Από τον παροιμιακό λόγο του Απρίλη

της Παναγιώτας Π. Λάμπρη

http://users.sch.gr/panlampri/

Ο Απρίλης, που ως μήνας κατοικοεδρεύει στην καρδιά της Άνοιξης, ευτύχησε, αν μπορούμε να το πούμε αυτό, να υμνηθεί από πολλά είδη τέχνης, με τους στίχους του Διονυσίου Σολωμού «Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη, / κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα» (Ελεύθεροι πολιορκημένοι, Σχεδίασμα Γ’, [6] Ο πειρασμός) να ’ρχονται σχεδόν αυτόματα στη σκέψη μας κάθε φορά που θέλουμε να τον περιγράψουμε με συνοπτική πληρότητα.

Στο παρόν άρθρο, βέβαια, θα πραγματευτούμε μόνο παροιμίες που αφορούν σ’ αυτόν, οι οποίες σε σχέση με άλλων μηνών δεν είναι πολλές και αφορούν κυρίως στις ευεργετικές για τη φύση και τις αγροτικές εργασίες βροχές, αφού «Του Απρίλη η βροχή, κάθε στάλα και φλουρί» και φυσικά στην ομορφιά των λουλουδιών του, αφού «Απρίλης φέρνει την δροσιά, φέρνει και τα λουλούδια».
Έτσι, «Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε κείνον τον ζευγά που ’χει στη γη σπαρμένα»! Η παροιμία αυτή απαντά και σε παραλλαγές, στις οποίες οι ανοιξιάτικοι μήνες συνδέονται ανά δύο μεταξύ τους σε σχέση με το μήνυμα που προβάλλουν, όπως «Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης πέντε δέκα, να ιδείς το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να ιδείς και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκρισαρίζουν, να ιδείς και τη φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει», «Αν κάνει ο Μάρτης τρία νερά κι ο Απρίλης άλλα δύο, να δεις του Μάρτη τα κουκιά, τ’ Απρίλη τα σταράκια, να δεις το γέρο – Κρίθαρο πώς τρέφει τη μουστάκα», «Αν κάνει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, χαράς τονε τον γεωργό που ’χει πολλά σπαρμένα», «Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, τότε τ’ αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα». Πάντως, όσο και να βρέξει οι βροχές είναι τοπικές, και σύμφωνα με την παροιμία «Τον Απρίλη και το Μάη κατά τόπους τα νερά».

Βέβαια, εκτός από τις βροχές που φέρνει ο Απρίλης, είναι πιο ήπιος από τον προηγούμενο μήνα, αφού «Ο Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά», αν και κάποιες φορές ζηλεύει τις δόξες του Μάρτη, με τις παροιμίες να επισημαίνουν πως «Του Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια, και τ’ Απριλιού τις δεκοχτώ, μην κάψεις τα καρούλια (ενν. του αργαλειού)», «Και τ’ Απριλίου τις δεκαοχτώ, πέρδικα ψόφησε στ’ αυγό», φυσικά από το πολύ κρύο, αλλά και «Ως τ’ Απριλιού τις δεκαοχτώ να ’χεις τα μάτια σου ανοιχτά! Περάσανε οι δεκαοχτώ, άραξε πάνω σ’ ένα αυγό!», που σημαίνει πως από κει και στο εξής ο καιρός βελτιώνεται αισθητά, οπότε οι γεωργοί δεν πρέπει ν’ ανησυχούν ιδιαίτερα. Οι γεωργοί που είναι στεριανοί, γιατί οι θάλασσες είναι ακόμα αγριεμένες κι επικίνδυνες για τους ναυτικούς, αφού «Των καλών ναυτών τα ταίρια τον Απριλομάη χηρεύουν»!
Άλλες φορές με καλό καιρό κι άλλες όχι, η φύση βλασταίνει και λουλουδίζει, με τις παροιμίες να βεβαιώνουν γι’ άλλη μια φορά τη λαϊκή παρατήρηση πως «Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα» ή πως «Ο Απρίλης έχει τ’ όνομα κι ο Μάης τα λουλούδια»!

Τέλος, ας καλωσορίσουμε τον όμορφο, ξανθό Απρίλη κι ας ευχηθούμε να τελειώσει κάποια στιγμή ο ανθρώπινος πόνος, όποια κι αν είναι η αιτία του! Κι εγώ σας εύχομαι τα καλύτερα και σας αφιερώνω δύο χαϊκού από την ποιητική συλλογή «Στιγμές», 2022, σ. 55, τα οποία έχω γράψει για τον Απρίλη. Ελπίζω να σας αρέσουν!
«Απρίλης φθάνει! / Φωτεινός, ερωτικός, / λουλουδισμένος.» και «Απρίλη θείε, / τη χαύνη εκδίωξε, / κόμισε ΖΩΗ!».