1821 Μέσα από τη Ματιά σύγχρονων συγγραφέων
Χαλκέντερος υπηρέτης του πολιτισμού, ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, έρχεται ξανά να μας προσφέρει κείμενα για το 1821 «Μέσα από τη Ματιά σύγχρονων συγγραφέων». Μια «ματιά» που προσεγγίζει γεγονότα της Επανάστασης που δεν έγιναν γνωστά, αλλά και κάποιες πλευρές των ανθρώπων που αγωνίστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας μας, οι οποίες έμειναν στην αθέατη πλευρά της διαδρομής τους.
Αρκετές από αυτές τις ιστορίες, φιλοξενήθηκαν και στην ΗΧΩ, πράγμα που μας ικανοποιεί, αφού είμαστε κι εμείς συντελεστές κατά κάποιο τρόπο στη συγκρότηση του βιβλίου.
Βέβαια ο Ελπιδοφόρος έκανε όλη τη δουλειά, και αξίζει να επισημάνουμε όσα γράφει στον πρόλογο:
«Η δημιουργία της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων, ή κατ’ άλλους η ανάδυση του ελληνικού εθνισμού εντοπίζεται κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο, περί 160 τον 13ο έως 15ο αιώνα, αλλά οι απαρχές του ελληνικού εθνικού κινήματος που οδήγησε στην Επανάσταση του 1821 εμφανίζονται πολλούς αιώνες αργότερα, στην ώριμη φάση του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Την περίοδο αυτή ανάπτυξη της Παιδείας συνοδεύτηκε με τη διάδοση αρχικά μεταξύ των Ελλήνων που ζούσαν στις παροικίες της Δυτικής Ευρώπης και είχαν φιλοδυτικό προσανατολισμό της ιδέας για την ύπαρξη ελληνικού έθνους που θα συνδεόταν με την Αρχαία Ελλάδα και θα είχε το αναφαίρετο δικαίωμα της χωριστής πολιτικής ύπαρξης.
Η Επανάσταση του 1821 ήταν η ένοπλη εξέγερση την οποία διεξήγαγαν οι υπόδουλοι Έλληνες εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με σκοπό την αποτίναξη της κυριαρχίας της και τη δημιουργία δικού τους ανεξάρτητου εθνικού κράτους. Υπήρξε κομβικός σταθμός στην Ιστορία του Νεότερου Ελληνισμού, καθώς αφενός οδήγησε στην ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους αφετέρου ενέπνευσε τις επόμενες γενιές των Ελλήνων για συνέχιση των απελευθερωτικών αγώνων και κράτησε ενωμένο το Έθνος σε δίσεκτους καιρούς.
Η παρούσα ανθολογία είναι μια προσπάθεια να μάθουν οι νεότεροι Έλληνες γεγονότα της Επανάστασης καθώς και άγνωστες πλευρές των ανθρώπων που πολέμησαν ηρωικά θυσιάζοντας τη ζωή τους και τις οικογένειές τους για την ελευθερία της πατρίδας. Να γνωρίσουν επίσης ένα πλήθος ανώνυμων ηρώων που πρωταγωνίστησαν σε σημαντικές στιγμές αυτού του Αγώνα και, με την καθοδήγηση των έμπειρων οπλαρχηγών Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη, Νικηταρά, Παπαφλέσσα, Ανδρούτσου και άλλων ακόμη, κατάφεραν να δώσουν απαράμιλλα μαθήματα ανδρείας για τις επόμενες γενιές.
Οι συγγραφείς που φιλοξενούνται στον παρόντα συλλογικό τόμο φώτισαν με τη δική τους ματιά και την αθέατη αυτή πλευρά της Επανάστασης και μετέφεραν τα γεγονότα όπως τα άκουσαν από προγόνους τους ή τα έμαθαν στο σχολείο ή τα άντλησαν από πρωτογενείς πηγές. Έτσι μας προσφέρουν μια όψη διαφορετική από αυτήν που γνωρίζουμε και ίσως το πόνημα του καθενός αποτελέσει αφορμή ώστε να μελετηθούν τα γεγονότα από ενήλικες και εφήβους που θέλουν να γνωρίσουν βαθύτερα το 1821.
Το επόμενο ετος θα κλείσουν διακόσια χρόνια από την έναρξη της Εθνεγερσίας. Το επετειακό αυτό γεγονός οδήγησε στην ανά χείρας συλλογική λογοτεχνική δημιουργία, ανάγνωσμα μνήμης και τιμής και ταυτόχρονα πνευματικό εργαλείο ικανό να κρατά σε εγρήγορση τους Νεοέλληνες, με στραμμένη τη σκέψη τους στη δύναμη της μεγαλοσύνης τους, αποτυπωμένης στην κατοπινή ρήση του Ουίνστον Τσόρτσιλ: «Οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες» αλλά και στην πυκνή σε νοήματα και διαχρονική προτροπή του εθνεγέρτη ποιητή Κωστή Παλαμά: «Μεθύστε με τ αθάνατο κρασί του ’21».
Εμείς, να ευχηθούμε και σε αυτό τι βιβλίο του φίλου και συνεργάτη Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη, να είναι καλοτάξιοδο.
Νίκος Α. Στάμος