Εκδηλώσεις μνήμης για την συμπλήρωση 200 χρόνων από τη Μάχη του Σταυρού Θεοδωριάνων
«Στα πλαίσια των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και πάντα σεβόμενοι τις ιδιαίτερες συνθήκες που επιβάλλει η έκβαση της πανδημίας στη χώρα μας, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Θεοδωριάνων « ΚΩΣΤΗΛΑΤΑ» τιμά την συμπλήρωση 200 χρόνων από τηΜάχη του Σταυρού Θεοδωριάνων (4-5 Αυγούστου 1821)σε εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Ηπείρου το Σάββατο 7 Αυγούστου 2021 και ώρα 7μμ στην θέση Ύψωμα Σταυρός Θεοδωριάνων με τέλεση επιμνημόσυνης δέησης και κατάθεση στεφάνων. Θα ακολουθήσει στην πλατεία των Θεοδωριάνων έπαρση σημαίας, σύντομη ομιλία και χαιρετισμός προσκεκλημένων φορέων (Περιφερειάρχης Ηπείρου, Αντιπεριφερειάρχης Άρτας, Βουλευτές Νομού, Δημοτικοί και Τοπικοί φορείς)», αναφέρει σε δελτίο τύπου η «ΚΩΣΤΗΛΑΤΑ» και παραθέτει στοιχεία για την Ιστορία του χωριού και τη Μάχη στα Τζουμέρκα.
Ιστορικά στοιχεία
Τα Θεοδώριανα στην τουρκοκρατία
Σε όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας τα Θεοδώριανα δεν γνωρίζουν μόνιμη τουρκική κατοχή. Αντίθετα τα δυσπρόσιτα Θεοδώριανα αποτελούν καταφύγιο για τους κυνηγημένους που δεν μπορούν να υποφέρουν τις διώξεις των Τούρκων. Σε αυτά τα άγρια και μεγαλοπρεπή μέρη γιγαντώνεται το επαναστατικό πνεύμα και συστήνονται τα πρώτα κλεφταρματολίκια. Εδώ τοποθετείται μεταξύ άλλων οπλαρχηγών και η δράση του Κατσαντώνη ενώ μετά την πτώση του Σουλίου, την θυσία στο Ζάλογγο και την Μονή Σέλτσου, οι Σουλιώτες ανάμεσα τους ο Κίτσος και ο Μάρκος Μπότσαρης βρίσκουν καταφύγιο στα Θεοδώριανα. Μάλιστα στο Μοναστήρι των Θεοδωριάνων ο ηγούμενος Άνθιμος θα περιποιηθεί τους τραυματίες Σουλιώτες και ο Αλή πασάς τον κλείνει για πολλά χρόνια στη φυλακή του Κάστρου των Ιωαννίνων. Χρόνια αργότερα θα βρεθεί στη Ζάκυνθο όπου θα ορκίσει στην εταιρεία των Φιλικών πολλούς αγωνιστές όπως τον Αναγνωσταρά, τον Κολοκοτρώνη και τον Διονύσιο Σολωμό.
Γενικότερα, στη διατήρηση του φιλελεύθερου πνεύματος και στην προετοιμασία για το γενικό ξεσηκωμό σημαντική συμβολή έχουν και τα μοναστήρια της περιοχής καθώς και τα κηρύγματα και οι πράξεις πεφωτισμένων ανδρών και κυρίως οι καταλυτικές διδαχές του πάτερ – Κοσμά που διατρέχει την Ήπειρο και τη συγκλονίζει με τους λόγους και τις προφητείες του.
Ο πάτερ Κοσμάς δύο φορές διαβαίνει τα Θεοδώριανα το 1777 και το καλοκαίρι του 1779 και οι κάτοικοι τον ακούνε με κατάνυξη, κηρύττει στην αυλή της παλαιάς εκκλησίας και ιδρύει σχολείο με δάσκαλο που στέλνει από το Ζαγόρι.Στη θέση μεταξύ Θεοδωριάνων και Αθαμανίου οι κάτοικοι στήνουν ξύλινο Σταυρό και η τοποθεσία αποκτά ως τα σήμερα το τοπωνύμιο Σταυρός Θεοδωριάνων.
Η Επανάσταση στα Τζουμέρκα – Η Μάχη στο Αυτί Θεοδωριάνων
Στις 15 Μάη 1821 στο μοναστήρι του Άη Γιώργη Βουργαρελίου 200 περίπου οπλαρχηγοίανάμεσά τους οι Γ. Καραϊσκάκης, Γιαννάκης και Μήτρος Κουτελίδας, Γώγος Μπακόλας Ανδρέας Ίσκος, Γιαννάκης Ράγκος, Μάρκος Μπότσαρης, Κουτσονίκαςκαι άλλοι κηρύσσουν την επανάσταση στα Τζουμέρκα και στο Ραδοβύζι.
Οι ενταγμένοι στις ένοπλες ομάδες Θεοδωριανίτες ακολουθούν τους καπεταναίους και λαβαίνουν μέρος σε πάμπολλες μάχες από την αρχή ως το τέλος του αγώνα με αποκορύφωμα τη μάχη του Σταυρού Θεοδωριάνων.
Ο Ισμαήλ πασάς με 2000 Τούρκους κινείται προς τα Τζουμερκοχώρια ενώ με άλλους τόσους προς την Πλάκα ο Τοπάλ πασάς. Τα ελληνικά τμήματα τους χτυπούν με επιτυχία αλλά οι δυνάμεις τους ενισχύονται με άλλες που καταφθάνουν από τα Ιωάννινα. Στο διάβα τους οι Τούρκοι λεηλατούν και πυρπολούν το Συρράκο, τους Καλαρρύτες, την Πράμαντα και τους Μελισσουργούς και οι κάτοικοί τους για να αποφύγουν την αιχμαλωσία και τη σφαγή κατευθύνονται στα Θεοδώριανα. Στη Μάχη στο Αυτί Θεοδωριάνων στις 2 Αυγούστου, οι Έλληνες αντιστέκονται στους Τούρκους δίνοντας την ευκαιρία σε περίπου 5.000 γυναικόπαιδα να φτάσουν στα Θεοδώριανα και μετέπειτα να εκκενώσουν το χωριό.
Η Μάχη στο Σταυρό Θεοδωριάνων
Ο Γώγος Μπακόλας ορίζεται ως αρχηγός των Ελλήνων και γνωρίζοντας τη στρατηγική σημασία της θέσης Σταυρός Θεοδωριάνων σε υψόμετρο 1.250 μέτρων, οργανώνει εκεί την άμυνα. Ακολουθούν μάχες δυο ημερών στις 4 και 5 Αυγούστου του 1821 όπου λιγότεροι από 500 Έλληνες αγωνιστές από την Άρτα αλλά και τις περιοχές του Βάλτου, του Ξηρόμερου, του Σουλίου και της Ακαρνανίας καταφέρνουν να αντιμετωπίσουν περισσότερους από 4.000 Τούρκους αναγκάζοντας τους να οπισθοχωρήσουν στα Ιωάννινα.
Αν και λιγοστά προβεβλημένη στο ευρύ κοινό σύμφωνα με τους ιστορικούς, η μάχη του Σταυρού υπήρξε πολύ μεγάλης σημασίας για την έκβαση της Επανάστασης σε πολλά επίπεδα. Καταρχάς δόθηκε η δυνατότητα να σωθούν περίπου 5.000 άμαχου πληθυσμού από την ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων, έδωσε ψυχολογικό πλεονέκτημα στους αγωνιστές που κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τους άνισα αριθμητικά Τουρκαλβανούς και κυρίως εμπόδισε την γρήγορη μετάβαση των τουρκικών στρατευμάτων στη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο δίνοντας χρόνο για την εδραίωση της Επανάστασης στις περιοχές αυτές.
Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης που μόλις είχε αποφυλακιστεί από τις τουρκικές φυλακές της Άρτας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στη μάχη του Σταυρού γράφει στα απομνημονεύματά του:
«Και ο χειρότερος Έλλην έκαμε με ανδρείαν το χρέος του»
Και εξαίροντας την ανδρεία του Γώγου Μπακόλα:
« δε στοχάζεται θάνατο ο αγνός πατριώτης…»
Βιβλιογραφική Πηγή: Βιβλίο ” ΤΑ ΘΕΟΔΩΡΙΑΝΑ”, Ρήγας – Γιώργος Σκουτέλας, Έκδοση Κοινότητας Θεοδωριάνων, Αθήνα 2006
Με αφορμή λοιπόν τη σημαντικότητα της μάχης του Σταυρού Θεοδωριάνων,ο Πολιτιστικός Σύλλογος Κωστηλάτα με έδρα τα Θεοδώριανα Άρτας, που για 51 χρόνια υπηρετεί πιστά τον πολιτισμό και την παράδοση, δεν θα μπορούσε να μην συμπεριλάβει στις φετινές επετειακές εκδηλώσεις για τη συμπλήρωση των 200 χρόνων από την επανάσταση την εκδήλωση τιμής και μνήμης για τη Μάχη του Σταυρού και καλεί όλους τους ενδιαφερόμενους, το Σάββατο 7 Αυγούστου 2021 και ώρα 7μμ στο Σταυρό Θεοδωριάνων για να αποτίσουμε φόρο τιμής στους αγωνιστές του τόπου μας.