«Μια κάποια Γαλάτεια» Κ. Λάκκα

Γράφει : Ο Κώστας Τραχανάς

Ο Πυγμαλίωνας ήταν ένας μυθικός βασιλιάς της Κύπρου. Παράλληλα ήταν και γλύπτης. Ο Πυγμαλίωνας κάποτε έφτιαξε μια πολύ όμορφη -τέλεια- γυναίκα από ελεφαντόδοντο, την οποία στη συνέχεια ερωτεύτηκε.
Η αγάπη και η λατρεία του για το δημιούργημά του ήταν τόσο μεγάλες που του συμπεριφερόταν σαν να ήταν ζωντανή γυναίκα. Βλέποντας η Θεά Αφροδίτη το πάθος του για το άψυχο άγαλμα, τον λυπήθηκε και μεταμόρφωσε το έργο τέχνης του Πυγμαλίωνα σε ζωντανή γυναίκα.Το όνομα που της έδωσε ο βασιλιάς ήταν Γαλάτεια. Ο Πυγμαλίωνας την παντρεύτηκε και μαζί της απέκτησε μία κόρη που την ονόμασε Πάφο.

Το 1912 ο Ιρλανδός συγγραφέας και φιλόσοφος Τζορτζ Μπέρναρντ Σω, βασιζόμενος σε αυτόν τον μύθο, περιγράφει τον δικό του «Πυγμαλίωνα» (Pygmalion), που έγινε και θεατρικό έργο: ένας καθηγητής Φωνητικής, ο Χίγκινς, στοιχηματίζει ότι θα μπορέσει με τη διδασκαλία του να μεταμορφώσει ένα αμόρφωτο κορίτσι, την Ελίζα, που ζει πουλώντας λουλούδια στον δρόμο, σε κυρία της αριστοκρατίας. Μετά από επίπονες προσπάθειες, που επικεντρώνονται περισσότερο στο να τη μάθει να μιλάει σωστά, ο καθηγητής μένει έκπληκτος από το τελικό δημιούργημά του και θέλει να την παντρευτεί. Το 1956 ο «Πυγμαλίωνας» του Σω γίνεται μιούζικαλ που γνωρίζει μεγάλη επιτυχία με τον τίτλο «Ωραία μου κυρία».

Γνωστός είναι και ο πίνακας « Pygmalion and Galatea »του Jean-Leon Gerome, που δίνει πνοή στο άγαλμα που έφτιαξε ο Πυγμαλίωνας και που επρόκειτο να διεκδικήσει την ελευθερία του και να ξεπεράσει τον δημιουργό του.
Διαχρονικά το πρότυπο του Πυγμαλίωνα αναφέρεται στον άντρα που θέλει να διαπλάσει τη γυναίκα σύμφωνα με τα δικά του πρότυπα και στην ουσία να γίνει ο δημιουργός της από την αρχή.

Το σύνδρομο του Πυγμαλίωνα συναντάται, όμως, κατά την ιστορική διαδρομή και αφορά ιδεολογικές τάσεις, πολιτικούς σχηματισμούς, κυβερνήσεις, αλλά και μεμονωμένους ηγέτες που προσπάθησαν να επιβάλουν πρότυπα κατά την επιθυμία τους. Διάφορες ιδεολογίες που κατά καιρούς μορφοποιήθηκαν σε τρόπους διακυβέρνησης χαρακτηρίστηκαν από το σύνδρομο του Πυγμαλίωνα.
Η Γαλάτεια μια νέα κοπέλα εικοσιτεσσάρων ετών πενθούσε έναν χωρισμό πολύ καιρό. Οι αναμνήσεις της περιστρεφόταν γύρω από εκείνον.Ήταν όμως φοιτήτρια και νέα,δεν είχε να λογοδοτήσει σε κανένα, μπορεί να είχε χωρίσει αλλά όχι, δεν θα έμενε μόνη της με εφτά γάτες επειδή η ζωή είναι μικρή και ωραία και η ίδια ήταν εξίσου μικρή. Δεν θα έμενε στο ράφι. Θα συνέχισε να ζει, να σπουδάζει, να διαβάζει, να γράφει, να κάνει βόλτες, να απολαμβάνει τον καφέ της,τις ηλιόλουστες μέρες. Η ζωή συνεχίζεται…
Η Γαλάτεια θα κάνει, σε μια πόλη της Γαλλίας,μεταπτυχιακό στη συγκριτική λογοτεχνία και στη νεοελληνική λογοτεχνία.

Προσπαθώντας η Γαλάτεια να βρει τον εαυτό της και τα όρια της έρχεται συνέχεια σε αντιπαράθεση με τη δίδυμη αδερφή της, τη Θαλασσινή. Δυο αδελφές δίδυμες : η Θαλασσινή και η Γαλάτεια,αλλά τόσο διαφορετικές. Δεν μοιάζουνε καθόλου. Η Θαλασσινή είναι ετοιμόλογος, εύστροφη, επαναστάτρια, και η Γαλάτεια ντροπαλή, λιγομίλητη και καλή μαθήτρια. Η Θαλασσινή είναι θεωρητική φυσικός, η Γαλάτεια φιλόλογος. Η ομορφιά της Θαλασσινής τη διαχώριζε από τη Γαλάτεια,την έκανε ερωτεύσιμη, γοητευτική, μαγνητική και άφηνε τη Γαλάτεια στη σκιά. Η Θαλασσινή ριχνόταν με τα μούτρα στη δράση, στον αγώνα, ενώ η Γαλάτεια έμενε στη φούσκα της, στον γυάλινο κόσμο της,να παρατηρεί τι συμβαίνει γύρω της, ήταν φτιαγμένη για ηρεμία, απομόνωση, μοναξιά, ίσως για λογοτεχνία. Η Θαλασσινή πάντοτε τολμούσε αλλά της έλειπαν οι λέξεις και η Γαλάτεια που θεωρούσε ότι διέθετε τις λέξεις,δίσταζε, και αν διστάζεις, αν φοβάσαι, τότε δεν προχωράς, δεν προσφέρεις, δεν συμμετέχεις πουθενά,κλείνεσαι στον μικρόκοσμό σου παρέα με επτά γάτες και παρατηρείς την κίνηση έξω απ΄ το παράθυρό σου…

Ο Γάλλος ζωγράφος Αντρέ κυνηγούσε το τέλειο.Ο Αντρέ θα γνωρίσει την Γαλάτεια και θα την χρησιμοποιήσει ως μοντέλο, διότι θεωρούσε ότι έχει κατατομή μοντέλου (αρμονικά χαρακτηριστικά προσώπου και ωραία κόκαλα). Όμως στο τέλος θα βιάσει την Γαλάτεια. Ο Αντρέ την χτύπησε άγρια αλλά δεν μπόρεσε να σκοτώσει την σκέψη της, που αντιστεκόταν στις μπουνιές του και στην εξουσία του. Η ελευθερία της Γαλάτεια είχε μόλις παραβιαστεί…
Πρόκειται για ένα βιβλίο για το μύθο του Πυγμαλίωνα, για το ιδανικό που δεν υπάρχει παρά μόνο στην τέχνη, για το πόσο σημαντικό είναι η έννοια της μαθητείας, για την τέχνη, για την τέχνη ως πολιτική αναπαράσταση, για την τέχνη ως πολιτική διαμαρτυρία, για το γυμνό στην ζωγραφική που είναι το πιο δύσκολο από άποψη τεχνικής, για το κατηγορώ του Νταβίντ Σεγκρέ κατά της εξουσίας, για την εξουσία και τους υποτελείς, για τον Άντρα κυρίαρχο και την Γυναίκα υπόδουλή του και ιδιοκτησία του, για την αντρική υπεροχή, τον επιβήτορα, τον νάρκισσο, την γυναίκα -υποταγή, την ανθρώπινη ιστορία που είναι η εξουσία του αντρικού λόγου πάνω στη γυναικεία φωνή, την ανθρώπινη ιστορία που είναι μια πάλη για την εξουσία, την πολυπολιτισμικότητα, την πολυπρισματικότητα του γυναικείου κόσμου στα έργα της Λέσσινγκ και της Μοράντε, τον φεμινισμό, τον βιασμό, την βία στην κοινωνία, το μίσος προς τις γυναίκες, προς τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα,προς τους πρόσφυγες, προς τους ξένους, την διαστροφή, τον μαινόμενο καλλιτέχνη, τον Δημιουργό,την δημιουργία που είναι μια ερωτική πράξη, την ολοκλήρωση του απόλυτου στην τέχνη, το απόλυτο έργο, το τέλειο έργο, το ιδανικό έργο, την τελειότητα που είναι μια φευγαλέα ιδέα, την μούσα που ήθελε να πλάσει ο καλλιτέχνης, τα μοντέλα του καλλιτέχνη, τον απολυταρχικό δημιουργό που θέλει να επιβάλλει την καλλιτεχνική του πρόθεση στα μοντέλα του και στα έργα του, το σώμα του μοντέλου που ανήκει στον καλλιτέχνη, την φθορά που όλοι οι καλλιτέχνες φοβούνται, την ελευθερία, την απόλυτη ηδονή, την ομορφιά, την λογοτεχνία που είναι η τέχνη των λέξεων, την γλώσσα που είναι ζωντανός οργανισμός, την φωτιά της γλώσσας, τις λέξεις που έκαναν τα πάντα δυνατά,λυρικά,καθολικά κι αιώνια, τις συλλαβές, την λεκτική, τον Λόγο, τον έρωτα που είναι μια ανάγκη για εξουσία πάνω στο σώμα του Άλλου ατόμου, την μοναξιά, τον θάνατο, την αιωνιότητα,την ολοκλήρωση, την εκμετάλλευση, την σχέση μίσους-πάθους, το mansplaining (να εξηγείς κάτι σε κάποιον, συνήθως άντρας προς γυναίκα με τρόπο περιφρονητικό ή κηδεμονικό),το φύλο, την ταυτότητα,την καλλιτέχνιδα και τη δημιουργό.

Ποιος μεγάλος δημιουργός δεν υφίσταται τις συνέπειες που έχει η εκρηκτική δημιουργία, ο στρόβιλος που δημιουργούν τα έγκατα του νου και της ψυχής ;
Η Γαλάτεια θέλει το μοντέλο να ξεπεράσει τον δημιουργό του, να αποκτήσει πνοή και συνείδηση, να μη μείνει υποταγμένη στον δημιουργό της,στον Πυγμαλίωνα, αλλά να τον αποδομήσει, να τον αφήσει και να διεκδικήσει την ελευθερία της, να ξεφύγει απ΄ αυτή τη συνθήκη δασκάλου-μαθήτριας. Η Γαλάτεια αποφασίζει να μετατραπεί από μοντέλο σε δημιουργό και να κυνηγήσει το δικό της προσωπικό ιδανικό, αμφισβητώντας το δικαίωμα του Πυγμαλίωνα να την «πλάσει»…
Το απόλυτο δεν μπορεί να κατακτηθεί από κανένα άτομο, κυρίως επειδή πρόκειται για μια ανθρώπινη εφεύρεση που μας κάνει να ξεχνάμε για λίγο τον θάνατο και μας προσφέρει την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε μέσω αλαζονικών έργων,να αγγίξουμε την αιωνιότητα…
Διαβάζετε απνευστί και δεν σκαλώνει σε λογοτεχνικές κακοτοπιές.
Ένα αλληγορικό και λιτό αφήγημα.
Ένα βαθιά υπαρξιακό βιβλίο.
Ένα Campus novel μυθιστόρημα.

Αν και είναι το πρώτο μυθιστόρημα της Κατερίνα Λάκκα, είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία της χρονιάς.
Η Κατερίνα Λάκκα γεννήθηκε το 1992 στην Κοζάνη. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και Συγκριτική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, όπου και ολοκληρώνει τη διδακτορική της διατριβή με θέμα τις ετεροτοπίες στη λογοτεχνία. Λογοτεχνικά της κείμενα έχουν δημοσιευτεί στον τοπικό κοζανίτικο Τύπο και σε λογοτεχνικά blogs, συχνά με ψευδώνυμο. Η Γαλάτεια είναι το πρώτο της μυθιστόρημα.
Εκδόσεις Εστία 2021 σελ.295