«Τι ’χες, Γιάννη…»

της Παναγιώτας Π. Λάμπρη

http://users.sch.gr/panlampri/

«Τι ’χες, Γιάννη; Τι ’χα πάντα!» λέει ο λαός, προκειμένου να σχολιάσει θυμόσοφα γεγονός, το οποίο επαναλαμβάνεται, σχεδόν πανομοιότητα, χωρίς να διαφαίνεται ελπίδα ν’ αλλάξει! Αυτό συμβαίνει, καθώς διαπιστώνεται, και στον τομέα των καταλήψεων των σχολείων από μαθητές που φοιτούν σ’ αυτά! Κολόνια που κρατάει χρόνια, σύμφωνα μ’ άλλη παροιμία, τόσα πολλά, που πλέον μετράμε δεκαετίες! Από την αρχή, μάλιστα, της δεκαετίας του 1990 δεν θυμάμαι να υπάρχει σχολική χρονιά, κατά την οποία δεν έγινε κατάληψη σχολικού συγκροτήματος!

Για το αν είναι παράνομη πράξη η κατάληψη ενός δημόσιου χώρου, όπως το σχολείο, έχει αποφανθεί ο νομοθέτης. Για το τι είναι αυτό που συντηρεί την εν λόγω παθογένεια είναι επίσης γνωστό με συγκεκριμένους πολιτικούς χώρους όχι μόνο να τρέφουν συμπάθεια, αλλά να την υποδαυλίζουν και να την υποστηρίζουν, με μόνους χαμένους τους μαθητές, ειδικά εκείνους οι οποίοι προέρχονται από χαμηλά κοινωνικά στρώματα και δεν μπορούν να καλύψουν την απώλεια των διδακτικών ωρών με φροντιστηριακά μαθήματα! Και το οξύμωρο είναι πως, όχι σπάνια, ένα από τα συνθήματα των καταλήψεων είναι το «δωρεάν δημόσια παιδεία», η οποία, με τα όποια προβλήματα, ούτως ή άλλως υφίσταται και με τις καταλήψεις ναρκοθετείται περαιτέρω.

Ειρήσθω εν παρόδω πως, όταν κάποτε έθεσα το ερώτημα σε μαθητή μου για ποιο λόγο πρωτοστατεί στην κατάληψη του σχολείου μας, ενώ γνωρίζει πως δεν είχε τηρηθεί καμία δημοκρατική διαδικασία, προκειμένου να ληφθεί απόφαση σχετικά με την κατά τα άλλα παράνομη κατάληψή του, μου απάντησε όλο νεανική ζέση: «Μα, κυρία, κάνουμε αγώνα!». «Α! Μαζί σας, αλλά για ποιο πράγμα;», του είπα. «Να, κάνουν κι οι πρωινοί! Ας χάσουμε και καμιά ώρα μάθημα, κυρία!». «Ναι, αλλά θα ξέρεις πως οι μαθητές των πρωινών σχολείων – το δικό μας συστεγαζόταν με πειραματικό γυμνάσιο και λύκειο της πόλης – δεν είναι εργαζόμενοι, όπως εσύ, και πως τα μαθήματα που χάνουν με τις καταλήψεις τα αναπληρώνουν με ιδιαίτερα μαθήματα στο σπίτι!» «Το ξέρω, αλλά…» «Εσύ μπορείς να πας σε φροντιστήριο, έστω και ομαδικό, για τον ίδιο σκοπό;» «Τι λέτε, κυρία; Πού να τα βρω; Εγώ δουλεύω και βοηθάω την οικογένειά μου!» «Είσαι αξιέπαινος γι’ αυτό! Διπλά αξιέπαινος, διότι το πρωί πηγαίνεις στη δουλειά και το βράδυ έρχεσαι στο σχολείο!

Αλλά δεν είναι κρίμα να μην αξιοποιείς τον χρόνο που έρχεσαι εδώ, ώστε να τελειώσεις την τάξη; Πέρυσι την έχασες λόγω απουσιών, γνωρίζεις τους λόγους που τις έκανες! Φέτος; Δεν είναι κρίμα ν’ αγωνίζεσαι, όπως λες, με ανθρώπους, οι οποίοι τα έχουν όλα έτοιμα, ενώ εσύ… Και κοίτα! Μπορεί το σχολείο μας να μην είναι το τελειότερο του κόσμου, αλλά είναι καθαρό, ζεστό,… κι έχει ανθρώπους που νοιάζονται για σας! Να ξέρεις πως αναγνωρίζω τη σημασία του αγώνα του δικού σου και κάθε νέου, αλλά τον αγώνα που έχει νόημα! Όχι, σήμερα βαριόμαστε να μπούμε για μάθημα, ας κλείσουμε το σχολείο! Η θέση σας είναι σ’ αυτό! Είναι καλύτερα να είσαι στο σχολείο, παρά να γυρίζεις άσκοπα στους δρόμους!» «Έχετε δίκιο, κυρία, αλλά…»

Το «αλλά…» έμεινε μετέωρο και η κατάληψη, όπως τόσες άλλες διήρκησε κάποιες μέρες και έληξε, αφού κανένα ουσιαστικό πρόταγμα δεν είχε, πέραν της ψευδαίσθησης ενός αγώνα χωρίς στόχο, και όχι μόνο! Πόσο μάλλον, που τα περισσότερα από τα αιτήματα των μαθητών ήταν γενικόλογα και δεν αφορούσαν σε κάτι απτό, στο οποίο υπήρχε πιθανότητα να βρεθεί λύση. Υπήρχαν βέβαια και αιτήματα, τα οποία καμία σχέση με αγώνα δεν είχαν, παρά με τη βαρεμάρα, τη χλεύη του συστήματος και πάει λέγοντας.
Βέβαια, ίσως ειπωθεί από κάποιους πως το ανωτέρω παράδειγμα είναι μεμονωμένο και δεν αντιπροσωπεύει τη μαθητική κοινότητα! Μπορεί, αλλά η εμπειρία μου, αποκτημένη στις τριάντα επτά σχολικές χρονιές που υπηρέτησα τη δημόσια εκπαίδευση, άλλα λέει! Διότι, αφότου άρχισε η πανδημία των καταλήψεων στις αρχές τις δεκαετίας του 1990, αυτές επαναλαμβάνονται, σχεδόν εθιμικά, κάθε χρόνο, σε μερικά σχολεία με ιδιαίτερη ζέση!

Αν κάποιος, μάλιστα, έμπαινε στον κόπο να μελετήσει την προετοιμασία του σχετικού κλίματος, εντός και εκτός του σχολείου – όχι μακριά, στην είσοδο της περίφραξής του, και πλέον στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης –, την εφεύρεση αιτημάτων, τον ορισμό εκείνων που θα πρωτοστατήσουν,…, με την πλειονοψηφία των μαθητών, η οποία, όχι σπάνια εκφοβίζεται, να είναι ο άπραγος θεατής και εν τέλει το θύμα, θα κατέληγε σε σημαντικά συμπεράσματα για το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Είσαι αντίθετη με το μαθητικό κίνημα, ίσως, πουν κάποιοι! Όχι, αρκεί αυτό να είναι ουσιαστικό! Να διατυπώνει συγκεκριμένα αιτήματα και προτάσεις για την αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, για τις υποδομές, οι οποίες συχνά έχουν υποστεί φθορές κατά τη διάρκεια καταλήψεων, και για ό,τι άλλο επιθυμούν να θέσουν σε διάλογο οι μαθητές! Αλλά με σοβαρότητα στον χώρο του σχολείου και σε κάθε αρμόδιο και όχι με το κλείσιμο των σχολείων για ψύλλου πήδημα!

Με το θέμα, μάλιστα, να σοβεί για χρόνια, αφορμή για τούτο το άρθρο είναι οι καταλήψεις λυκείων, οι οποίες ξεκίνησαν με το άνοιγμά τους, λόγω της πανδημίας, μετά από μήνες! Η τακτική γνωστή! Κάποιοι, μετρημένοι στα δάχτυλα, με μια αλυσίδα κι ένα λουκέτο κλείνουν το σχολείο! Τόσο απλά, τόσο «δημοκρατικά»! Οι πολλοί ας επιστρέψουν στα σπίτια τους ή όπου αλλού!
Όσο, όμως, σ’ ένα δημοκρατικό πολίτευμα οι πολλοί εκχωρούν στους λίγους τα δικαιώματά τους, εν προκειμένω της μόρφωσης, παύει να υπάρχει δημοκρατία. Κι όσο αυτό συνεχίζει να το ανέχεται ως πρακτική η κοινωνία των πολιτών, η κατάσταση θα χειροτερεύει, οι άλλες χώρες θα τρέχουν στους ρυθμούς της εποχής και η δική μας με την άμαξα, ενώ πολλά μυαλά θα παίρνουν των ομματιών τους! Τις τελευταίες μέρες κιόλας, πλην των καταλήψεων, πληροφορηθήκαμε πως κάποια Ελληνόπουλα έγιναν δεκτά με υποτροφία σε μερικά από τα καλύτερα πανεπιστήμια του πλανήτη! Και φυσικά την αποδέχθηκαν, όχι επειδή δεν αγαπούν τους δικούς τους ή την πατρίδας τους, αλλά επειδή αγαπούν την πρόοδο, την οποία εδώ κάποιοι με πάθος αντιμάχονται!

Ως εκ τούτου, με τις ευκαιρίες να μην περιμένουν, για να θυμηθούμε τον Θουκυδίδη, έχουμε δύο επιλογές! Ή να συνεχίσουμε να ομφαλοσκοπούμε ανεχόμενοι παρακμιακά φαινόμενα, όπως οι καταλήψεις των σχολείων, καθώς και των πανεπιστημίων, ή να αρθούμε στο ύψος της εποχής αναλαμβάνοντας ως άτομα και ως κοινωνία την ευθύνη απέναντι στο μέλλον! Αλλιώς δεν θα φταίει το κακό το ριζικό μας, που λέει ο ποιητής, αλλά η ανοχή της παρακμής και η αβελτηρία μας να την προσπεράσουμε!