«Του Ουλιάνωφ το μειδίαμα»

Του Βαγγέλη Σακέλλιου
Δικηγόρου
«…Άκου – τίποτε τόσο αμίλητο
Όσο το μιλημένο.
Τόσο μουγγό κι ανόητο και ηττημένο
πως τάπε όλα τάχα μου
πως τa ’βγαλε από μέσα του
ενώ μπορεί να τα ’βγαλε απλώς απ’ το μυαλό του…»
Μιχάλης Γκανάς, Αψινθος

Στις αυτοδιοικητικές εκλογές δεν μπόρεσα να ψηφίσω. Βρέθηκα δικαστικός αντιπρόσωπος στην Αθήνα, σένα εκλογικό τμήμα του Κολωνού κι έτσι στάθηκε αδύνατο να ασκήσω το δικαίωμα του «εκλέγειν». Βίωσα όμως, απ’ την ανάποδη, «την μέρα ενός εκλογικού αντιπροσώπου» του Ιταλο Καλβίνο.
Στο εκλογικό μου τμήμα ο δήμαρχος Μπακογιάννης έφθασε σχεδόν στο 50% ενώ ο Κασιδιάρης ήλθε δεύτερος. Ο Δούκας μόλις πέμπτος με … έντεκα ψήφους !!!
Στον δεύτερο γύρο, με μια αποχή που ξεπέρασε το 70%, Μπακογιάννης και Δούκας ήταν κοντά, τους χώριζαν μόλις πέντε ψήφοι.
Τα παιδιά της Εφορευτικής όπως και οι τρεις αντιπρόσωποι των συνδυασμών ήταν ντόπιοι. Γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στον Κολωνό, ζουν στον Κολωνό. Ένας απ’ αυτούς ήταν Αλβανικής καταγωγής, δεύτερης γενιάς, γεννημένος και μεγαλωμένος στην ίδια περιοχή.
Ελεεινολογούσαν τη γειτονιά τους, αποδομούσαν τον Μπακογιάννη, έλεγαν για τον ανύπαρκτο φωτισμό δίπλα ακριβώς απ’ την Ακαδημία Πλάτωνα, είπαν για δύο μπορντέλα που «ασχημαίνουν την περιοχή» (!!!), βίωναν, οι περισσότεροι, την ανεργία, ψήφισαν, οι περισσότεροι, Χαρδαλιά για την Περιφέρεια κι όλοι τους είχαν φοιτήσει στο ίδιο Δημοτικό που τώρα ήταν εκλογικό κέντρο.
Στο τέλος μιας μακράς νύχτας, όταν στείλαμε τα τηλεγραφήματα των υποψηφίων με τους σταυρούς τους και χαλαρώσαμε κάπως τους ρώτησα τι βλέπουν για το δεύτερο γύρο, Μπακογιάννη ή Δούκα, αφού ήδη γνωρίζαμε τους δύο υποψηφίους και την (μεγάλη) διαφορά τους. Η απάντηση ήταν ίδια, άσχετα με την αιτιολογία της : «Θα χάσει ο Μπακογιάννης», όπως και έχασε.
Το ίδιο μου είπαν και οι τρεις ταξιτζήδες που ρώτησα «για το πώς βλέπουν τα πράγματα», όπως και ο φούρναρης απέναντι απ’ το σπίτι της κόρης μου στο Παγκράτι. Ο καθένας είχε τον λόγο του, μα η μεγάλη εικόνα δεν άλλαζε.

Την δεύτερη Κυριακή πηγαίνοντας τον εκλογικό σάκο στην Ευελπίδων έπεσα σέναν πολιτικοποιημένο ταξιτζή, ενημερωμένο και …χαρούμενο. Μίλαγε στο κινητό του, ήξερε τα αποτελέσματα σόλη σχεδόν την Ελλάδα, σχολίασε τον Πελετίδη στην Πάτρα και σχεδόν ανακουφισμένος κατέληξε : «και μόνο που έχασε ο Μπακογιάννης εμένα μου φτάνει. Είχε κάνει την Αθήνα φρενοκομείο».
Ούτως εχόντων των πραγμάτων και με ξεκάθαρη την «μεγάλη εικόνα» ανασυνθέτω :

αα) Ανήκω σαυτούς που δεν πιστεύουν ότι η Νέα Δημοκρατία ηττήθηκε. Τα αποτελέσματα του πρώτου (και πολιτικά μονοσήμαντα ερμηνευμένων) γύρου επιβεβαίωσαν την πολιτική κυριαρχία της. Τα ποσοστά των υποψηφίων της, επισήμων ή μη, υπήρξαν θηριώδη, αναντίστοιχα βέβαια των προβλημάτων και της αποτελεσματικότητας της κρατικής μηχανής, πλην όμως αδιαμφισβήτητα. Ο εκλογικός χάρτης των Περιφερειών είναι δηλωτικός. Οι υποψήφιοι της αντιπολίτευσης βρέθηκαν μακριά και με εξαίρεση την Θεσσαλία (όπου ο Αγοραστός στον πρώτο γύρο αντιμετώπισε και έτερο στέλεχος της ΝΔ που κατέλαβε ποσοστό σχεδόν 10%) οι επίσημοι υποψήφιοι του κυβερνητικού κόμματος αναμετρήθηκαν με στελέχη της ίδιας πολιτικής , κομματικής και κοινωνικής αναφοράς. Άραγε για «ποια ήττα» της ΝΔ μπορούμε να μιλήσουμε.

Οι, εμβληματικές, ήττες της στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη υπήρξαν και είναι ήττες πολυπαραγοντικές. Πως μπορούμε να εξηγήσουμε άραγε γιατί ο υποψήφιος Περιφερειάρχης της Κ. Μακεδονίας Απ. Τζιτζικώστας εξελέγη την πρώτη Κυριακή με ποσοστό …60% (!) όταν στις διπλανές κάλπες ο υποψήφιος Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κ. Ζέρβας έλαβε μόλις το 27,5 % των ιδίων ψηφοφόρων ; Γιατί ο Χαρδαλιάς εκλέχθηκε την πρώτη Κυριακή με ποσοστό σχεδόν 47% ενώ ο Μπακογιάννης στην Αθήνα στις παραπλήσιες κάλπες σημείωνε «χαμηλές πτήσεις» πέριξ του 41,5 % ; Οι ίδιοι ψηφοφόροι ψήφισαν, οι ίδιοι εκλογείς εκφράστηκαν, οι ίδιοι οι πολίτες επιδοκίμασαν/αποδοκίμασαν.

Δεν ηττήθηκε, λοιπόν, η ΝΔ. Συγκεκριμένοι υποψήφιοι της έχασαν, δια πράξεων και παραλείψεων που εν τέλει διαμόρφωσαν την τελική ψήφο. Η πολιτική ηγεμονία της ΝΔ ήταν και παραμένει απόλυτη. Το πρωτεύον είναι να μην αποκτήσει και την ιδεολογική ηγεμονία. Γιατί αυτό σημαίνει την απόλυτη στρατηγική, και σε βάθος, επικράτηση ενός αφηγήματος, ενός παραδείγματος, κάτι δηλαδή που ξεπερνάει εκλογές και τετραετίες.

ββ) Οι ανατροπές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, η επικράτηση του Κουρέτα στην Θεσσαλία, πολλοί δήμοι της Αττικής και της περιφέρειας δημιούργησαν την εντύπωση πως κάποιοι πόλοι και σημεία αναφοράς της Κεντροαριστεράς (ΠΑΣΟΚ) ενισχύθηκαν στις δημοτικές εκλογές, ανέδειξαν (ή διατήρησαν) νέους Δημάρχους, σημείωσαν εκλογικά ποσοστά υπέρτερα των βουλευτικών εκλογών. Η επισήμανση είναι σωστή. Η εκλογή του Δούκα, κυρίως, στην Αθήνα και η άνετη επικράτηση του Αγγελούδη στην Θεσσαλονίκη δημιούργησαν κλίμα ευφορίας και φιλόδοξου αναστοχασμού με φόντο τις Ευρωεκλογές του 2024. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ή να υποτιμάται το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ είχε πάντα, ακόμα και στις δύσκολες στιγμές του, προνομιακή σχέση με την αυτοδιοίκηση, την οποία εξαρχής σεβάστηκε, χειραφέτησε και την προικοδότησε.

Σ αυτές τις περιπτώσεις η κατ’ ιδίαν ανθρωπογεωγραφία σε μια μικρή κλίμακα, οι ευρύτερες ζυμώσεις σε συγγενή σχήματα, οι βηματισμοί των βασικών αντιπάλων έπαιζαν και παίζουν πάντα τον ρόλο τους.
Εάν θέλουμε να εξάγουμε ασφαλέστερα και πιο ορθά πολιτικά συμπεράσματα τότε θα πρέπει να εστιάσουμε στα αποτελέσματα των Περιφερειών, εκεί δηλαδή που το αποτύπωμα είναι αμιγώς πολιτικό και η κομματική αντιδικία κυριαρχεί.
Η σπουδαία, και για τους περισσότερους απρόσμενη, νίκη του Δούκα στην Αθήνα δεν έχει να κάνει, κατά την γνώμη μου, μόνο με την καταψήφιση του Μπακογιάννη (που για να μην ξεχνιόμαστε, για λίγες σχετικά ψήφους δεν εξελέγη ην πρώτη Κυριακή) αλλά και με την υπερψήφιση του Δούκα, ενός νέου και άφθαρτου τεχνοκράτη, καθηγητή στο εμβληματικό ΕΜΠ, υποψηφίου με προτάσεις και κοστολόγιο, ενός ανθρώπου που φάνηκε να γνωρίζει την Αθήνα, τα προβλήματα και τις προτεραιότητες της.
Η συνάθροιση της δεύτερης Κυριακής, από τον Ζαχαριάδη του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ έως τον Παπαδάκη της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, από κάποιους του ΚΚΕ έως δυσαρεστημένους της ΝΔ, δεν λογίζεται ούτε και εννοείται ως ενιαία πολιτική έκφραση. Απλώς ο Δούκας ενσάρκωσε πετυχημένα το αντι-Μπακογιάννη αφήγημα και δικαιολογημένα κέρδισε το μεγάλο στοίχημα.

Το ΠΑΣΟΚ δικαιούται να χαίρεται. Δεν δικαιούται, ωστόσο, να θριαμβολογεί και να συμψηφίζει τα ποσοστά των δημοτικών εκλογών με τις αντίστοιχες επιδόσεις του στις βουλευτικές. Ένα κρίσιμο πρώτο τεστ θα είναι οι επόμενες ευρωεκλογές όπου και θα αποτυπωθούν ευκρινέστερα οι συσχετισμοί και οι τυχόν αλλαγές.
Αντιθέτως ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ δεν μπορεί να χαρεί. Οι επιδόσεις των υποψηφίων του, όπου υπήρξαν, υπήρξαν αποκαρδιωτικές και κατώτερες του αναμενόμενου. Κατέγραψε σε όλη την επικράτεια χαμηλές πτήσεις, οι υποψήφιοι του είδαν την πλάτη των υποψηφίων του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ, στην μάχη της Αθήνας και Θεσσαλονίκης απέτυχε και όπου στις Περιφέρειες εκδήλωσε αυτόνομη παρουσία ηττήθηκε καθαρά.
Πιστεύω, ωστόσο, πως ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε μεταβατική φάση. Η πρόσφατη εκλογή της νέας ηγεσίας του ανέδειξε διαφορές, προσλαμβάνουσες και οπτικές. Συγκρούστηκαν πολλοί «κόσμοι» εντός του «κόσμου» του, το στίγμα του είναι θολό, το αφήγημα αδύναμο, η προοπτική απούσα. Κι αυτό το φορτίο ακόμα κι ο πιο άξιος υποψήφιος του ήταν αδύνατο να το σηκώσει στις πλάτες του και μάλιστα στο ιδιαίτερο και απαιτητικό πεδίο της αυτοδιοίκησης, χώρο δηλαδή με τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ δεν απέκτησε ποτέ οργανική σχέση.
Ούτως εχόντων των πραγμάτων η μάχη στην κεντροαριστερά τελεί υπό αίρεση. Οι ενδιαφέρουσες πολιτικές εξελίξεις θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το είδος και τις εκφάνσεις της σοσιαλδημοκρατίας, εκεί δηλαδή που ουσιαστικά ομνύουν όλοι οι εταίροι της.

γγ) Προέταξα ως τίτλο έναν υπέροχο στίχο του Ρασούλη στην καλύτερη ίσως, μουσική του Νίκου Ξυδάκη. Ήταν η «ρωγμή του χρόνου» του αξέχαστου Νίκου Παπάζογλου. Κι ήταν «του Ουλιάνωφ το μειδίαμα» αυτό που πρωτοσκέφτηκα όταν ο Κουτσούμπας πανηγύριζε την νίκη στην Πετρούπολη, κι από κοντά τις νίκες στην Πάτρα, στην Καισαριανή, στο Χαϊδάρι, στον Τύρναβο και στην Ικαρία. Εκεί δηλαδή που εκλέχτηκαν και επανεκλέχθηκαν κομμουνιστές δήμαρχοι, όσοι δηλαδή έφθασαν στον δεύτερο γύρο.
Ξανασκέφτηκα «του Ουλιάνωφ το μειδίαμα» πρώτα σαν ειρωνεία, μετά σαν συγκατάβαση.
Σύμφωνοι. Σαυτές τις εκλογές το ΚΚΕ πήγε καλά. Καλύτερα απ’ τις εκλογές του 2019 και καλύτερα απ’ τις εκλογές του Ιουνίου.
Τα ψηφοδέλτια της «Λαϊκής Συσπείρωσης», τόσο στους Δήμους όσο και στις Περιφέρειες, ήταν ισχυρά ψηφοδέλτια. Ήταν ψηφοδέλτια της καθ’ ημάς Αριστεράς με άξιους υποψηφίους, με αγωνιστικό παρελθόν, παρόν και μέλλον. Ήταν ψηφοδέλτια αμιγώς πολιτικά, εναρμονισμένα πλήρως στο αφήγημα και το πρόταγμα του ΚΚΕ. Ήταν ψηφοδέλτια «καθαρά», με κοινό βηματισμό, είτε η μάχη δίνονταν στην Ικαρία, είτε στην Άρτα, είτε στην Πρέβεζα.
Τα εκλογικά ποσοστά, ωστόσο, δεν ήταν ίδια ούτε, σε αρκετές περιπτώσεις, όμοια.
Στην γειτονική μας Πρέβεζα η «Λαϊκή Συσπείρωση» στον ομώνυμο Δήμο έλαβε ποσοστό 25,07% (!!!). Γιατί άραγε ; Βοήθησε η προσωπικότητα του υποψήφιου Δημάρχου της γιατρού Κώστα Κύρλα ; Βοήθησε η σύνθεση του ψηφοδελτίου ; Βοήθησε η τελική συστράτευση των πολλών που ένοιωσαν μοναξιά και δυσανεξία στο εκλογικό σκηνικό ;

Πάντως, ο πολιτικός λόχος της «Λαϊκής Συσπείρωσης» και στην Πρέβεζα ήταν ίδιος και αντίστοιχος με αυτόν της λοιπής Ηπείρου και εν γένει της χώρας.
Κάπου αλλού, λοιπόν, ας αναζητήσουμε την αιτία. Υποστήριξα κι άλλοτε, και υποστηρίζω σθεναρά , πως το ΚΚΕ πρέπει να πορεύεται με όρους μέλλοντος. Πρέπει να απελευθερωθεί από την κομματική του αυταρέσκεια και να χαθεί, όπως αυτό ξέρει, στον ωκεανό της κοινωνίας. Να ανοιχθεί σε πρόσωπα, τάσεις, ρεύματα. Να διατηρήσει στο σκευοφυλάκιο των αναμνήσεων του «τα ιερά και τα όσια» της αιματοβαμμένης πορείας του αλλά να κοινωνήσει τον λόγο του απαλλαγμένο από την οδύνη της Βάρκιζας. Τον Κώστα Πελετίδη δημότες της Πάτρας τον ψήφισαν, όχι απαραίτητα οι σχετικά λίγοι κομμουνιστές της πόλης. Όπως κάποτε ψήφισαν τον Φωλόπουλο στο Περιστέρι, τον Μακρή στην Καισαριανή, τον Λαμπρούλη στην Λάρισα. Όλοι τους ανήκαν στο ΚΚΕ και με τις σημαίες του πορεύτηκαν. Ανέπτυξαν όμως κοινό βηματισμό με πολλούς άλλους μετουσιώνοντας σε πράξη την πληθυντική Αριστερά.
Τα λέω και στον φίλο μου τον Γιώργο τον Αλιφτήρα, έναν απ’ τους τελευταίους σεμνούς, ανιδιοτελείς και περήφανους Αριστερούς στην πόλη μας. Η καθ’ ημάς Αριστερά φίλε Γιώργο, δεν περιχαρακώνεται. Αφήνεται έκθετη και εκτεθειμένη. Κερδίζει τα στοιχήματα όταν ξαναβρίσκει τον εαυτό της πέρα απ’ τον μύθο και την ιστορία της. Πως το είπε ο Γιώργος Ιωάννου ; «Η Αριστερά είναι μια διαρκής ευαισθησία».