Του Θεριστή
της Παναγιώτας Π. Λάμπρη
Τον Ιούνιο, πρώτο μήνα του καλοκαιριού και έκτο του έτους, ο λαός τον ονομάτισε Θεριστή, στην Ήπειρο Θερ’τή και Θιρ’τή, παρακάμπτοντας το επίσημο όνομά του, καθώς τον συνέδεσε άριστα με την κύρια ενασχόλησή του, τον θερισμό. Φυσικά, το επίσημο παρέμεινε και ως ρωμαϊκής προέλευσης ετυμολογείται από το όνομα της θεάς Ήρας, Juno στα λατινικά, ή από το όνομα του θεμελιωτή της ρωμαϊκής Δημοκρατίας, του Λεύκιου Ιούλιου Βρούτου.
Βέβαια, στην ελληνική αρχαιότητα και συγκεκριμένα στο αττικό ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε στην Αθήνα, και όχι μόνο, ο Ιούνιος ταυτίζεται με το δεύτερο μισό του μήνα Θαργηλιώνα και το πρώτο μισό του μήνα Σκιροφοριώνα· ήταν αφιερωμένος στη θεά Αθηνά, προς τιμήν της οποίας γιορτάζονταν τα Αρρητοφόρια ή Αρρηφόρια για την εξασφάλιση της ευφορίας της γης με αρρητοφόρια, δηλαδή με τη μεταφορά μυστικών ιερών αντικειμένων από τον ναό της Πολιάδος Αθηνάς στο ιερό της Αφροδίτης εν Κήποις και πάλι πίσω στον ναό της Αθηνάς. Τελούνταν, επίσης, τα Σκιροφόρια, γυναικεία γιορτή, προς τιμή της Αθηνάς, της Δήμητρας και της Περσεφόνης, τα Διιπόλεια προς τιμήν του Διός και άλλες.
Οι γεωργοί εύχονταν να μη βρέξει την πρώτη μέρα αυτού του μήνα, γιατί πίστευαν πως από τη βροχή αυτής της μέρας εξαρτιόταν το αν τα σύκα θα σκουληκιάσουν ή όχι!
Μέσα στον Ιούνιο υπάρχει και μια νηστεία, η οποία σχετίζεται με τη γιορτή των Αγίων Αποστόλων. Η νηστεία αυτή, αν και τη λένε Σαρακοστή, δεν έχει σταθερό αριθμό ημερών. Η διάρκειά της εξαρτάται από το πότε γιορτάζεται η Λαμπρή που είναι κινητή εορτή. Αν, μάλιστα, αυτή πέσει μεταξύ 5 και 8 Μαΐου, δεν υπάρχει νηστεία. Και φέτος είναι πολύ σύντομη, καθώς διαρκεί μόνο δύο μέρες!
Φυσικά, πλην των εορτών των Πέτρου και Παύλου, στις 29 του μηνός, και των 12 Αποστόλων, στις 30, πολύ σημαντική και με αρχαίες καταβολές γιορτή είναι το Γενέθλιο του Προδρόμου στις 24 του μηνός.
Η γέννηση του Προδρόμου, λοιπόν, εορτάζεται κατά τις θερινές τροπές του ήλιου και γι’ αυτό διατηρήθηκαν ορισμένες συνήθειες του αρχαίου κόσμου σχετικές με το θερινό ηλιοστάσιο. «Παράλληλα με τη θρησκευτική σημασία της», γράφει ο Δ. Σ. Λουκάτος (Τα καλοκαιρινά, σ. 43, 89) «μπορούμε να πούμε πως η γιορτή αυτή είναι από τις “ειδωλολατρικότερες” του εορτολογίου μας. Μαζί με τον Άι-Γιάννη λατρεύεται, με παλιά υποσυνείδητη εθιμολογία, ο Ήλιος των θερινών τροπών, ανάβονται διαβατήριες και καθαρτήριες πυρές, για τον κρίσιμο χρόνο, ασκούνται, με τελετουργική δεξιοτεχνία, η μαντεία κι η μαντική, εκβιάζεται σχεδόν η καλή τύχη, επιδιώκεται η υγεία και το σωματικό κάλλος, με τη συγκομιδή θεραπευτικών και αρωματικών ανθόφυτων.»
Τα δρώμενα ερωτικής μαντείας, είναι συνήθη σε πολλά μέρη της Ελλάδας την ημέρα του Κλήδονα. Στη Ροδαυγή, την ημέρα αυτή τα κορίτσια, στις δώδεκα το μεσημέρι, πήγαιναν σε κάποιο πηγάδι και κρατούσαν έναν καθρέφτη, ώστε να ρίχνει ο ήλιος τη λάμψη του μέσα στο πηγάδι κι ύστερα σκέπαζαν το κεφάλι τους μ’ ένα κόκκινο πανί και κοίταζαν μέσα, για να δουν να καθρεφτίζεται η μορφή του μέλλοντα συντρόφου τους καβάλα σε άλογο! Επίσης, τα κορίτσια προσέχουν ποιο αντρικό όνομα θ’ ακούσουν βγαίνοντας από το σπίτι τους στον δρόμο, γιατί πιστεύουν πως τέτοιο όνομα θα φέρει και ο σύζυγός τους! (Π. Π. Λάμπρη, Ροδαυγή, 2η έκδ., σ. 149-150)
Τέλος, ας ευχηθούμε να ’ναι καρποφόρος ο Ιούνιος και το καλοκαίρι, που μαζί του φθάνει, ας χαρίσει ευημερία και χαρά!