«Ἐκεῖ ποὺ ἡ ζωή ἀρχίζει»
Ἄρθρο τοῦ Παναγιώτου Δ. Σάτου
«Διάβασε, κρίνεται ἡ ζωή σου!», «Τώρα εἶναι ἡ ὥρα!», «Τί θὰ κάνεις ἂν δὲν τὰ καταφέρεις;», «Δὲν θὰ σὲ στείλω νὰ σπουδάσεις ἂν δὲν περάσεις ἐκεῖ ποὺ θέλω. Ποιός θὰ ἀναλάβει τὸ γραφεῖο μου, τὴν ἐπιχείρησί μου;». Πανελλαδικὲς Ἐξετάσεις. Καὶ πόσα ἀκόμα δὲν λέμε στὰ παιδιά μας! Μήπως ὅμως θὰ ἔπρεπε νὰ τοὺς λέμε ἄλλα κι ὄχι τὰ παραπάνω;
Ἀρχικῶς, ἂς δοῦμε τὶς Πανελλαδικὲς ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς πολιτείας. Γιὰ τὴν ἐκπαίδευσι τῶν νέων ἐπιστημόνων, ἡ πολιτεία ἐπενδύει σημαντικοὺς πόρους ὅπως: χρήματα, ἀνθρώπινο δυναμικό, ἐγκαταστάσεις, ἐκπαιδευτικὸ ὑλικό κ.λπ. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἐνῶ γιὰ νὰ ἐπιτύχῃ κάποιος σὲ ἐξετάσεις ξενόγλωσσων πιστοποιητικῶν γλωσσομάθειας ὀφείλει νὰ συγκεντρώσῃ βαθμολογία τουλάχιστον 60% (ἢ 65% καὶ 70%, ἀναλόγως μὲ τὸν φορέα διενεργείας τῶν ἐξετάσεων), στὶς Πανελλαδικὲς παρατηροῦμε ἕνα παράλογο φαινόμενο.
Ἕνας ὑποψήφιος μὲ βαθμολογία κάτω τοῦ 5 στὰ 20 (ἤτοι κάτω τοῦ 25%) ἐπιτυγχάνει! Απὸ τὸ σύνολο δὲ τῶν ὑποψηφίων, ἄνω τοῦ 70% μὲ 75% ἐπιτυγχάνει!
Περὶ τοῦ τελευταίου, ἀφ’ ἑνὸς μία πολιτεία δὲν φαντάζει ὡς ἐυφυὴς ἐὰν ἐπενδύῃ σὲ ἐν δυνάμει ἐπιστήμονες κάτω τοῦ 60% (ἤτοι κάτω τοῦ 12 στὰ 20, δὲν εἶναι ἄξια προβληματισμοῦ ἡ περίπτωσις κάτω τοῦ 5), ἀφ’ ἑτέρου τὰ μεγάλα ποσοστὰ ἐπιτυχίας ἀπαξιώνουν τὴν ἐπιτυχία, αὐξάνουν τὴν προσφορά, μειώνουν τὴ ζήτηση καὶ κατ’ ἐπέκτασι αὐξάνουν καὶ τὴν ἀνεργία. Γιὰ παράδειγμα, ὁ χρυσὸς εἶναι πολύτιμος. Ἐὰν κάποιος ἀλχημιστὴς μετέτρεπε σὲ χρυσό κάποια ἀπὸ τὰ ὑπόλοιπα μέταλλα, ὁ καθεὶς θὰ εἶχε κι ἀπὸ μία ἀποθήκη χρυσοῦ καὶ τότε ὁ χρυσὸς θὰ ἔχανε τὴν ἀξία του καὶ ἄλλα μέταλλα (χαλκός, σίδηρος, ἀργίλιο κ.λπ.) θὰ εἶχαν μεγαλύτερη ἀξία. Ἐπομένως ἡ παραπάνω «ἐπένδυσις» τῆς πολιτείας δὲν φαίνεται σώφρων ἢ ἐὰν προτιμᾶτε ἐπικερδής.
Ἃς τὸ προσεγγίσουμε τώρα ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῶν γονέων. Ὑπάρχουν, κυρίως, δύο προβληματικὲς καταστάσεις: (α) τὰ ἀπωθημένα τῶν γονέων καὶ (β) ἡ ἐσφαλμένη ἀντίληψίς τους περὶ τοῦ σωστοῦ. Στὴν πρώτη περίπτωσι, οἱ γονεῖς «τρεφόμαστε» ἀπὸ ἐκφράσεις τοῦ τύπου: «τὸ δικό μου τὸ παιδί…», «νὰ γίνῃς ὅ,τι δὲν μπόρεσα ΕΓΩ νὰ γίνω» κ.λπ. Δηλαδὴ στὸ παιδὶ δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ἔχῃ προσωπικότητα καὶ ἐλεύθερη βούλησι, ἀλλὰ ὀφείλει νὰ ὑπακούσῃ στὴν ἐπιθυμία τῶν γονέων του. Βεβαίως, εἶναι θεμιτὸ καὶ ἀπαραίτητο ὁ γονεὺς νὰ νουθετῇ τὸ παιδί του, διότι ἔχει μεγαλύτερη ἐμπειρία στὰ λάθη, στὶς ἐπιτυχίες καὶ στὶς ἀποτυχίες. Εἶναι διαφορετικὸ ὅμως τὸ νὰ συμβουλεύῃς, μὲ τὸ νὰ προσπαθῇς νὰ ἐπιβάλῃς τὴν ἄποψί σου. Στὴν δεύτερη περίπτωσι οἱ γονεῖς ἔχουμε γαλουχηθεῖ μὲ τὴν ἀντίληψι ὅτι πιθανὴ ἀποτυχία στὶς Πανελλαδικές, μπορεῖ νὰ καταστρέψῃ τὴ ζωή μας. Ὁπότε, «Ἐπιτυχία ἢ Θάνατος!».
Τὸ σπουδαιότερο ἴσως ποὺ εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νὰ μάθουμε στὰ παιδιά μας καὶ στοὺς μαθητές μας, εἶναι τὸ νὰ προσπαθοῦν νὰ δίδουν τὸ κάλλιστο ποὺ μποροῦν, βάσει τῶν συνθηκῶν τους. Διότι τὰ ἀποτελέσματα εἶναι ἄῤῥηκτα συνδεδεμένα μὲ τὶς συνθῆκες. Γιὰ παράδειγμα, μὲ 40 πυρετὸ θὰ εἶμαι σίγουρα λιγότερο ἀποδοτικός, ἀπ’ ὅ,τι ἀπύρετος. Νὰ τοὺς διδάξουμε, πρωτίστως μὲ τὸ παράδειγμά μας, νὰ ἐστιάζουν στὴν προσπάθεια κι ὄχι στὸ ἀποτέλεσμα. Στὴν προσπάθεια, ὅμως, τὴν ἔντιμη. Νὰ μάθουμε ὅλοι μας νὰ πορευόμαστε μὲ τὸ «εὖ ἀγωνίζεσθαι» καὶ νὰ ἔχουμε τὴν ἀρχοντιὰ νὰ συγχαίρουμε εἰλικρινῶς τὸν καλύτερό μας, ὄχι νὰ τὸν φθονοῦμε. Νὰ τὰ προτρέπουμε νὰ ἀκολουθοῦν τὴν κλίση τους (καὶ τὴν κλήση τους) κι ὄχι νὰ τὰ ὠθοῦμε νὰ μιμηθοῦν τὴ ζωὴ κάποιου ἄλλου.
Πιθανὴ ἀποτυχία στὶς Πανελλαδικές, πιθανότατα σημαίνει τὴν ἔναρξι μιᾶς ἄλλης ἐξ ἴσου σημαντικῆς πορείας. Νὰ τοὺς μάθουμε ὅτι ἕνας ἐπιστήμων δὲν ἀξίζει περισσότερο ἀπὸ ἕναν τεχνίτη, ὅτι ἕνας ὑπάλληλος δὲν εἶναι ἀνώτερος ἀπὸ ἕναν ἐργάτη. Ὅλοι εἶναι τὸ ἴδιο σπουδαῖοι στὴν ἁλυσίδα τῆς κοινωνίας. Καὶ στὸ τέλος ἕνα «Εὖγε γιὰ τὴν προσπάθεια σου!» ἀξίζει περισσότερο ἀπὸ τὸ «Γιατί 18; Δὲν εἶδες τὸν Κωστάκη ποὺ ἔγραψε 19;». Τελικῶς, στὶς Πανελλαδικὲς Ἐξετάσεις δὲν τελειώνει ἡ ζωή, ἀλλὰ ἐκεῖ εἶναι τὸ σημεῖο ποὺ πραγματικὰ ἀρχίζει…
* Ὁ Παναγιώτης Σάτος εἶναι ὑποψήφιος Διδάκτωρ Τεχνητῆς Νοημοσύνης στὸ Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων. Ἀρθρογραφεῖ τὸ πρῶτο Σάββατο ἑκάστου μηνός
(Ἐπόμενο ἄρθρο τὸ Σάββατο 1 Αὐγούστου 2020)