Συνέντευξη του Γιάννη Ξανθούλη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ζωή χωρίς χθες

Ο Γιάννης Ξανθούλης γεννήθηκε το 1947 στην Αλεξανδρούπολη, από γονείς πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης. Εκτός από μυθιστορήματα, έγραψε βιβλία και θεατρικά έργα για παιδιά, καθώς και θέατρο. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος (είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ) σε εφημερίδες και στο ραδιόφωνο. Με πωλήσεις που υπερβαίνουν τα 1,5 εκ. αντίτυπα, ανάμεσα στα πιο γνωστά του μυθιστορήματα είναι:

Το καλοκαίρι που χάθηκε στο χειμώνα (1984), Το πεθαμένο λικέρ (1987), Ο χάρτινος Σεπτέμβρης της καρδιάς μας (1989), Το ροζ που δεν ξέχασα (1991), Η εποχή των καφέδων (1992), Οικογένεια Μπες-Βγες (1994), Το τρένο με τις φράουλες (1996), …ύστερα, ήρθαν οι μέλισσες (1998),Ο Τούρκος στον κήπο (2001), Το τανγκό των Χριστουγέννων (2003), Ο θείος Τάκης (2005), Του φιδιού το γάλα (2007), Κωνσταντινούπολη – Των ασεβών μου φόβων (2008), Η εκδίκηση της Σιλάνας (2009), Δεσποινίς Πελαγία (2010), Ο γιος του δάσκαλου (2012), Την Κυριακή έχουμε γάμο (2015), το οποίο βραβεύτηκε ως το καλύτερο μυθιστόρημα της χρονιάς, και Εγώ, ο Σίμος Σιμεών (2017). Βιβλία του έχουν μεταφερθεί στη μεγάλη και τη μικρή οθόνη και έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Ζει στην Αθήνα.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του μυθιστορήματος «Ζωή χωρίς χθες», εκδόσεις Διόπτρα;
Βλέποντας το μαρασμό και την κατάντια των παλιών νεοκλασικών της Αχαρνών. Κάποια ετοιμόρροπα, κάποιοι οίκοι ανοχής… Και σκεφτόμουν τα αισθήματα όσων ανθρώπων είχαν σχέση με αυτά τα κτίρια.

Μια ηλικιωμένη γυναίκα κάνει μια εκ βαθέων εξομολόγηση . Γιατί αυτή την εξομολόγηση την κάνει στα τελευταία χρόνια της ζωής της;
Τότε σε προχωρημένη ηλικία μπορούμε να είμαστε περισσότερο ψύχραιμοι και αντικειμενικοί με το παρελθόν μας. Με εξαιρέσεις τους «νοσταλγούς», που ωραιοποιούν και εξιδανικεύουν τη νεότητά τους. Η ηρωίδα μου είναι μία ταλαιπωρημένη αστή, που σε ηλικία εβδομήντα δύο ετών επιστρέφει μετά από χρόνια απουσίας στην Αθήνα για να ψάξει τα χαμένα κομμάτια της ζωής της…

Η Αμφιτρίτη-Ρίτα Βράνη υπήρξε μία γυναίκα που μια ζωή αψηφούσε τις κοινωνικές και ηθικές συμβάσεις. Αυτό το γεγονός δεν έχει και το τίμημά του;
Έχει και το πλήρωσε ακριβά. Κυρίως όμως γιατί προερχόταν από μια αστική οικογένεια που σκόνταφτε στις συμβάσεις της εποχής. Πάντως η Αμφιτρίτη Βράνη από τα νιάτα της αναλάμβανε πλήρως τις ευθύνες της. Και στον έρωτα και στην απόγνωσή της.

Είναι κόρη καλής οικογενείας με προοπτικές, Κατά πόσο την έχει επηρεάσει στη ζωή της ο αυστηρός ιατρός πατέρας της;

Νομίζω πως τα αστικά σπίτια πέρα από εξαιρέσεις σκληρής πατριαρχίας λειτουργούσαν δημοκρατικά. Οι γονείς ήθελαν το καλύτερο για τα παιδιά τους και αγωνίζονταν γι’ αυτό. Η πραγματικότητα βέβαια ήταν πως είχαν μια εντελώς δική τους ηθική για το μέλλον των βλασταριών τους. Εκεί σκόνταφτε η δημοκρατία τους πολύ περισσότερο όταν επρόκειτο για ένα κορίτσι σαν την Αμφιτρίτη-Ρίτα.

Η Αμφιτρίτη αναπολεί τη ζωή και τη χαμένη νιότη της, με επίκεντρο τα χρόνια της “ερωτικής αφύπνισης”, δηλαδή τα χρόνια της εφηβείας. Γιατί αυτά τα χρόνια έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στη ζωή της;

Για όλους μας είναι χρόνια σημαντικά γιατί καταλαβαίνουμε πως μες την γοητεία των ερώτων ξεκινά και μια περιπέτεια δυστυχίας. Μια δυστυχία που λατρεύεται σαν κορυφαίος προορισμός μας, μια δυστυχία τόσο διεγερτική που μας ξεπερνά.

Με μία δική σας τεχνική προσεγγίζετε για τον ψυχισμό της ηλικιωμένης Αμφιτρίτης. Γιατί το παρόν συνδιαλέγεται με το παρελθόν;

Η ηλικιωμένη ηρωίδα μου έχει αποδεχτεί στωικά το παρόν της. Μπορώ να πω ότι νιώθει ανακουφισμένη που συμβιβάστηκε με τον ενεστώτα της τρίτης ηλικίας. Παρ’ όλα αυτά έχει τη δύναμη να φωτίζει τα σκοτάδια από το παρελθόν… χωρίς να υποκύπτει στις σκιές του. Γι’ αυτό και υπερθεματίζει πως ό,τι πέρασε ήταν «Ζωή μέχρι χθες».

Γιατί είναι σημαντική η ζωή της μέχρι την 21η Απριλίου του 1967, τότε που άλλαξαν όλα, τόσο για τη ζωή της Αμφιτρίτης- Ρίτας όσο και για την ίδια τη χώρα μας;

Το ότι η ζωή, η περιπετειώδης, ας πούμε, νεότητά της σταματά απότομα την 21η Απριλιου 1967, ενώ αλλάζει το κλίμα στην Ελλάδα, έχει κι έναν συμβολισμό. Γενικά όμως δεν είμαι των συμβόλων. Απλά η τόσο ευοίωνη δεκαετία του εξήντα, που αντιστοιχεί και στην εφηβεία της Αμφιτρίτης Βράνη στραπατσάρεται ξαφνικά στις 21 Απριλίου του 1967.

Μπορείτε να μας πείτε γιατί όλοι αυτοί οι χαρακτήρες η Μπούκη , ο Φοίβος , η Μαρκετούση και ο Κύριλλος Βράνης μας θυμίζουν πολλές φορές με τη συμπεριφορά τους ηθοποιούς από τον παλιό καλό ελληνικό κινηματογράφο;

Είναι άνθρωποι, που, αν και κατείχαν δευτερεύοντες ρόλους στις ζωές μας, τελικά είναι αυτοί που γλυκαίνουν τις αναμνήσεις μας με την ποίηση μιας παλιάς καθημερινότητας.

Το μυθιστόρημα «Ζωή μέχρι χθες», γνωρίζει επιτυχία. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να κάνουν ένα βιβλίο μπεστ σελερ;

Μακάρι να το ήξερα. Σίγουρα αυτό αφορά τους αναγνώστες κι όχι τον συγγραφέα. Πάντα για κάποιο λόγο άσχετα από την λογοτεχνική αξία ενός βιβλίου μερικά ξεχωρίζουν. Μπορεί να είναι θέμα συγκυριών ή γιατί κάτι απασχολεί τον αναγνώστη που γίνεται τελικά ο καλύτερος υπερασπιστής του συγκεκριμένου βιβλίου.