Οι Συγγραφείς Αποκαλύπτουν… Τα Μυστικά Τους Στον Ε. Ιντζέμπελη

Μάριος Μιχαηλίδης

Ασχολούμαι με τη λογοτεχνία από τα εφηβικά μου χρόνια. Από τότε μέχρι σήμερα δεν έπαψα να γράφω. Το γράψιμο προκύπτει από ανάγκη προσωπική. Κανείς σοβαρός συγγραφέας δεν γράφει πρώτα για τους άλλους. Θέλω να πω ότι προέχει αυτό που συμβαίνει στον ίδιο και που συχνά είναι δυσερμήνευτο. Ωστόσο, Θα ακουγόταν πολύ υποκειμενικό και αλαζονικό να σημείωνα ότι γράφω μόνο για τον εαυτό μου. Τώρα, στα χρόνια της ωριμότητας, συνειδητοποιώ ότι αυτό θα ήταν χείριστη αποτυχία και δυστυχία. Ο συγγραφέας δεν ζει μόνος του και ούτε θέλει, μα ούτε και μπορεί, να είναι κλεισμένος σε «ελεφάντινο πύργο».

Υποστηρίζω ότι ένα ποίημα, ένα διήγημα ή ένα μυθιστόρημα δεν είναι μόνο συνέπεια δημιουργικής πράξης. Στο αποτέλεσμα, δηλαδή στην αποτύπωση της έμπνευσης σε συγκεκριμένη πράξη, συνυπολογίζονται και άλλες πραγματικότητες. Όπως ένας πίνακας, ένα γλυπτό έργο, μια μουσική σύνθεση δεν υπάρχει παρά μόνο για τους άλλους και μέσω των άλλων, το ίδιο συμβαίνει και με τη λογοτεχνία. Η γραφή ενός έργου υπάρχει ως αντικειμενικότητα μόνο μέσα από την πράξη της ανάγνωσης. Αυτή και μόνον αυτή είναι που αποδεσμεύει το έργο από τη μοναξιά της γραφής, και ως ένα βαθμό προσδιορίζει και την αξία του συγγραφέα. Ωστόσο, το «δεῖ τὸ αὑτοῦ ἔργον ἅπασι κοινὸν κατατιθέναι» (Πλάτωνος Πολιτεία) είναι μια “ηθική προστακτική” που αφορά σε όλες τις μορφές και τις πράξεις της δημιουργίας.
Σε όλα αυτά προσθέτω και το εξής: Ο αυθεντικός συγγραφέας δεν υποτιμά ποτέ τον αναγνώστη, αλλά ούτε και τον κολακεύει με ό,τι φτηνό και το εύπεπτο, υπακούοντας στις εντολές τις αγοράς ή σε “προτροπές”. Γιατί και τούτο συμβαίνει: να παρεμβαίνουν διάφοροι καλοθελητές και να υποδεικνύουν στους συγγραφείς τι πρέπει να γράφουν, ώστε να πωλούνται τα βιβλία. Όμως τα εύπεπτα βιβλία, που τα γεννά η γραφή-εκτόνωση, η γραφή-εξορκισμός, η συμπλεγματική γραφή, η γραφή της αυτολύπησης, δεν ενδιαφέρουν ούτε τους σοβαρούς συγγραφείς ούτε τους απαιτητικούς αναγνώστες.
Μου είναι δύσκολο να μιλώ για το δικό μου έργο. Καλύτερα είναι, για το έργο των συγγραφέων να μιλούν οι επαρκείς αναγνώστες και οι κριτικοί της λογοτεχνίας. Ωστόσο, για τις ανάγκες αυτής της επικοινωνίας, παρακάμπτω αυτή την αναστολή.

Η συγγραφική μου εργασία μοιράζεται ανάμεσα στην ποίηση και την πεζογραφία. Μέχρι το 2006 η ποίηση ήταν η μοναδική λογοτεχνική μου ενασχόληση , όταν με έναν απροσδόκητο τρόπο άρχισα να γράφω το πρώτο πεζό μου έργο Ο οστεοφύλαξ (Μεταίχμιο 2007). Πρόκειται για ένα μικρό μυθιστόρημα (μικρό για την έκτασή του, μυθιστόρημα για την πλοκή και την ανέλιξη των χαρακτήρων του) που μου άνοιξε το δρόμο προς τη λεωφόρο της πεζογραφίας. Η υποδοχή του από τους κριτικογράφους με εξέπληξε και με ενθάρρυνε. Μετά τη σημαδιακή έκδοσή του, ακολούθησαν άλλα τέσσερα αφηγήματα: Τα κρόταλα του χρόνου (Μεταίχμιο 2010), Ο ανακριτής (Γαβριηλίδης 2012), Ανατολικά της Αττάλειας (Momentum 2014), Η απειλή (Γαβριηλίδης 2016). Όμως, δεν εγκατέλειψα την ποίηση. Ταυτόχρονα με την Απειλή εκδόθηκε και το ποιητικό έργο Τέφρα ονείρων (Γαβριηλίδης 2016).
Στα πέντε από τα έξι πεζογραφικά μου έργα υπάρχει ένα φόντο ιστορικό, χωρίς όμως αυτό να μπορεί να τα χαρακτηρίσει ως ιστορικά αφηγήματα. Στον Οστεοφύλακα, λόγου χάρη, με τη συνέργεια μιας αλληγορικής γραφής, προβάλλεται το θέμα των εδαφικών διεκδικήσεων των γειτόνων μας σε βάρος της χώρας μας. Στα Κρόταλα του χρόνου, στο φόντο υπάρχει η περίοδος του Όθωνος και της Αμαλίας και φυσικά η επανάσταση του Μακρυγιάννη. Στον Ανακριτή, πάλι, το χρονικό πλαίσιο είναι η περίοδος της χούντας, ενώ στην Απειλή προβάλλεται η σύγχρονη πραγματικότητα που βιώνουμε, μέσα από μια αφηγηματική αλληγορία.

Σ’ αυτά τα πεζογραφήματα, λοιπόν, η ιστορία υπάρχει περισσότερο σαν ένας καμβάς που πάνω του οργανώνεται η μυθοπλασία, μέσα από την οποία αναδεικνύονται οι μείζονες και οι ελάσσονες χαρακτήρες του κάθε έργου, ενώ με αλληγορικό και μεταφορικό λόγο, προβάλλονται, αιχμές και πτυχές της σύγχρονης πραγματικότητας.
Πηγή έμπνευσης που τροφοδοτεί την ποίησή μου είναι το συναμφότερον του έρωτα και του θανάτου. Δυο όροι αντιθετικοί που συναιρούν και συνέχουν το μυστήριο της ζωής. Οπωσδήποτε, όμως, τον ποιητικό λόγο τον προκαλούν και πολλά άλλα “σημεία και τέρατα” της καθημερινότητας, καθώς και της ιστορίας. Στις τρεις συλλογές της ωριμότητας (Τα Ανεξίτηλα, Σαν άλλοθι οι Λέξεις, Τέφρα ονείρων) υπάρχουν πολλές αντίστοιχες ποιητικές αποτυπώσεις από αυτά τα εναύσματα.

Το πιο πρόσφατο έργο μου εκδόθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο με τον τίτλο ΕΡΡΙΚΑ. Σ’ αυτό φιλοξενούνται Δεκαοκτώ αφηγηματικές γραφές. Πρόκειται για μια επιλογή από διηγήματα που προέκυψαν τα τελευταία δέκα χρόνια. Από αυτά, ορισμένα ακολουθούν την κλασσική δομή του διηγήματος, με ευδιάκριτα τα μέρη δέση-κορύφωση-λύση, ενώ σε άλλα, η μυθοπλασία, χωρίς να προδίδει τον εαυτό της, αποδίδεται με τα σύνεργα ενός λόγου που συναιρεί το ρεαλιστικό με το φαντασιακό.
Τον τίτλο του βιβλίου τον έδωσε το πρώτο στη σειρά διήγημα, «Η συνάντηση με την Έρρικα». Πρόκειται για ένα υπαρκτό πρόσωπο, μια νέα κοπέλα που πάσχει από νοητική αναπηρία. Έχει όμως υψηλό δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης, γεγονός που την ανέδειξε σε αληθινή ηρωΐδα, όταν έσωσε από πνιγμό ένα μικρό παιδί. Να, λοιπόν, που η καθημερινή πραγματικότητα δίνει την αφορμή για να κινητοποιηθεί ο μηχανισμός της συγγραφής.

Βέβαια, μη νομισθεί ότι ο συγγραφέας είναι ο εκλεκτός της κοινωνικής ομάδας στην οποία ανήκει. Η αλήθεια είναι ότι κι αυτός εργάζεται και πασχίζει, όπως και οι άλλοι γύρω του. Προσωπικά, ασκώ το έργο του φιλολόγου, όπως και χιλιάδες άλλοι συνάδελφοι εκπαιδευτικοί. Το συγγραφικό έργο δεν υπακούει σε ωράρια, σε μέρες αργίας κτλ. Είναι ένα είδος “μανίας” που διχάζει τον φορέα της. Αλλά γι αυτό ίσως μας δοθεί η ευκαιρία να μιλήσουμε μια άλλη φορά.

Βιογραφικό σημείωμα
Ο Μάριος Μιχαηλίδης γεννήθηκε στην Κύπρο και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και απέκτησε το πτυχίο ΜA Ed. από το Πανεπιστήμιο Αrkansas (ΗΠΑ).
Τρία έργα του, η ποιητική συλλογή «Σαν άλλοθι οι λέξεις» (Μεταίχμιο 2003), το μυθιστόρημα «Ο Οστεοφύλαξ» (Μεταίχμιο 2007) και το αφήγημα «Ο ανακριτής» (Γαβριηλίδης 2012), τιμήθηκαν με Κρατικό Βραβείο από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου. Το έργο του «Ανατολικά της Αττάλειας βόρεια της Λευκωσίας» (Momentum 2014), μεταφράστηκε στα τουρκικά και στα γερμανικά από τον οίκο VERLAG AUF DEM RUFFEL
Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και του Κύκλου Ποιητών.