Γράφει η Βιβή Μπαρτζώκα/Μπάκκε
Και καθώς η πανδημία καλά κρατεί και οι ειδικοί εργάζονται σκληρά για να εξασφαλίσουν τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για τον περιορισμό της εξάπλωσης της, οι άνθρωποι υποφέρουν… ο καθένας με το δικό του τρόπο… Το πολυσυζητημένο άνοιγμα των σχολείων της χώρας, φλέγον. Οι γνώμες πολλές. Οι λοιμοξιολόγοι προειδοποιούν, οι γονείς αντιδρούν, οι εκπαιδευτικοί φοβούνται. Όλοι έχουν λόγο και άποψη και δικαίως, αλλά τι γίνεται με τους μαθητές; Όταν νέοι και παιδιά όλων των ηλικιών έχασαν βίαια την καθημερινότητά τους και η ζωή τους μπήκε στην αναμονή για δεύτερη φορά μέσα στο 2020. Όταν έπαυσαν να συναντιούνται με τους φίλους, σταμάτησαν να πηγαίνουν στο ποδόσφαιρο, στο χορό στα μαθήματα κιθάρας αλλά και στο σχολείο. Όταν η ζωή τους όλη περιορίστηκε σε μια οθόνη υπολογιστή (στην καλύτερη περίπτωση), πως να ένιωσαν άραγε; Κατανοώντας πλήρως τους κινδύνους μιας απόφασης επαναλειτουργίας των σχολείων για τη δημόσια υγεία τη δεδομένη στιγμή, ας προσπαθήσουμε να δούμε τη θετική πλευρά μιας τέτοιας απόφασης.
Ένας ικανοποιητικός αριθμός ερευνών που έχουν διεξαχθεί τους τελευταίους μήνες ανά τον κόσμο συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι το ποσοστό καταγραφής κρουσμάτων covid-19 στα σχολεία παραμένει χαμηλό και καθώς αναφέρει ο Διεθνής Οργανισμός Υγείας ¨O ρόλος των παιδιών ηλικίας κάτω των 18 ετών στην εξάπλωση του ιού, αν και όχι πλήρως επιβεβαιωμένο, για την ώρα παραμένει περιορισμένος¨. Στην Ελλάδα συγκεκριμένα το ποσοστό καταγραφής κρουσμάτων σε σχολικές μονάδες ανέρχεται μόλις στο 0.09%, τα περισσότερα εκ των οποίων κατόπιν ιχνηλάτισης βρέθηκε να σχετίζονται με διακοπές ή άλλου είδους κοινωνικές συναναστροφές και όχι με τη λειτουργία των σχολείων. Παραδείγματα χωρών που προέβησαν σε κλείσιμο τάξεων ή ακόμα και ολόκληρων σχολείων κατά περιοχές όταν παρέστη ανάγκη λόγω επιβεβαιωμένων κρουσμάτων δηλώνουν αρκετά ικανοποιητικά αποτελέσματα στον περιορισμό της εξάπλωσης.
Από την άλλη πλευρά η αμφίβολη αποτελεσματικότητα της τηλεκπαίδευσης ως εναλλακτικός τρόπος διδασκαλίας απασχόλησε μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς.
Εκπαιδευτικοί αναλυτές που μελετούν το θέμα αποκαλύπτουν ότι το ποσοστό των Ελλήνων μαθητών που συμμετείχαν έστω και μια φορά σε μάθημα τηλεκπαίδευσης ανέρχεται μόλις στο 50%. Από αυτούς δε, ένας στους δύο μαθητές δήλωσαν αδυναμία να παρακολουθήσουν τα μαθήματα μιας και τα τεχνολογικά μέσα που διαθέτουν στα σπίτια τους χρησιμοποιούνται και από απο άλλα μέλη της οικογένειας όπως γονείς λόγω τηλεργασίας και αδέλφια μαθητές ή φοιτητές που επίσης παρακολουθούν μαθήματα διαδικτυακά. Πρόσφατη έρευνα σε σχέση με την κατοχή του απαραίτητου τεχνολογικού εξοπλισμού, δείχνει οτι το 30% των μαθητών διαθέτουν μόνο το κινητό τους τηλέφωνο. Πολύ χαμηλά δε είναι και τα ποσοστά των νοικοκυριών που διαθέτουν σταθερό υπολογιστή (γύρω στο 25%) αλλά και τάμπλετ (14%), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό κατοχής λάπτοπ προσεγγίζει το 48%.
Στην άλλη άκρη της διαδικτυακής γραμμής… οι φιλότιμες προσπάθειες των εκπαιδευτικών που καλούνται μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα να αυτοδιδαχτούν τη χρήση μιας νέας τεχνολογίας που δεν είχαν χρησιμοποιήσει στο παρελθόν, χρησιμοποιώντας δικό τους, προσωπικό εξοπλισμό και όλα αυτά καθώς εισπράττουν το χλευασμό της κοινής γνώμης που χρησιμοποιώντας τους ως αποδιοπομπαίο τράγο τους ντύνουν με την ιδιότητα του τεμπέλη, αργόσχολου και αναχρονιστή.
Πέραν τούτου όμως, τι γίνεται αλήθεια με το υπόλοιπο 50% των μαθητών που δεν κατάφεραν καν να κάνουν εγγραφή στο περιβόητο σύστημα ψηφιακής τάξης. Και μάλιστα τη στιγμή κατά την οποία οι ηλεκτρονικές απουσίες καταχωρούνται στα κιτάπια που θα αποτελέσουν μεθαύριο το φάκελο επιτυχίας του μαθητή. Μήπως αυτοί οι μαθητές δεν έχουν τον απαραίτητο εξοπλισμό στο σπίτι αλλά δεν δικαιούνται και επίδομα ταμπλετ; Mήπως οι γονείς τους είναι στη δουλειά και δεν έχουν σε ποιον να απευθυνθούν για βοήθεια; Mήπως δεν έχουν πρόσβαση στο ιντερνετ; Mήπως δεν έχουν καν ρεύμα στο σπίτι; Μήπως η ψηφιακή τάξη δημιούργησε την τάξη των ¨παιδιών ενός κατώτερου Θεού¨;
Και για να δώσω μια πιο σαφή εικόνα της έκτασης αυτής της τάξης επιτρέψτε μου να παραθέσω τα τελευταία στοιχεία της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών, πoυ αποκαλύπτει οτι το ποσοστό του πληθυσμού της χώρας που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό (Ιούνιος 2019) ανέρχεται στο 30%, με το ποσοστό αυτό να αντιστοιχεί σε 3.161.900 συμπολίτες μας. Κάπου λοιπόν ανάμεσα σε αυτά τα νοικοκυριά θα βρει κανείς κάποιους απο αυτούς τους μαθητές που δεν θα καταφέρουν ποτέ να ωφεληθούν από την τηλεκπαίδευση.
Πέρα όμως από τον περιορισμό ευκαιριών για διεύρυνση γνώσεων και δεξιοτήτων των νέων μας ως συνέπεια του λουκέτο των εκπαιδευτικών μονάδων εδώ και τόσο καιρό, άξιες λόγου είναι και οι δυσάρεστες συνέπειες που αφορούν στην καθημερινότητα των παιδιών σχολικής και προσχολικής ηλικίας.
Το σχολείο αποτελεί εστία κοινωνικής συναναστροφής. Η παραμονή των παιδιών και εφήβων στο σπίτι οδηγεί σε κοινωνική απομόνωση και κατά συνέπεια η πνευματικής και ψυχική υγεία τους αρχίζει να διακυβεύεται.
Η παιδική και εφηβική κατάθλιψη είναι μια τραγική πραγματικότητα κατά την οποία οι νέοι χάνουν την επιθυμία τους για ζωή και βυθίζονται σε μια απύθμενη άβυσσο που τους στερεί την ευκαιρία να απολαύσουν την ζωτικότητα των πρώτων νεανικών τους χρόνων. Ενώ ταυτόχρονα τα επίπεδα εφηβικών αυτοκτονιών έχουν μια σταθερά αυξητική πορεία.
Μια ακόμα δυσάρεστη κατάσταση της οποίας πολλά παιδιά και έφηβοι γίνονται θύματα κατά την παρατεταμένη παραμονή τους στο σπίτι είναι και τα κατά πολύ αυξημένα κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας είτε με τη μορφή λεκτικής είτε σε πολλές περιπτώσεις σωματικής βίας. Άξια λόγου δε είναι η αύξηση των κρούσματα σεξουαλικής βίας που σε κάποιες περιπτώσεις καταλήγει σε ανεπιθύμητη εφηβική εγκυμοσύνη φρενάροντας έτσι την προσωπική εξέλιξη του έφηβου κοριτσιού και προκαλώντας την κοινωνική κατακραυγή και απομόνωση.
Τέλος η ευθύνη της φροντίδας των ανήλικων σε περιπτώσεις γονιών με επαγγέλματα από τα οποία δε μπορούν να απουσιάσουν πέφτει στα μεγαλύτερα αδέρφια αποσπώντας τα έτσι από τις δικές τους υποχρεώσεις. Σε πολλές επίσης περιπτώσεις την ευθύνη αναλαμβάνει η ευπαθής ομάδα των ηλικιωμένων γιαγιάδων και παππούδων βάζοντας τους σε άμεσο κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό. Σε ακραίες δε περιπτώσεις ανήλικα παιδιά μένουν μόνα στο σπίτι όσο οι γονείς βρίσκονται στη δουλειά πράγμα επικίνδυνο για την ασφάλειά τους.
Αναλογιζόμενοι τις δυσάρεστες συνέπειες που μπορεί να συνεπάγεται το κλείσιμο των σχολείων ως μέτρο αντιμετώπισης της πανδημίας, ας ευχηθούμε η απόφαση για την επαναλειτουργίας τους να είναι η σωστή. Με την παρότρυνση να σταθούμε όλοι στο ύψος των περιστάσεων και να συνεχίσουμε να ακολουθούμε σχολαστικά τους κανόνες υγιεινής για την προφύλαξη από τον ιό θα ήθελα να ευχηθώ σε παιδιά, εκπαιδευτικούς και γονείς καλή αρχή και καλό κουράγιο!
Σας ευχαριστήσω για το χρόνο που μου διαθέσατε!
*Η Βιβή Μπαρτζώκα / Μπάκκε είναι Εκπαιδευτικός πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
Μεταπτυχιακός τίτλος: Οργάνωση και Διοίκηση Σχολικών Μονάδων