ή Σήμερον εμού, αύριο ετέρου, μηδέποτε τινός.
Γράφει ο Ν. Μπιλανάκης
Όταν ήρθα στην Άρτα ως Διευθυντής Ψυχιατρικής ΓΝΑ, το 2007, βρήκα να λειτουργεί μόνο ο Ξενώνας ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης των χρόνιων ασθενών του Ασύλου της Κέρκυρας που είχαν καταγωγή από την ευρύτερη περιοχή, “το Ψυχαργω” όπως λάθος επιμένουν να τον λένε, ακόμα κ σήμερα, οι περισσότεροι ντόπιοι. Δεν είχαν ακόμα περατωθεί οι εργασίες κατασκευής των χώρων της Κλινικής και έτσι όπως δεν είχα ούτε μια καρέκλα να κάτσω, το πρώτο έγγραφο που χρειάσθηκε να υπογράψω, το υπέγραψα πάνω σε ένα ψυγείο του κυλικείου του νοσοκομείου
Έπρεπε να φτιαχτούν όλα από την αρχή (και αυτό ήταν το κίνητρο να διεκδικήσω τη θέση του διευθυντού): από το είδος των κρεβατιών και των κομοδίνων που θα εξοπλίσουν τους χώρους μέχρι το προς τα που θα ανοίγουν οι πόρτες, από την πρόσληψη και εκπαίδευση του προσωπικού έως την υιοθέτηση συγκεκριμένων οδηγιών και πρωτοκόλλων που θα ακολουθεί αυτό το προσωπικό για να αντιμετωπίζει ικανοποιητικά καταστάσεις που θα κληθεί στη συνέχεια να διαχειριστεί, από την χωροταξία της Κλινικής και των τμημάτων της έως τη διευθέτηση σχέσεων αποδοχής από τα άλλα τμήματα του νοσοκομείου. Πολύ γρήγορα, εγω κ οι συνεργάτες μου λειτουργήσαμε την Ψυχιατρική Κλινική, που στη συνέχεια με δική μας πρωτοβουλία (χωρίς καμία διοικητική πίεση, τουναντίον αντιμετωπίσαμε αντιστάσεις, βραδύτητα και βαρυθυμία στις πρωτοβουλίες μας αυτές), επεκτείναμε κ ξαναεπεκτείναμε την Ψυχιατρική Κλινική, ώστε σήμερα πλέον αυτή διαθέτει διπλάσιες κλίνες από τις αρχικά προβλεφθείσες.
Φτιάξαμε επίσης την Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας του ΓΝ Άρτας, με σκοπό την παροχή ψυχιατρικών υπηρεσιών πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης σε κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών που αντιμετωπίζουν δυσχέρειες στην πρόσβαση τους σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Την Κλινική Depot, μια εξειδικευμένη κλινική χορήγησης ενέσιμων αντιψυχωτικών μακράς διάρκειας δράσης με σκοπό να διευκολύνουμε τον ασθενή στην λήψη της αναγκαίας φαρμακευτικής αγωγής του και να υποστηρίξουμε την παραμονή του στην κοινότητα. Το ειδικό Ψυχογηριατρικο Ιατρείο για να αντιμετωπίσουμε τα ψυχιατρικά προβλήματα του γερασμένου πληθυσμού της περιοχής κ το ειδικό Ιατρείο Μνήμης και Νοητικών Διαταραχών, μια πρωτοπόρα δομή με στόχο τον εντοπισμό των διαταραχών Μνήμης στην κοινότητα μέσω της διασύνδεσης με άλλους φορείς υγείας (αγροτικούς γιατρούς και Κέντρα Υγείας) προκειμένου να διευκολύνουμε ακόμα περισσότερο την παραπομπή του ασθενούς στο Ιατρείο Μνήμης.
Τον Κοινωνικό Συνεταιρισμό Περιορισμένης Ευθύνης Άρτας-Πρέβεζας, μια μονάδα υγείας αλλά ταυτόχρονα και παραγωγής που έχει στόχο την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και την εργασιακή επανένταξη των ατόμων που έτυχε να νοσήσουν από ψυχιατρική διαταραχή. Τον Σύλλογο Οικογενειών & Φίλων Ψυχικής Υγείας Άρτας, για να υποστηρίξει τους ψυχιατρικούς ασθενείς της κοινότητας μας (lobbing) αντιμετωπίζοντας το στίγμα και την προκατάληψη μιας αργοπορημένης κοινωνίας.
Από την πρώτη στιγμή, επίσης, παλέψαμε να διαμορφώσουμε ένα προφίλ (branding) σε όλες τις Μονάδες του Τομέα μας, που να χαρακτηρίζεται από ζεστή ανθρώπινή επαφή τόσο μεταξύ μας όσο και με τον άρρωστο, από τον σεβασμό στα ανθρωπινά δικαιώματα των ασθενών κ την εφαρμογή μιας επιστημονικής Ψυχιατρικής βασισμένης σε ενδείξεις (Evidence based Psychiatry). Όλη αυτή την περίοδο, επίσης, επειδή αποτελεί πίστη μας ότι η κλινική πρακτική πρωτίστως μαζί με την ιατρική έρευνα και την ιατρική εκπαίδευση, αποτελούν τους τρείς αναγκαίους πυλώνες της ορθής άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος, “τρέξαμε” διεθνείς κλινικές μελέτες άλλα κ έρευνες με δικά μας ερευνητικά πρωτόκολλα, τα αποτελέσματα των οποίων ανακοινώσαμε/δημοσιεύσαμε σε συνέδρια κ επιστημονικά περιοδικά με υψηλό impact factor, όπως και εκπαιδευτικά προγράμματα, ανάμεσα τους το πρόγραμμα συνεχιζόμενης εκπαίδευσης για ιατρούς που χορηγούσε μόρια ιατρικής εκπαίδευσης αλλά και άλλα. Όλα αυτά έγιναν με τη βοήθεια απελπιστικά ελάχιστων μόνιμων (2-3) ψυχιάτρων και 1-2 ειδικευομένων ιατρών στην ψυχιατρική (που κ αυτό, τη δυνατότητα δηλαδή το Τμήμα μας να χορηγεί χρόνο ειδικότητας στην ψυχιατρική, διεκδικήθηκε μοναχικά).
Με όλα τα παραπάνω κ την καθημερινή κλινική εργασία προσπάθησα να υπηρετήσω την Ψυχιατρική κ τον άρρωστο Άνθρωπο όσο καλύτερα μπορούσα. Και οι άνθρωποι της κοινότητας μας αναγνώρισαν τις προσπάθειες μας. Πάνω από 130% μέση ετήσια κάλυψη στη Κλινική μας (είμαστε σταθερά όλη αυτή τη περίοδο η μία από τις δύο Κλινικές του ΓΝ Άρτας με το μεγαλύτερο ποσοστό κάλυψης κλινών), με ασθενείς να προσέρχονται απ όλη τη Δυτική Ελλάδα (από την Κεφαλλονιά και το Μεσολλόγι ώς την Βόνιτσα, την Πρέβεζα και την Ηγουμενίτσα). Ο τοπικός Σύλλογος των ασθενών εκφράζει διαχρονικά την ικανοποίηση του για τις υπηρεσίες υγείας που απολαμβάνουν τα μέλη του, οι ιδιώτες ψυχίατροι της περιοχής αναγνωρίζουν το δίχτυ υποστήριξης που χτίσαμε και οι συνάδελφοι άλλων Μονάδων και Υπηρεσιών απ’ όλη την Ελλάδα εγκωμιάζουν το Τμήμα μας.
Όλα αυτά τα κάναμε μόνο κ μόνο γιατί πιστεύαμε οτι έτσι γίνεται η (ψυχ)ιατρική, χωρίς καμιά άλλη απολαβή πλην της μηνιαίας αντιμισθίας μας κ του αισθήματος εκπλήρωσης του καθήκοντος. Δεν έγιναν όμως άκοπα. Υπήρξαν τεράστιες αντιστάσεις ενώ οι προσπάθειες μας δεν υποστηριχθήκαν από μερικούς όσο έπρεπε, επειδή κυρίως λανθασμένα και στιγματιστικά πίστευαν οτι η ψυχιατρική ήταν κάτι λιγότερο από τις άλλες ιατρικές ειδικότητες! Και το γενικότερο διαχρονικό κλίμα των επαρχιακών νοσοκομείων (με την κεντρική υποχρηματοδότηση, την δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία, το less science more politics, κ.α.) έκανε τις δυσκολίες να βαραίνουν πολύ περισσότερο. Και δεν αναφέρομαι στο κόστος που είχαν οι μικρές, εμπαθείς, επιθετικές συμπεριφορές που έτυχε κατά καιρούς, όλη αυτή την περίοδο, να βιώσω. Ούτε στις αντοχές που επέβαλλε η προσωπική μου ιστορία.
Κάπου εδώ, όμως, η δική μου επαγγελματική ιστορία φτάνει στο τέλος της. Νωρίτερα απο το προβλεπόμενο, η αφυπηρέτηση από το ΕΣΥ και η συνταξιοδότηση μου αποτελούν ήδη ειλημμένη απόφαση που λίαν συντόμως θα ολοκληρωθεί διοικητικά. Νεότεροι συνάδελφοι θα έρθουν και, υπό την ικανή καθοδήγηση της νέας διευθυντού πλέον, θα συνεχίσουν επάξια, εύχομαι και καλύτερα, το έργο που εγώ αφήνω. Σας ευχαριστώ για την συνεργασία κ αποχαιρετώ τον καθένα σας χωριστά με την προσήκουσα τιμή. Όσο για μένα, είναι πια καιρός να ασχοληθώ με την ερασιτεχνία (ερως+τέχνη) μου διαφορετικά ή να ασχοληθώ με άλλα σοβαρά, ας πούμε με τις λέξεις, το φως και την θάλασσα. Εξ άλλου, όπως λέει και ο ποιητής, “από το ελάχιστο φτάνεις πιο σύντομα οπουδήποτε”