Το θρυλικό Θεογέφυρο των Ριζών, η «Σκοτεινή» και το άγνωστο σπήλαιο

Κείμενο Τσώλης Α. Ευάγγελος

Η πρώτη φορά ακούσαμε για το Θεογέφυρο, ήταν από τον πρόεδρο της Κοινότητας Ριζών, σε μία συνάντηση, με θέμα την εκδήλωση μνήμης για το ολοκαύτωμα της Δέσπως Μπότση. Ο πρόεδρος, Κωνσταντίνος Δρίβας, ανέφερε πως κάποιοι κάτοικοι του χωριού, κάνουν λόγο για ένα φυσικό πέρασμα, που γεφυρώνει το μικρό ποτάμι, το ρέμα Σαϊντίκ όπως είναι γνωστό, που ρέει πλάι στο χωριό. Το πέρασμα αυτό, που αποκαλείται Θεογέφυρο, ένωνε το μονοπάτι που συνέδεε στο παρελθόν τα Ριζά με το Χειμαδιό. Η περιγραφή του Θεογέφυρου σαν ένα φυσικό γεφύρι πάνω από το ποτάμι, συνάδει απόλυτα με τη συνήθεια του λαού μας σε διάφορες περιοχές, να αποκαλεί Διαβολογέφυρο ένα γεφύρι που έχτισαν άνθρωποι και με περισσή δυσκολία, σε σχέση με άλλα, κατάφεραν να το στεριώσουν και Θεογέφυρο ένα φυσικό πέρασμα που μοιάζει να το έχει φτιάξει ο Θεός. Ανάλογο πέρασμα, γεφύρωνε παλαιότερα τον ποταμό Καλαμά κοντά στην Ζίτσα. Αποκαλούνταν επίσης θεογέφυρο, δυστυχώς όμως κατέπεσε πριν μερικά χρόνια.

Ήταν θέμα χρόνου για εμάς να το αναζητήσουμε και να ψάξουμε περισσότερα στοιχεία. Δυστυχώς όμως δεν μπορέσαμε να βρούμε πολλά ιστορικά στοιχεία. Σε επικοινωνία με το ίδρυμα «Ακτία Νικόπολις», ο κ. Νίκος Καράμπελας μας παρέπεμψε στο βιβλίο του Σεραφείμ Ξενόπουλου, «Δοκίμιον ιστορικής τινός περιλήψεως της ποτέ αρχαίας και εγκρίτου Ηπειρωτικής πόλεως Άρτης και της ωσαύτως νεωτέρας πόλεως Πρεβέζης». Στο βιβλίο αυτό, που αρχική του έκδοση έγινε το 1884 αναφέρεται: «Αξιοπερίεργον φαινόμαινον του χωρίου τούτου, μέγαν φόβον προξενούν τοις διαβάταις, εστί το Θεογέφυρον επί χάσματος τινός κάτωθεν του οποίου, διέρχεται ο εκ του όρους, εφ’ ου κείται το Μοναστήριον Λεκατσά, εκ της θέσεως Ρόγκια καλουμένης, πηγάζων ποταμίσκος, της Ρηνιάσσης επιλεγόμενος, και εισβάλων εις την θάλασσαν πλησίων του Ναού της Αγίας Τριάδας.» Ελάχιστες ήταν και οι πληροφορίες που συγκέντρωσαν τα μέλη του τοπικού συλλόγου, καθώς λίγοι από τους ντόπιους θυμούνταν ακόμη το θεογέφυρο, ενώ ελάχιστοι το είχαν δει από κοντά. Μάθαμε λίγα πράγματα σχετικά με το μονοπάτι, και από κάποιους ειπώθηκε, πως σε ένα σημείο, σχηματίζεται ένα πρόσωπο, που θυμίζει το πρόσωπο του Ιησού.

Η Κυριακή 11 Μαΐου ορίστηκε ως η μέρα αναζήτησης του θρυλικού Θεογέφυρου. Η παρέα μας αποτελείται από τον πρόεδρο της τοπικής κοινότητας Ριζών, τα μέλη της ομάδας «για την ΠΡΕΒΕΖΑ» Κώστα Πιέτα και Ευάγγελο Τσώλη και τα μέλη του τοπικού πολιτιστικού συλλόγου «Δεσπω Μπότση», Λαμπρινή Σαραμπασίνα, Τάκη Φωτόπουλο και Σπύρο Χριστόπουλο. Μετά από μία σύντομη επίσκεψη στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας, μπαίνουμε στα αυτοκίνητα και ακολουθούμε προς τα πάνω τον αγροτικό δρόμο, μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον, καθώς η Άνοιξη βρίσκεται στο απόγειό της. Περνάμε κάτω από τη «Γέφυρα της Δέσπως» και φτάνοντας στο τέλος του δρόμου, αφήνουμε τα αυτοκίνητα και συνεχίζουμε με τα πόδια μέχρι την αγροτική υδρομάστευση. Ψηλά χόρτα εμποδίζουν τη θέα προς το ποταμάκι, περνώντας όμως ανάμεσά τους φτάνουμε στην κοίτη του, όπου ρέει αρκετό νερό.

Το τοπίο δεν διαφέρει από ανάλογα μέρη σε κοίτες ποταμών αυτή την εποχή. Πυκνή, καταπράσινη βλάστηση όπου κυριαρχούν τα πλατάνια, πλαισιώνει την χαλικόστρωτη κοίτη. Σε πολλά σημεία υπάρχουν μεγάλα βράχια και συσσωρευμένα ξερά ξύλα που κατεβάζει το ρέμα. Αρχίζουμε να ανηφορίζουμε κόντρα στο ρεύμα του ποταμού. Ένα μεγάλο δέντρο δάφνης μας ξαφνιάζει ευχάριστα. Η διαδρομή είναι αρκετά εύκολη, αν και σε αρκετές περιπτώσεις αναγκαζόμαστε να περπατάμε μέσα στα νερά του ποταμού ή να σκαρφαλώνουμε για να περάσουμε βράχια ή πεσμένους κορμούς. Μετά από δέκα λεπτά περπάτημα περίπου, παρατηρούμε πως οι όχθες του ποταμού γίνονται ολοένα πιό ψηλές και πιό απότομες. Σταδιακά, η κοίτη μετατρέπεται σε ένα στενό φαράγγι με ψηλές και απότομες ορθοπλαγιές, που σε κάποια σημεία συγκλίνουν οι κορυφές τους.

Ξαφνικά, το τοπίο πραγματικά μας μαγεύει. Η δεξιά ορθοπλαγιά, της οποίας το πάνω μέρος εξέχει αρκετά, δημιουργεί ένα κοίλωμα κατάφυτο από μικρά πράσινα φυτά. Σταγόνες νερού πέφτουν παντού σαν βροχή.

Πλησιάζοντας βλέπουμε ότι οι σταγόνες πέφτουν αφού περάσουν μέσα από αναρίθμητους μικρούς σταλακτίτες. Το στενό φαράγγι με την καταπράσινη πλαγιά και ο ήχος από τις σταγόνες του νερού που πέφτουν, δημιουργούν ένα πανέμορφο και υποβλητικό τοπίο.

Σε λίγο διακρίνουμε από μακριά το άνοιγμα ενός σπηλαίου με τριγωνικό σχήμα. Βλέπουμε επιτέλους το Θεογέφυρο. Πλησιάζοντας αντιλαμβανόμαστε της πραγματικές διαστάσεις του ανοίγματος και εντυπωσιαζόμαστε. Φτάνοντας στην αρχή του σπηλαίου μένουμε άφωνοι. Κανείς μας δεν περίμενε να αντικρύσει ένα τόσο μεγάλο σπήλαιο. Στην οροφή του, δύο μεγάλα ανοίγματα επιτρέπουν να περνά το φως της ημέρας. Σταλακτίτες υπάρχουν σε πολλά σημεία και ιδιαίτερα στην δεξιά πλευρά, όπου υπάρχουν και πολλοί παραπετασματοειδείς σταλακτίτες. Ενώ έχουμε μείνει όλοι άφωνοι, ακούγεται η φωνή του Κωνσταντίνου που έχει εντοπίσει το πρόσωπο. Κοιτάμε όλοι προς τα εκεί που δείχνει. Δύσκολα το διακρίνει κανείς στην αρχή, όμως σιγά-σιγά βλέπουμε να σχηματίζεται ένα πρόσωπο, που ναι πραγματικά, θυμίζει έντονα το πρόσωπο του Ιησού.

Αφού σκαρφαλώσουμε, με αρκετή δυσκολία είναι η αλήθεια, τα βράχια στην αρχή του σπηλαίου, προχωράμε στο εσωτερικό. Τα ανοίγματα της οροφής φαίνονται πολύ πιο επιβλητικά. Δεξιά, πάνω σε ένα βράχο, ένας πολύ εντυπωσιακός σχηματισμός από σταλακτίτες τραβά την προσοχή μας. Φτάνουμε στην έξοδο του σπηλαίου, που είναι πολύ πιό μικρή από την είσοδο. Το ποταμάκι περνά μέσα από το σπήλαιο. Υποθέτουμε πως από πάνω θα βρίσκεται το πέρασμα από όπου περνούσαν οι άνθρωποι. Σίγουρα δεν περιμέναμε να δούμε κάτι τόσο εντυπωσιακό. Πόσες άραγε άγνωστες ομορφιές κρύβει ακόμη ο τόπος μας; Στον δρόμο της επιστροφής, κανονίζουμε την επόμενη Κυριακή να ψάξουμε την κορυφή του Θεογέφυρου, το πέρασμα.

Την επόμενη Κυριακή η ομάδα συναντιέται ξανά. Μαζί μας αυτή τη φορά είναι ο Χρήστος Φωτόπουλος, η Χαρά Σάλιαρη και ο Περικλής Λιώλης, που γνωρίζει πολύ καλά το μονοπάτια γύρω από το χωριό. Ο Περικλής προτείνει να επισκευτούμε πρώτα μια άλλη τοποθεσία που οι ντόπιοι ονομάζουν «Σκοτεινή». Αυτή τη φορά πρέπει να κατέβουμε μια απότομη πλαγιά για φτάσουμε στην κοίτη του ποταμού. Το κατέβασμα είναι αρκετά δύσκολο, φτάνουμε ωστόσο στο ποταμάκι και ξεκινάμε να ανηφορίζουμε κόντρα στο ρεύμα. Το τοπίο ίδιο και εδώ. Ψηλά δέντρα και έντονη βλάστηση. Εδώ όμως η αριστερή πλαγιά είναι πιό ψηλή σε σχέση με τη δεξιά και σχηματίζει κοίλωμα, όπου υπάρχουν σταλακτίτες. Το φαράγγι όμως δεν είναι πολύ βαθύ. Μετά από λίγο φτάνουμε στην «Σκοτεινή». Πρόκειται για ένα άνοιγμα του φαραγγιού, όπου το νερό πέφτει από ένα μικρό καταρράκτη. Στη βάση του καταρράκτη σχηματίζεται μία μικρή λιμνούλα με καθαρό νερό. Το τοπίο είναι εντυπωσιακό.

Παίρνουμε τον δρόμο του γυρισμού και πάμε προς αναζήτηση του Θεογέφυρου. Το μονοπάτι είναι πιό βατό, κινούμαστε όμως ανάμεσα σε πυκνή βλάστηση που μας δυσκολεύει αρκετά. Μετά από δέκα περίπου λεπτά, βλέπουμε μπροστά μας στο θρυλικό πέρασμα. Δεν το καταλαβαίνει κανείς εύκολα, καθώς βλέπει ένα στενό μονοπάτι σε ένα σημείο που το φαράγγι είναι πολύ βαθύ. Το νερό δεν φαίνεται και διακρίνονται μόνο βράχια. Υποθέτουμε πως βρισκόμαστε στο πάνω μέρος της σπηλιάς, που είδαμε την προηγούμενη Κυριακή. Η προσπάθειά μας να βρούμε τα δύο ανοίγματα της οροφής, αποβαίνει άκαρπη εξαιτίας της πυκνής βλάστησης.

Ο ενθουσιασμός διακατέχει όλη την ομάδα. Καταφέραμε να εντοπίσουμε το θρυλικό Θεογέφυρο, τόσο το πέρασμα για τους ανθρώπους, αλλά και το πέρασμα για το νερό, ανακαλύψαμε μία σχεδόν άγνωστη σπηλιά και εντοπίσαμε μια ακόμη πανέμορφη τοποθεσία. Δεν έχει σημασία αν το παλιό μονοπάτι έχει κλείσει από τη βλάστηση. Το θεογέφυρο βρίσκεται ακόμα εκεί, όπως και η σπηλιά και η «Σκοτεινή» και περιμένουν εκείνες και εκείνους που αγαπούν τα μνημεία της φύσης να τα επισκεφτούν. Η Τοπική Κοινότητα, ο πολιτιστικός σύλλογος «Δέσπω Μπότση» και η ομάδα «για την ΠΡΕΒΕΖΑ» έχουν στα άμεσα σχέδιά τους, να σηματοδοτήσουν τα μονοπάτια, εφόσον βέβαια αυτό είναι εφικτό, ώστε περισσότεροι συμπολίτες μας αλλά και επισκέπτες της περιοχής μας, να μπορούν να χαρούν τα μοναδικά αυτά φυσικά μνημεία, που εμάς πραγματικά μας μάγεψαν.