητοποιηθούν με δική τους πρωτοβουλία από τη δημοτική παράταξη στην οποία ανήκουν, μέσω υποβολής γραπτής δήλωσής τους προς το προεδρείο του οικείου δημοτικού συμβουλίου. Κατ’ αντιστοιχία με όσα γίνονται παγίως δεκτά στην περίπτωση της παραίτησης αιρετών από αξίωμα, η ανωτέρω γραπτή δήλωση πρέπει να διατυπώνεται κατά τρόπο σαφή, ώστε να προκύπτει η βούληση του δημοτικού συμβούλου να αποχωρήσει, οριστικά, από τη δημοτική παράταξη.
Επιπροσθέτως, σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 66 του ν. 3852/2010, οι δημοτικοί σύμβουλοι, εκτός του επικεφαλής της παράταξης, μπορούν να διαγραφούν από τη δημοτική παράταξη στην οποία ανήκουν. Για να λάβει χώρα η διαγραφή, εάν η δημοτική παράταξη έχει τουλάχιστον τρία μέλη, απαιτείται απόφαση της πλειοψηφίας των δύο τρίτων αυτών.
Η αιτιολογία της διαγραφής, όταν ανάγεται στη συμπεριφορά του συμβούλου που διαγράφεται από την παράταξη σε σχέση με την παράταξή του, νομίμως περιέχει γενικές αναφορές, χωρίς εξειδίκευση συγκεκριμένων πραγματικών περιστατικών. Αντιθέτως, το σκέλος της αιτιολογίας της προσβαλλόμενης που αφορά στη συμπεριφορά του προς διαγραφή συμβούλου, ως δημοτικού οργάνου, πρέπει να περιέχει αναφορά σε συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά.

Δικαιώματα
Όσον αφορά στα δικαιώματα και, συνακόλουθα, στις υποχρεώσεις δημοτικών συμβούλων, που ανεξαρτητοποιήθηκαν ή διαγράφηκαν από την παράταξή τους, σύμφωνα με τη διαδικασία που περιγράφηκε ανωτέρω, υπογραμμίζεται, καταρχήν, ότι οι εν λόγω δημοτικοί σύμβουλοι πρέπει να θεωρούνται ανεξάρτητα μέλη του συμβουλίου, μη ανήκοντα σε κάποια παράταξη.
Ο ν. 3852/2010 δεν παρέχει τη δυνατότητα δημιουργίας δημοτικής παράταξης από συμβούλους που ανεξαρτητοποιήθηκαν ή διαγράφηκαν από τις δημοτικές παρατάξεις με τις οποίες έχουν εκλεγεί. Ομοίως, αποκλείεται η δυνατότητα προσχώρησης διαγραφέντα ή ανεξαρτητοποιηθέντα δημοτικού συμβούλου σε άλλη παράταξη από αυτήν με την οποία έχει εκλεγεί. Εντούτοις, από το νομοθέτη παρέχεται η δυνατότητα επανένταξης ανεξάρτητου δημοτικού συμβούλου στην παράταξη από την οποία ανεξαρτητοποιήθηκε ή διαγράφηκε, εφόσον τούτο γίνει δεκτό από τα 2/3 των μελών, προκειμένου για παρατάξεις που έχουν τουλάχιστον 3 μέλη και από όλα τα μέλη, στην περίπτωση ανεξαρτητοποίησης δημοτικού συμβούλου, προκειμένου για παρατάξεις με λιγότερα από 3 μέλη.

Σύμφωνα με την παρ. 1α του άρθρου 53 του ν. 5056/2023 (Α’ 163), από την 1η Ιανουαρίου 2024 καταργείται η παρ. 7 του άρθρου 66 του ν. 3852/2010 περί σύμπραξης δημοτικών παρατάξεων, ενώ σημειώνεται, επίσης, ότι καταργείται και η δυνατότητα των ανεξάρτητων δημοτικών συμβούλων να λογίζονται ως ενιαία παράταξη και να δικαιούνται έδρα στη δημοτική επιτροπή.
Επισημαίνεται ότι, πάγια διοικητική θέση του Υπουργείου Εσωτερικών αποτελεί ότι οι τυχόν αλλαγές στον αριθμό των μελών των παρατάξεων, λόγω ανεξαρτητοποιήσεων ή διαγραφών, δεν οδηγούν σε επανακαθορισμό της θέσης των παρατάξεων εντός του δημοτικού συμβουλίου για την εφαρμογή ειδικών διατάξεων της νομοθεσίας που αναφέρονται σε δεύτερο ή τρίτο σε εκλογική δύναμη συνδυασμό, καθώς η θέση των παρατάξεων αυτών διαμορφώνεται με βάση το εκλογικό αποτέλεσμα και τη σχετική απόφαση ανακήρυξής του κατά τόπο αρμόδιου Πρωτοδικείου.