«Ἀκοινώνητη δικτύωσις»

Ἄρθρο τοῦ Παναγιώτου Δ. Σάτου

Ἡ (ἐπι)κοινωνία ἀποτελεῖ ἴσως τὴ σημαντικότερη μὴ βιολογικὴ ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου. Τὸ ἔτος 2019, οἱ χρῆστες τοῦ ἱστοτόπου κοινωνικῆς δικτυώσεως twitter «ἔστελναν» 511.200 μηνυμάτων (tweets) τὸ λεπτὸ [στὸ διαδικτυακὸ τόπο: https://www.domo.com/learn/data-never-sleeps-7].
511.200 μηνύματα τὸ λεπτό! 30.672.000 τὴν ὥρα· τὴν ἡμέρα; 736.128.000· καὶ τὸ ἔτος; 268.686.720.000 μηνύματα, ὅπως θὰ ἔλεγε κι ὁ κ. Μπεϊζάνης. Δεδομένου ὅτι ὁ παγκόσμιος πληθυσμὸς γιὰ τὸ ἔτος 2019 ἦταν 7.713.468.100 [στὸ διαδικτυακὸ τόπο: https://www.worldometers.info/world-population/], ἀναλογοῦν στὸν καθένα μας σχεδὸν 35 μηνύματα ἀνὰ ἔτος. Καθόλου ἄσχημα!

Ὅσο ὅμως κι ἂν εἶναι γοητευτικὴ ἡ ἀριθμολαγνεία, ἂς δοῦμε τὴν πραγματικότητα. Μόλις πρὶν ἀπὸ λίγες δεκαετίες οἱ παπποῦδες μας, χωρὶς τηλέφωνα, αὐτοκίνητα καὶ ἠλεκτρονικοὺς ὑπολογιστές, περπατοῦσαν ὧρες ἢ καὶ ἡμέρες γιὰ νὰ δοῦν τοὺς συγγενεῖς τους. Ἀργότερα, οἱ γονεῖς μας σὲ ἡμέρες ἑορτῶν, κάτοχοι πλέον αὐτοκινήτων, ἐπισκέπτονταν ἀπὸ φυλακῆς πρωΐας μέχρι νυκτός φίλους καὶ συγγενεῖς ἀπλῶς γιὰ νὰ εὐχηθοῦν τὰ «χρόνια πολλά» (πρβλ. ἑορτὴ Ἁγίων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης). Ἐμεῖς, ἡ γενιά τῶν σαραντάρηδων, προλάβαμε τὴν ἔντυπη ἀλληλογραφία, ἐνῶ μιλούσαμε μὲ τὶς ὧρες στὸ τηλέφωνο, παρ’ ὅτι ἡ χρέωσις ἦταν λίαν ὑψηλή (εἰδικῶς σὲ ὑπεραστικὲς κλήσεις).

Σήμερα, τὰ παιδιά μας, μὲ τὴν τεχνολογία νὰ προσφέρει ἁπλόχερα εὔκολη ἐπικοινωνία κυρίως μὲ τὰ μέσα κοινωνικῆς δικτυώσεως (social media), δὲν γνωρίζουν τοὺς συγγενεῖς τους, ἀφοῦ δὲν εἶναι στὴ μόδα οἱ ἐπισκέψεις (κοινῶς καταργήθηκαν) καὶ τσατάρουν (chatting) ἀντὶ νὰ ἐπικοινωνοῦν τηλεφωνικῶς (ὁ προφορικὸς λόγος, ἀρκετὲς φορὲς, περιορίζεται στὴ χρῆσι τεσσάρων μὲ πέντε ἐπαναλαμβανομένων λέξεων), καίτοι οἱ κλήσεις εἶναι χωρὶς χρονοχρέωσι.

Τὰ παιδιά, βεβαίως, εἶναι λογικὸ νὰ γνωρίζουν ὡς φυσιολογικὴ αὐτὴ τὴν πραγματικότητα. Ἐντὸς τῶν social media γεννήθηκαν, ἐντὸς αὐτῶν μεγαλώνουν. Καὶ ἴσως μεγαλώνοντας νὰ μποροῦν ὥριμα νὰ τὰ διαχειρισθοῦν. Τὸ χείριστο εἶναι ὅτι οἱ γονεῖς τους (ἐμεῖς δηλαδή), εἴμαστε οἱ ἄπειροι, τὸ κακὸ πρότυπο. Τὸ ἔχουμε ξανατονίσει, δύσκολα μπορεῖ νὰ χαρακτηρισθῇ ὡς βλαβερὸ ἕνα μέσο. Προβληματικὴ μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ χρῆσίς του. Ἡ μάχαιρα τεμαχίζει τὸν ἄρτον διὰ τὴν ἀπαραίτητη βρῶσιν, ἐνῶ μπορεῖ νὰ χρησιμοποιηθῇ καὶ γιὰ νὰ ἀφαιρεθῇ μία ἀνθρώπινη ζωή. Θὰ ἦταν μωρία νὰ ἐπιῤῥίψουμε εὐθύνες στὸ μέσο.
Τὰ παιδιά μας πιθανότατα μεγαλώνουν στὸν αὐτόματο πιλότο.

Ὀφείλουν δέ, νὰ κοινωνικοποιηθοῦν μόνα τους. Γιατί; Διότι, ἐμεῖς οἱ γονεῖς τους δὲν ἔχουμε χρόνο! Πότε νὰ προλάβουμε νὰ παίξουμε καὶ νὰ μιλήσουμε μαζί τους; Δὲν γίνεται. Μακάρι νὰ γινόταν. Ἔχουμε τόσα μέσα κοινωνικῆς δικτυώσεως νὰ διαχειρισθοῦμε. Νὰ μποῦμε στὸ facebook νὰ δοῦμε τί ἀνέβασαν οἱ «φίλοι» μας καὶ ἀσφαλῶς νὰ σχολιάσουμε, πάντοτε μὲ εὐγένεια καὶ σεβασμὸ πρὸς τὶς ἀντίθετες ἀπόψεις. Νὰ κάνουμε ἢ νὰ παρακολουθήσουμε ἕνα live στὸ YouTube. Νὰ γράψουμε κάτι ὠφέλιμο στὸ Twitter. Νὰ ἀνεβάσουμε μία φωτογραφία, βρὲ ἀδελφέ, στὸ Instagram μὲ τὴν πολυαγαπημένη μας οἰκογένεια, βάζοντας ὅπως δήποτε ἕνα πρόσωπο ἀρκούδας στὰ πρόσωπα τῶν παιδιῶν μας, ἀπὸ σεβασμὸ στὴν προσωπικότητά τους. Τέλος, νὰ στείλουμε στὸ Viber εὐχὲς γιὰ τὴν ὀνομαστικὴ ἑορτή ἑνὸς «φίλου» μας, ἔστω κι ἂν αὔριο ποὺ θὰ τὸν δοῦμε ἀπὸ μακριά, δὲν θὰ τὸν φωνάξουμε γιὰ νὰ τὸν χαιρετίσουμε.

Τελικώς, εὐτυχῶς ποὺ ὑπάρχουν τὰ «ἔξυπνα» τηλέφωνα ὡς προέκτασι τῆς παλάμης μας (στὸ αὐτοκίνητο, στὸ τραπέζι, ἀκόμη καὶ στὴν τουαλέτα), ἀλλιῶς τί θὰ κάναμε; Νομίζω ὅμως ὅτι εἶναι ἡ κατάλληλη στιγμὴ νὰ σταματήσω νὰ γράφω καὶ νὰ ἐπισκεφθῶ, διὰ ζώσης, ἕναν φίλο. Καὶ ποῦ ξέρεις, μπορεῖ νὰ τὸν πείσω νὰ παίξουμε καὶ μιὰ παρτίδα σκάκι. Στὴν ξύλινη σκακιέρα, ὄχι στὴν ἠλεκτρονική.

* Ὁ Παναγιώτης Σάτος εἶναι ὑποψήφιος Διδάκτωρ Τεχνητῆς Νοημοσύνης στὸ Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων.
Ἀρθρογραφεῖ τὸ πρῶτο Σάββατο ἑκάστου μηνός

(Ἐπόμενο ἄρθρο: «Ἀγάπη χωρὶς ὅρους καὶ ὅρια», τὸ Σάββατο 4 Ἀπριλίου 2020)