Στρατηγικές εξ-αστικοποίησης και εκσυγχρονισμού της Άρτας
Του Νίκου Μπιλανάκη
Σε παλαιότερη δημοσίευση μου (Προϋποθέσεις μεταρρύθμισης του αστικού τοπίου της Άρτας, Ηχώ της Άρτας, 5/10/2018) είχα αναφέρει ότι πληθυσμός της Π.Ε. Άρτας σύμφωνα με την απογραφή του 2011 αποτελείται από 68.000 ανθρώπους, που μειώνονται συνεχώς καθώς ο χρόνος περνά. Πρόκειται για ένα πληθυσμό ιδιαίτερα γερασμένο, αφού το 22,59% από αυτούς είναι πάνω από 65 ετών ενώ ο δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων της Π.Ε. Άρτας αποτελεί, σε πανελλήνιο επίπεδο, τον δήμο με την μεγαλύτερη μέση ηλικία (57,9 έτη) των κατοίκων του. Έναν πληθυσμό, που το 26,4% απασχολείται στον πρωτογενή τομέα (γεωργοί, κτηνοτρόφοι, αλιείς), το 15,2% στον δευτερογενή τομέα (μεταποίηση, κατασκευές κλπ) και 36,62% στον τριτογενή τομέα (εμπόριο, υπηρεσίες, τουρισμός) όταν τα αντίστοιχα ποσοστά απασχόλησης για τον συνολικό πληθυσμό της Ελλάδας είναι για τον πρωτογενή τομέα 12%, για τον δευτερογενή τομέα 23%, για τον τριτογενή τομέα 65%. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία κατέληγα ότι ο πληθυσμός της Άρτας αποτελείται από ηλικιωμένους, κυρίως αγρότες, που ο συνολικός τους αριθμός συνεχώς φθίνει, που ζουν σ’ ένα περιβάλλον ανυπάρκτου δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα.
Αυτά τα χαρακτηριστικά του καθορίζουν και τα προβλήματα που τον απειλούν.
Η Άρτα για να ανταπεξέλθει των προβλημάτων αυτών, κατά την γνώμη μου, έχει ανάγκη από την υιοθέτηση τριών (3) στρατηγικών:
-επέκταση του δημοτικού της χώρου, για να γίνει η πόλη ομορφότερη, φτηνότερη και να στηρίξει νέες κοινωνικο-οικονομικές δραστηριότητες. Αυτή η στρατηγική θα υλοποιηθεί από την επέκταση του σχεδίου πόλης και την ένταξη σε αυτό μεγαλύτερων εκτάσεων γης, πολεοδομικά σχεδιασμένων με ορίζοντα εικοσαετίας. Η υπερπροσφορα γής θα οδηγήσει σε φθηνότερη γη και μεγαλύτερη οικοδομική δραστηριότητα, ενώ η πολεοδομικά σχεδιασμένη νέα γη θα οδηγήσει σε ομορφότερη νέα πόλη και θα αποσυμφορήσει την παλαιότερη, επιτρέποντας να αναδειχθεί επιτέλους η ασφυκτιώσα μνημειακή ομορφιά της. Η διευθέτηση των ορίων του ποταμού, οι συνακόλουθες γεφυρώσεις του και η υιοθέτηση εναλλακτικών χρήσεων των νερών του και των παραποτάμιων περιοχών του αποτελούν πράξεις που εντάσσονται στην ιδια στρατηγική και θα κατατείνουν στην ενσωμάτωση του Άραχθου στην πόλη.
-προσέλκυση κεφαλαίων, για να πυροδοτηθεί η ανάπτυξη και να αυξηθεί μέσω μόχλευσης ο παραγόμενος πλούτος της πόλης. Αυτή η στρατηγική θα υλοποιηθεί από πολιτικές που θα στηρίξουν τον πρωτογενή τομέα της Άρτας (όπως π.χ. με την ανάπτυξη ετικέτας και πατέντας παραγομένων προϊόντων), των logistics που εξυπηρετούν τα παραγόμενα προιόντα τόσο από την Άρτα όσο και από όμορες περιοχές (όπως π.χ. με τη ανάπτυξη ευρυζωνικότητας, την ανάπτυξη Βιομηχανικής Περιοχής και την υποστήριξη δημιουργίας μεγάλων αποθηκευτικών χώρων, την εκμετάλλευση των υπαρχόντων οδικών αρτηριών) αλλα και από την ανάδειξη και την δημιουργία τουριστικού προϊόντος για ειδικές μορφές τουρισμού όπως ο τουρισμός τρίτης ηλικίας, ο τουρισμός μακράς διαμονής, ο τουρισμός υγείας, ο θρησκευτικός τουρισμός. [Ο τουρισμός τρίτης ηλικίας αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της τουριστικής βιομηχανίας σε πολλές αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες χώρες. Μια ειδική μορφή του τουρισμού τρίτης ηλικίας είναι ο τουρισμός μακράς διαρκείας διαμονής που οδηγεί στην αγορά ή στην μακροχρόνια ενοικίαση δευτερογενούς κατοικίας και την μετασυνταξιοδοτική ζωή.
Ο τουρισμός τρίτης ηλικίας και ο τουρισμός μακράς διάρκειας μπορεί να συμβάλει ως μοχλός ανάπτυξης και εξέλιξης της Άρτας αφού βέβαια ενισχυθεί η εικόνα της Άρτας ως ενός προορισμού ανθρώπων τρίτης ηλικίας, προορισμού που μπορεί να προσφέρει πέρα από τις “ανεπανάληπτες εμπειρίες και την ομορφιά των τοπίων”, άλλα τουριστικά χαρακτηριστικά όπως π.χ. τον ηπιο καιρό, τις ζεστές θάλασσες, τον συνδυασμό θάλασσας και βουνών με ήπιο υψόμετρο, τον υψηλότερο στην Ελλάδα μ.ο. ηλικίας τοπικού πληθυσμού που δεν προκαλεί διαγενακές τριβές, την χαμηλή εγκληματικότητα, την δυνατότητα ανεύρεσης φτηνής στέγης για παραχείμαση, την ύπαρξη τοπικού γενικού νοσοκομείου, την ύπαρξη θρησκευτικών μνημείων, κ.α.] Η πλωτή διασυνδεσιμότητα Άρτας με Κορωνησία, η διασύνδεση των πόλεων του Αμβρακικού με πρώτη εξ αυτών την Πρέβεζα, η διεκδίκηση λιμένος υδροπλάνων στην Κορωνησία, η ανάπτυξη της Λίμνης Πουρναρίου και η ανάδειξη των ορεινών περιοχών αποτελούν αναγκαία επιμέρους έργα που εξυπηρετούν αυτη τη στρατηγική.
-εξ-αστικοποίηση της Άρτας. Αυτή η στρατηγική, που αλλού στηρίχτηκε στην εκβιομηχάνιση, στην περίπτωση της Άρτας και στον ενεστώτα χρόνο, μπορεί να υποστηριχθεί ρεαλιστικά από πολιτικές ανάπτυξης των υπηρεσιών και του τουρισμού. Την στρατηγική αυτή θα εξυπηρετήσει η ενδυνάμωση των πανεπιστημιακών Σχολών της Άρτας και η εν γενει αυξημένη λειτουργική διασύνδεση της πόλης με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Τμήμα Άρτας) καθώς και η ανάπτυξη του γενικού τουρισμού αλλά ιδίως του τουρισμού τρίτης ηλικίας που θα φέρει νέους χρήστες (φοιτητές και ακαδημαικό προσωπικό, τουρίστες ολόκληρου έτους), την συνακόλουθη ανάπτυξη του εμπορίου και των υπηρεσιών και τελικά νέες νοοτροπίες στη πόλη. Η εκμετάλλευση του Κάστρου, η εκμετάλλευση μέσω ΣΔΥΤ του υπάρχοντος παραποτάμιου πάρκου όπως και των άλλων παραποτάμιων εκτάσεων που θα δημιουργηθούν, η δημιουργία Πνευματικού Κέντρου στη πόλη, η ενίσχυση των κοινωνικών και πολιτιστικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, θα συμβάλλουν στην εξ-αστικοποίηση της Άρτας και την ανάδειξη των πολιτιστικών εκφράσεων των αστικών μεσοστρωμάτων της.