Συνέντευξη του Thomas Cantaloube στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

“…επειδή σε όλη την σταδιοδρομία μου ήμουν δημοσιογράφος διεθνών ειδήσεων, ήθελα να γράψω κάτι για την πατρίδα μου τη Γαλλία, κάτι που θα αφορούσε μια άγνωστη πλευρά της ιστορίας της…”

Eρ.: Πώς ξεκίνησε η ιδέα συγγραφής του μυθιστορήματος «Ρέκβιεμ για μια δημοκρατία», εκδόσεις Πόλις;

Απ.: Από την εποχή που ήμουν ακόμα δημοσιογράφος ήθελα να δοκιμάσω τις δυνάμεις μου στην λογοτεχνία. Ένιωθα ότι μέσα από αυτή θα μπορούσα να σκάψω στα πιο βρώμικα κομμάτια της κοινωνίας όπως έκανα όταν ήμουν ρεπόρτερ κι ίσως ακόμα πιο βαθιά, χρησιμοποιώντας τη φαντασία μου. Κι ακόμα, επειδή σε όλη την σταδιοδρομία μου ήμουν δημοσιογράφος διεθνών ειδήσεων, ήθελα να γράψω κάτι για την πατρίδα μου τη Γαλλία, κάτι που θα αφορούσε μια άγνωστη πλευρά της ιστορίας της.

Eρ.: . Παρίσι, Φθινόπωρο του 1959. Ένας δικηγόρος δολοφονείται με την οικογένεια του. Δεν γνωρίζουμε ποιος τον σκότωσε. Αυτό δεν είναι ένα μεγάλο μυστήριο;

Απ.: Αυτή είναι όλη η ουσία της ιστορίας, στις πρώτες σελίδες παρακολουθούμε τη δολοφονία ενός αλγερινού δικηγόρου στη Γαλλία και γνωρίζουμε τους εκτελεστές κι αυτούς που παρήγγειλαν την εγκληματική πράξη. Όμως δεν ξέρουμε για ποιον λόγο δολοφονήθηκαν, αυτό είναι το μεγάλο μυστήριο. Τρεις διαφορετικοί άντρες ( ένας αστυνομικός, ένας λαθρέμπορος κι ένας μπράβος) ο καθένας με τα δικά του κίνητρα, θα προσπαθήσουν να φτάσουν στον πυρήνα του εγκλήματος και η αναζήτηση αυτή θα γίνει έμμονη ιδέα στο μυαλό του καθενός καθώς σιγά- σιγά έρχονται στην επιφάνεια αλήθειες σκληρές για την κυβέρνηση και τους φίλους τους.

Eρ.: Κατά τη διερεύνηση της υπόθεσης ο αναγνώστης εκπλήσσεται καθώς βλέπει ότι αρκετά στελέχη είναι μπλεγμένα με διαφορετικά οφέλη και επιδιώξεις. Κατά πόσο η πραγματικότητα συμβαδίζει με την φαντασία;

Απ.: Ένα κομμάτι όσων γράφω είναι δημιούργημα της φαντασίας όμως η βάση μου είναι η πραγματικότητα. Η εποχή στην οποία αναφέρομαι ήταν μια περίοδος κατά την οποία τα όρια ανάμεσα στην γραφειοκρατία και την κυβέρνηση δεν ήταν καθαρά όπως συμβαίνει σήμερα στις περισσότερες δημοκρατίες. Ήταν επίσης μια εποχή που οι αποικίες όπως η Αλγερία θεωρούν ταν κομμάτι του έθνους. Πολλά μέλη της κυβέρνησης και των δημόσιων υπηρεσιών ένιωθαν ότι μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσον που υπήρχε για να κερδίσουν τον πόλεμο.

Eρ.: Οι Καρεγκά , Μπλανσάρ μοιάζει σαν να μπλέκονται σε μια πολύπλοκη υπόθεση. Αν και είναι αντίπαλοι έχουν κάτι κοινό που τους ενώνει. Φτάνει αυτό για να πλησιάσει ο ένας τον άλλο;

Απ.: Ο ένας είναι ο αστυνομικός που έχει αναλάβει την υπόθεση, ο άλλος μέλος της γαλλικής μαφίας και φίλος της οικογένειες του δικηγόρου. Και οι δυο έχουν μα ισχυρή ηθική αντίληψη για το τι είναι σωστό και τι είναι λάθος αλλά και για τα δικαιώματα που έχει μια κυβέρνηση στο όνομα των πολιτών . Αυτό είναι το σημείο που τους ενώνει ξανά. Επιπλέον η ιστορία λαμβάνει χώρα 15 χρόνια μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο όπου η Γαλλία διχάστηκε ανάμεσα σ’ αυτούς που συνεργάστηκαν με τους ναζί, αυτούς που αντιστάθηκαν, και την πλειοψηφία που απλά προσπαθούσε να επιβιώσει. Κι ακόμα, τόσο ο πατέρας του Καρεγκά όσο κι αυτός του Μπλανσάρ ανήκαν στους «Αντιστασιακούς» έτσι έχουν έναν επιπλέον δεσμό που αφορά την αντιστασιακή κληρονομιά που τους κατατάσσει στην σωστή μεριά της ιστορίας.

Eρ.: Και πάνω από αυτούς βρίσκεται ο Μορίς Παπόν, αρχηγός της Αστυνομίας. Τι προσωπικότητα ήταν ο Παπόν;
Απ.: Η ιστορία του Παπόν είναι απίστευτη. Σε νεαρή ηλικία ήταν ένας δημόσιος υπάλληλος της κυβέρνησης του Βισύ που συνεργάστηκε με του Ναζί και βοήθησε πρόθυμα στην αποστολή των Eβραίων στην Γερμανία όπου τους περίμενε ο θάνατος. Μετά απ’ όλα αυτά κατάφερε να κρατήσει την θέση του στην δημόσια διοίκηση και στάλθηκε να πολεμήσει τους Αλγερινούς επαναστάτες την δεκαετία του πενήντα. Την εποχή στην οποία διαδραματίζεται η ιστορία μου είναι επικεφαλής της παρισινής αστυνομίας που έχει σκοτώσει δεκάδες, μπορεί και εκατοντάδες ειρηνικούς αλγερινούς διαδηλωτές στις 17 Οκτωβρίου του 1961, μια υπόθεση που έμεινε καλά κρυμμένη στα γαλλικά αρχεία για πολλά χρόνια. Ο Παπόν τελείωσε την σταδιοδρομία του την δεκαετία του 1970 ως υπουργός οικονομικών και μόνο μετά την συνταξιοδότηση του δικάστηκε και καταδικάστηκε για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στην διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Κατά την άποψη μου δεν χρειάζεται κανένα σχόλιο για την προσωπικότητα του, τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους.

Eρ.: Γιατί ο Μορίς Παπόν το παρασκήνιο του «βρώμικου πολέμου», το διεξήγαγε στο όνομα του «εθνικού συμφέροντος;
Απ.: Θαρρώ ότι ο Παπόν έβλεπε τον αυτό του ως το πρότυπο του δημόσιου υπαλλήλου που δεν επιλέγει τις πολιτικές που θα ασκήσει, απλά εκτελεί τα καθήκοντα που του ανατίθενται. Το θέμα είναι ότι τα εκτελεί με μεγάλο ζήλο αδιαφορώντας για την ανθρώπινη ζωή, μ’ ένα ρατσιστικό και αντισημιτικό πάθος που τον καθιστούν παθολογικό δολοφόνο. Κι επειδή ήταν πάντα πρόθυμος να λερώσει τα χέρια του ακολουθώντας εντολές των ανώτερων του προστατεύονταν πάντα πολύ καλά και προάγονταν σε ανώτερες θέσεις.

Eρ.: Εντύπωση μου προκαλεί ότι η κυβέρνηση του στρατηγού Ντε Γκολ ενώ έχει εκλεγεί από τον λαό αδυνατεί να λύσει την έκρυθμη κατάσταση. Τι τον εμπόδιζε , τον Ντε Γκολ να λάβει άμεσα μέτρα;
Απ.: Ο Ντε Γκολ είχε εκλεγεί από δυο πολιτικές ομάδες που είχαν πολλά κοινά αλλά και μεγάλες διαφορές, αυτό ήταν το πρόβλημα του. Ένα κομμάτι των υποστηρικτών του έβλεπε την Αλγερία ως αναπόσπα στο τμήμα του γαλλικού έθνους που έπρεπε να κρατηθεί με κάθε κόστος ενώ το άλλο θεωρούσε ότι η ανεξαρτησία των αλγερινών ήταν αναπόφευκτη. Από το 1959 μέχρι το 1962 ο Ντε Γκολ προσπαθήσει να ικανοποιήσει και τα δυο μέρη χωρίς να παίρνει συγκεκριμένη θέση. Η πολιτική του δεν ήταν καθαρή κι επιπλέον υπήρχε μια κρυφή ατζέντα : οι Γάλλοι πραγματοποιούσαν πυρηνικές δοκιμές στην έρημο της Αλγερίας και ήθελαν να τις συνεχίσουν μέχρι να βεβαιωθούν ότι τα πυρηνικάτους ήταν πλήρως λειτουργικά.

Eρ.: Ποιο ήταν τελικά το κόστος του ότι η Γαλλία απώλεσε την Αλγερία;
Απ.: Καταρχάς καταστροφικές σχέσεις ανάμεσα σε δυο έθνη που είχαν μια κοινή ιστορία. Ο πόλεμος ήταν επίσης πολύ βίαιος και προκάλεσε μεγάλες ανθρώπινες απώλειες, 250.000 χιλιάδες αλγερινοί και 25000 γάλλοι σκοτώθηκαν κατά την διάρκεια του. Όσο εξελίσσονταν έλαβαν χώρα βασανισμοί, τρομοκρατικές ενέργειες, εκτελέσεις αμάχων , απελάσεις, ρίψεις βομβών ναπάλμ, όλα αυτά για κάτι εντελώς αχρείαστο . Η από- αποικιοποίηση ήταν το πρόσταγμα των καιρών και η Γαλλία προσπάθησε να πάει κόντρα σ’ αυτό το πρόσταγμα για μεγάλο διάστημα. Μετά την ανεξαρτησία, μια αυταρχική και ανίκανη κυβέρνηση ανέλαβε την εξουσία στην Αλγερία και την κρατά μέχρι σήμερα. Έτσι, 60 χρόνια μετά την ανεξαρτησία της Αλγερίας , εξακολουθεί να υπάρχει αιμορραγία ανάμεσα στις δύο χώρες.

Eρ.: Ποια ήταν η ανταπόκριση των Γάλλων αναγνωστών στο μυθιστόρημά σας;
Απ.: Το βιβλίο έτυχε θερμή αποδοχής. Πιστεύω ότι απολαμβάνοντας μια συναρπαστική αφήγηση οι αναγνώστες έμαθαν πολλά γι αυτήν τη σκοτεινή περίοδο της πρόσφατης ιστορίας επειδή κάποια από τα γεγονότα στα οποία αναφέρομαι είναι πολύ γνωστά, άλλα όμως καθόλου. Για παράδειγμα γράφω για τον βομβαρδισμό κάποιου τρένου το 1961 που σκότωσε 30 ανθρώπους και τραυμάτισε 200 όμως η κυβέρνηση τον κρατούσε θαμμένο μέχρι σήμερα. Οι αναγνώστες εκτιμούν τον τρόπο αφήγησης της ιστορίας όπου δεν προσπαθείς να τους διδάξεις. Το ‘’Ρέκβιεμ για μια δημοκρατία’’ είναι ένα λογοτεχνικό έργο όπου μπορείς να ανιχνεύσεις κάποιους χαρακτήρες, να νιώσεις φόβο γι’ αυτούς και να περιμένεις με αγωνία τη λύση του μυστηρίου στο τέλος !

Eρ.: Γιατί ο Γάλλοι ακόμη και σήμερα γοητεύονται από τα μυθιστορήματα νουάρ;
Απ.: Επειδή νομίζω ότι, τουλάχιστον στη Γαλλία, τα αστυνομικά βιβλία είναι λιγότερο επιτηδευμένα σε σχέση με την υπόλοιπη λογοτεχνία. Έχουν καλύτερη αίσθηση της πλοκής και της αφήγησης γεγονός που τα καθιστά περισσότερο ευχάριστα. Πιστεύω επίσης ότι η αστυνομική λογοτεχνία δε φοβάται να καταπιαστεί με θέματα που αφορούν τον κόσμο όπου ζούμε, την σύγχρονη ιστορία στην περίπτωση μου ή την μόλυνση του περιβάλλοντος, τους πολέμους, τις εμφύλιες αναταραχές ,τη φτώχεια ,τη διαφθορά την ώρα που η υπόλοιπη λογοτεχνία καταπιάνεται περισσότερο με την εξερεύνηση των αισθημάτων και του εαυτού μας.

Μετάφραση από τα αγγλικά: Απόστολος Σπυράκης